Phạm Ɖình Lân

Giáng Sinh

.

Mỗi quốc gia trên thế giới đều có một ngày lễ lớn được tổ chức linh đình. Những ngày lễ hội đó có thể là ngày Tết, ngày quốc khánh, ngày sinh nhật của quân vương, nữ hoàng hay lãnh đạo quốc gia có uy tín, lễ hội tôn giáo v.v.. Ɖó là những ngày lễ lớn trong một địa phương hay trong một quốc gia.

Lễ Giáng Sinh được các tín đồ Thiên Chúa Giáo và Tin Lành cử hành vào ngày 25 tháng 12 mỗi năm. Ɖó là ngày sinh của đấng Cứu Thế Jesus Christ.

Tín đồ Chính Thống Giáo (Orthodox Christians) cử hành lễ Giáng Sinh vào ngày 07 tháng 01 (tháng giêng) vì theo lịch Julius cổ (Julian calendar), đổi sang lịch Gregorian tức dương lịch hiện hành.

Các quốc gia theo đạo Thiên Chúa, Tin Lành, Anh Quốc Giáo, Chính Thống Giáo nằm trên lục địa Âu Châu, Mỹ Châu, Ɖại Dương Châu (Úc Ɖại Lợi, Tân Tây Lan). Do ảnh hưởng của Tây Ban Nha, dân chúng trên quần đảo Phi Luật Tân theo đạo Thiên Chúa từ thế kỷ XVI. Ngày nay Phi Luật Tân có tỷ lệ tín đồ Thiên Chúa Giáo cao nhất ở Á Châu (93%). Nam Hàn có 47% tín đồ Christians gồm Tin Lành và Thiên Chúa Giáo.

Ɖạo Thiên Chúa được truyền giảng ở Việt Nam vào thế kỷ XVI. Các giáo sĩ Tây Ban Nha dòng Dominican (Ɖa Minh) truyền giảng đạo dọc theo duyên hải Bắc Bộ vào năm 1530 thời nhà Mạc. Các giáo sĩ Bồ Ɖào Nha dòng Jesuits (dòng Tên) truyền giảng đạo Thiên Chúa ở phía nam vĩ tuyến 18.

Số tín đồ của đạo Christ (Thiên Chúa Giáo, Tin Lành, Chính Thống Giáo, Anh Quốc Giáo) trên thế giới có thể cao hay bằng số tín đồ Hồi Giáo, Ấn Giáo, Phật Giáo Ɖại Thừa và Tiểu Thừa, Hoàng Giáo Tây Tạng trên thế giới nhưng:

• Hồi Giáo tập trung ở Trung Ɖông, Trung Á, Bắc Phi, Mã Lai, Indonesia, Mindanao (Phi Luật Tân).
• Phật Giáo Ɖại Thừa và Tiểu Thừa tập trung ở Trung Hoa, Nhật Bản, Việt Nam, Triều Tiên, Sri Lanka, Miến Ɖiện, Thái Lan, Cambodia, Lào, Mông Cổ, Tây Tạng.
• Ấn Giáo (Hinduism) tập trung ở Ấn Ɖộ.
• Khổng Giáo, Lão Giáo tập trung ở Trung Hoa, Việt Nam, Triều Tiên.

Ɖạo Christ được tìm thấy khắp nơi trên thế giới, từ Hy Mã Lạp Sơn thâm u đến Tây Bá Lợi Á giá lạnh và rừng sâu núi thẳm trên lục địa Phi Châu. Tín đồ Thiên Chúa Giáo Việt Nam chiếm 8,2% tổng số dân, tức khoảng 8 triệu người. Nhưng đức tin của tín hữu Thiên Chúa Giáo Việt Nam rất cao thông qua số tử đạo vào thế kỷ XIX và số tử đạo được phong Thánh và Á Thánh. Những tín đồ Thiên Chúa Giáo Việt Nam nổi tiếng như các ông Trương Vĩnh Ký (học giả), Nguyễn Trường Tộ (học giả), Nguyễn Hữu Bài (Quận Công, Thượng Thơ), Ngô Ɖình Khả (Thượng Thơ), Lê Phát Ɖạt (Huyện Sĩ – đại gia Nam Kỳ), Nguyễn Hữu Hào (đại gia Nam Kỳ), Nguyễn Hữu Thị Lan (Hoàng Hậu Nam Phương), Ngô Ɖình Diệm (tổng thống VNCH – từ phía nam vĩ tuyến 17 đến mũi Cà Mau), Ngô Ɖình Nhu (khoa bảng, cố vấn chính trị), Ngô Ɖình Thục (tổng giám mục có tiến sĩ Thần Học và cử nhân văn chương), Ngô Ɖình Luyện (kỹ sư, đại sứ), Nguyễn Bá Tòng (giám mục Việt Nam đầu tiên) v.v..

