nguyễn như mÂy
Vài nét về vết tích “Lầu Ông Hoàng”
Vết tích Lầu Ông Hoàng ngày xưa (ảnh sưu tầm)
Xưa nay, người dân Phan Thiết quen gọi biệt thự Tổ Chim Ưng (Nid d’Aigles) của Hoàng thân (Công tước) tên De Montpensier (thuộc dòng D‘Orléands của Pháp) là “Lầu Ông Hoàng” vì nó được được xây trên đỉnh đồi B’ Nai cao 105 mét, nhìn ra biển Thái Bình Dương...
Đây là biệt thự đẹp và hiện đại nhất thời bấy giờ với các tiện nghi mua từ Pháp về trang bị khắp 13 phòng, trong đó có một gian nhà dùng chứa máy phát điện. Nó được khởi công xây dựng vào ngày 21-2 năm 1911 với diện tích 536 mét vuông; tổng chi phí khoảng 8500 quan Pháp. Đó là nơi tổ chức các ngày nghỉ vacance , các party dancing, lễ hội và những hội hè quanh đề tài săn bắn – là thú chơi của chủ nhân: Công tước De Montpensier.
Đến tháng 7 năm 1917, Ông Hoàng bán Tổ Chim Ưng cho ông Prasetts là chủ Khách sạn - Nhà hàng Ngọc Lâm (ở gần đó). Thời gian sau, ông Prasetts lại bán biệt thự này cho chính quyền thuộc địa Pháp. Nó trở thành quà tặng từ chánh quyền cho vua Khải Định nhưng do ngài mất sớm (sau chuyến đi Pháp dự Hội chợ Marseille về) nên không kịp nhận lãnh. Rồi nó lại là món quà của chính quyền dành cho vua Bảo Đại và Hoàng hậu Nam Phương...
Trong “tiêu thổ kháng chiến” năm 1949, Tổ Chim Ưng cùng Khách sạn - Nhà hàng Ngọc Lâm ở cùng khu vực ấy bị người dân Phan Thiết đập phá tan nát. Đến khi người Pháp quay lại xâm lược lần thứ hai (1946) đã cho xây “lô cốt” phòng ngự ngay trên nền đất xưa vốn là “Lầu Ông Hoàng” ấy – thuộc phường Phú Hài, trên đường từ Phan Thiết ra Mũi Né... Đến tận trước năm 1975, “lô cốt” ấy vẫn còn là công sự phòng thủ của Quân đội Việt Nam Cộng Hoà ..
Trước đó, biệt thự Tổ Chim Ưng là nơi viếng thăm của du khách, trong đó nổi tiếng nhất là chuyện tình thơ mộng của nhà thơ Hàn Mặc Tử (1912 - 1940) với Nữ sĩ Mộng Cầm (1917 - 2007). Lúc ấy, Hàn Mặc Tử phụ trách trang thơ của báo Trong Khuê Phòng ở Sài Gòn, quen Mộng Cầm (là cháu gọi nhà thơ Bích Khê bằng cậu đang dạy học tại Phan Thiết; và bà đang ở Mũi Né) qua những bài thơ Đường luật do bà gửi vào đăng báo... Sau này, qua Mộng Cầm, hai nhà thơ Bích Khê và Hàn Mặc Tử thành bạn thân nhau...
Khi Hàn Mặc Tử quay lại Lầu Ông Hoàng của Phan Thiết thì Mộng Cầm đã lập gia đình. Trong tập thơ Xuân Như Ý (xuất bản năm 1939), Hàn Mặc Tử viết:
... Lầu Ông Hoàng, người thiên hạ đồn vang
Nơi đã khóc, đã yêu thương da diết
Ôi trời ơi ! Là Phan Thiết ! Phan Thiết
Mà tang thương còn lại mảnh trăng rơi
Ta đến nơi, Nường ấy vắng lâu rồi
Nghĩa là chết từ muôn trăng thế kỷ
Trăng vàng ngọc, trăng ân tình chưa phỉ
Ta nhìn trăng khôn xiết ngậm ngùi trăng
Ta vãi tung thơ lên tận sông Hằng
Thơ phép tắc bỗng kêu lên thống thiết
Hỡi Phan Thiết ! Phan Thiết !
Mi là nơi ta chôn hận nghìn thu
Mi là nơi ta sầu muộn ngất ngư...
.
nguyễn như mÂy
(viết và sưu tầm)
Direct link: https://caidinh.com/trangluu1/vanhocnghethuat/van/vainetvevettich.html