Tranh sơn mài Ɖêm Giáng Sinh, Nguyễn Gia Trí, 130 x 237 cm;
hàng chữ La Tinh trong tranh có nghĩa “Hôm nay bình an thật từ trời giáng thế”.
Tranh hiện treo tại nhà nguyện Mai Khôi dòng Ɖa Minh, Sài Gòn (Ảnh: vanviet.info)

Khác với các lễ hội lớn trên thế giới, lễ Giáng Sinh trở thành lễ quốc tế, vượt biên giới quốc gia và lằn ranh tôn giáo. Ngày Giáng Sinh là ngày đoàn tụ gia đình, là ngày hưu chiến ở các quốc gia có chiến tranh. Ngày nay nhiều gia đình không theo đạo Christ cũng chào mừng lễ Giáng Sinh. Trung Hoa và Nhật Bản có tỷ lệ tín đồ rất nhỏ. Dù vậy các thành phố Ma Cao (Nam Hoa), Nagasaki, Kanagawa (Nhật) đều long trọng tổ chức lễ Giáng Sinh hàng năm. Ɖó là những thành phố có nhiều tín hữu Thiên Chúa Giáo La Mã ở Trung Hoa và Nhật Bản.

Ɖối với người Tây Phương lễ Giáng Sinh quan trọng hơn ngày Tân Niên rất nhiều.

Về tên gọi lễ Giáng Sinh ta có:

Ở Bắc Bán Cầu lễ Giáng Sinh diễn ra vào mùa đông giá buốt đúng với câu Ɖêm đông lạnh lẽo Chúa sinh ra đời.

Trái lại ở Nam Bán Cầu ngày 25 tháng 12 là một ngày của mùa hạ ở các quốc gia như Úc Ɖại Lợi, Tân Tây Lan, Nam Phi, Brazil, Argentina chẳng hạn.

Các loại hoa và thảo mộc được dùng để trang trí vào dịp Giáng Sinh đại cương thường thấy là:

- Cây trạng nguyên: được biết dưới tên khoa học Euphorbia diversifolia, gia đình Euphorbiaceae.  Cây có lá màu đỏ rực sắp xếp theo hình ngôi sao rất đẹp. Người Anh gọi là Poinsettia, Mexican flame leaf (cây lá đỏ rực Mễ Tây Cơ), Christmas star (ngôi sao Giáng Sinh), Christmas flower (hoa Giáng Sinh); người Pháp gọi là Étoile de Noël (ngôi sao Giáng Sinh).

Cây trạng nguyên (Ảnh: ploresyplants.net)

- Cây nhựa ruồi (Holly) lá dày, láng, màu xanh xậm có gai. Tên gọi thông thường: American holly (Anh), Houx américain (Pháp). Tên khoa học Ilex opaca hay Ilex aquifolium, gia đình Aquifoliaceae.

Cành và lá cây nhựa ruồi (Ảnh: thetreecenter.com)

- Cành cây tuyết tùng (Cedar) Cedrus elegans, gia đình Pinaceae.

Cành cây tuyết tùng (Ảnh: craftoutlet.com)

- Cành cây thông Oregon hay linh sam Douglas (Douglas fir) (1) mang tên khoa học Pseudotsuga menziesii, gia đình Pinaceae.

Cây thông Douglas (Ảnh:  buyasellsk.com)

- Cây trường sinh Giáng Sinh (Christmas kalanchoe) mang tên khoa học Kalanchoe blossfeldiana, gia đình Crassulaceae. Hoa nhỏ, 4 cánh màu đỏ thắm hay màu hồng. Lá màu xanh nhạt, rìa có răng cưa.

Cây trường sinh Giáng Sinh (Ảnh: plantas-flores-cactus.com)

- Xương rồng Giáng Sinh (Christmas cactus): trổ hoa vào mùa đông. Hoa hao hao giống quỳnh hoa, tai hoa dài, màu đỏ thắm hay hồng. Tên khoa học của hoa xương rồng Giáng Sinh là Schlumbergera bridgesii, gia đình: Cactaceae. Loại xương rồng Giáng Sinh này được tìm thấy nhiều ở Brazil (Nam Bán Cầu).

Xương rồng Giáng Sinh (Ảnh: Wikipedia)

- Chùm gởi (Mistletoe) Viscum album, gia đình Santalaceae.

Chùm gởi Mistletoe (Ảnh: plantura.garden)

- Cứu Thế Thảo (Christ herb) tức hoa hồng Giáng Sinh (Christmas rose). Ɖây là cây hellebore đen hay cây chân gấu (Bear’s foot) dùng để trị bịnh điên. Hoa nở vào mùa đông. Hoa có năm cánh màu trắng nhụy vàng hay màu hồng nhụy vàng. Tên khoa học là Helleborus niger, gia đình Ranunculaceae.

Cứu Thế Thảo hay hoa hồng Giáng Sinh (Ảnh: Wikipedia)

Úc Ɖại Lợi nằm ở Nam Bán Cầu. Giáng Sinh ở Úc rơi vào mùa Hạ. Úc Ɖại Lợi có những loại cây và hoa trang trí Giáng Sinh nở vào tháng 12, tháng Giáng Sinh ở Bắc Bán Cầu, nhưng là tháng nóng nực vào mùa hạ ở Nam Bán Cầu. Ɖó là:

- Cây bụi Giáng Sinh (Christmas bush) Ceratopetalum gummiferum, gia đình:  Cunoniaceae: Hoa đỏ rực.

Cậy bụi Giáng Sinh (Ảnh: sydneyobserver.com)

- Cây Giáng Sinh Úc mang tên khoa học Nuytsia floribunda, gia đình  Loranthaceae (dạng chùm gởi <mistletoe> có hoa vàng tươi rất đẹp).

Cây Giáng Sinh Úc (Ảnh: gardensonline.com.au)

Tín đồ Thiên Chúa Giáo Việt Nam trang trí nhà cửa đón mừng Giáng Sinh bằng những ngôi sao nhiều màu sắc rực rỡ làm bằng giấy kiếng đủ màu trên khung hình ngôi sao năm cánh bằng tre. Những gia đình khá giả làm hang đá trước nhà với hình tượng Ɖức Mẹ Maria và Chúa Hài Ɖồng trong máng cỏ.

Ɖêm rộn rịp của ngày Giáng Sinh là đêm 24-12. Các tín hữu đạo Christ đi nhà thờ, đọc kinh và hát những bài Thánh ca (Chants de Noël). Xong lễ người ta rời nhà thờ về nhà ăn tiệc Giáng Sinh.

Chịu ảnh hưởng của người Pháp, tín đồ Thiên Chúa Giáo Việt Nam khá giả ăn gà tây quay hay gà tây nấu cà-ri ăn với bún hay bánh mì. Gà tây hiếm và đắt tiền ở nước ta nên các buổi ăn Giáng Sinh của các gia đình Thiên Chúa Giáo trung lưu thường có gà, vịt, ngỗng, cá và thịt heo thay cho thịt gà tây.

Tín đồ Thiên Chúa Giáo ở Lebanon ăn gà tây quay hay vịt quay với salad vào đêm giao thừa Giáng Sinh (Christmas Eve).

Ở Ɖức người ta ăn gà tây quay, ngỗng quay, cá chép quay, heo sữa quay, vịt quay ăn với salad, cải bắp đỏ, khoai tây.

Tây Ban Nha gọi đêm giao thừa Giáng Sinh là Ɖêm An Lành (Noche Buena). Thức ăn thường thấy trong gia đình Tây Ban Nha vào đêm giao thừa Giáng Sinh là gà tây, thịt trừu (2) và thịt heo nấu ra-gu.

Phi Luật Tân chịu ảnh hưởng tôn giáo của Tây Ban Nha nên cách nghênh đón Giáng Sinh của họ giống Tây Ban Nha ít nhiều.

Tiệc Giáng Sinh linh đình phải có: gà tây quay, tôm hùm, sò (ăn tươi), trứng cá caviar, các loại chim chiên, nướng hay quay, gan ngỗng ăn với salad, khoai tây và uống rượu nho. Cách uống rượu của người Pháp rất cầu kỳ và đa dạng. Mỗi thức ăn có một loại rượu đi kèm. Thí dụ:

Các quốc gia Thiên Chúa Giáo như Pháp, Ý, Tây Ban Nha, Bồ Ɖào Nha v.v. đều nổi tiếng về việc trồng nho và sản xuất nho để tiêu thụ và làm rượu lễ (vin de messe – mass wine).

***

Ngày nay số người theo đạo Christ trên thế giới lên đến 2,2 tỷ người được phân phối như sau:

Cách Mạng 1789 tách rời Quốc Gia và Giáo Hội, tức tách rời Thế Quyền và Thần Quyền. Vào thế kỷ XVIII chủ nghĩa vô thần (atheism) xuất hiện với Voltaire, David Hume, Pierre Bayle v.v.. Sự phát triển khoa học kỹ thuật, sự kỹ nghệ hóa vào thế kỷ XIX dọn đường cho sự nảy nở của chủ nghĩa duy vật (materialism), chấp nhận những gì thấy được và nắm bắt được hơn là những khái niệm siêu hình. Khuynh hướng duy vật lấn át khuynh hướng duy tâm. Ở các quốc gia Cộng Sản tôn giáo bị xem là thuốc phiện, bị lên án và bị đàn áp gắt gao. Tôn giáo bị phủ nhận và phải đối đầu với những thử thách cam go, đẫm máu và đẫm lệ.

Dầu thiên nan vạn nan, cơn sóng thần duy vật vẫn không sao tiêu diệt nổi các tôn giáo và đức tin của loài người.

Lê Phổ (1907 - 2001), Giáng Sinh, mực và màu bột trên lụa,
69 x 54,5cm, 1941 (Ảnh: vanviet.info)

Cái TA của loài người rất lớn. Nó luôn luôn được nuôi dưỡng bởi sự kiêu hãnh, ngạo mạn, sự tối tăm, mềm yếu và hèn nhát. Với cái TA to lớn chúng ta không thấy được tất cả mọi thứ tầm thường trước mắt đều là phép lạ. Trong ngôn ngữ chúng ta có màu xanh da trời và màu xanh lá cây. Những lá ổi, lá mít, lá xoài, lá sầu riêng, lá mận… đều là màu xanh lá cây. Nhưng có lá nào giống nhau không? Chuyện vợ chồng cú đẻ con Tiên. Vợ chồng đẹp sinh con xấu xí hay thiếu duyên dáng. Vợ chồng kém thông minh lại có con xuất chúng và ngược lại vẫn xảy ra trên Trái Ɖất. Nhân loại có 7,5 tỷ người nhưng tất cả đều có chỉ ngón tay khác nhau. Tất cả những người sinh cùng ngày, cùng giờ, cùng tháng, cùng năm có cùng một số mạng không? Có chết chung một ngày không? Do đâu? Bởi đâu? Vì đâu? Ai định đoạt những chuyện bao la vô bờ bến này? Chúng ta còn hàng tỷ vấn đề chưa có câu trả lời rốt ráo và khả tín.

Trên Trái Ɖất có bao nhiêu người khiêm tốn như Blaise Pascal (1623 - 1662), người viết hình học xạ ảnh (Projective Geometry) năm 16 tuổi khi cho rằng con người là số 0 đối với vũ trụ bao la và chỉ là một chấm nhỏ đối với hư không (néant) vẫn biết rằng “con người là cây sậy suy tưởng” (roseau pensant). Ɖó là sự khiêm tốn của một thiên tài toán học được trang bị bằng một đức tin vũng chắc vào đấng Toàn Năng.

Dù kiêu căng ngạo mạn cách mấy, khi đương đầu với hiểm nguy như hỏa hoạn, lụt lội, động đất, bão tố, sóng thần, núi lửa phun hay sống trong những giây phút ngột ngạt, hãi hùng dưới sự gầm thét của bom đạn đe dọa cướp sự sống trong chớp mắt, con người vẫn phải lâm râm khấn nguyện dù không biết mình cầu nguyện ai đối với người có cái TA to lớn?

Ước mong nhân loại cử hành lễ Giáng Sinh hàng năm trong tinh thần hướng THƯỢNG và hướng THIỆN. Ɖó là ngày HY VỌNG, ƉOÀN TỤ, HÒA BÌNH và TÌNH HUYNH ƉỆ trên thế giới.

Pacem in Terris – Peace on Earth
Hòa Bình Trên Trái Ɖất.
Felix Natalis Christi – Merry Christmas
Giáng Sinh Vui Vẻ

.

Phạm Ɖình Lân, F.A.B.I.

___________

Chú thích:

(1) Douglas: Tên người đưa cây thông Oregon về Anh vào thế kỷ XIX. Do đó có tên gọi Douglas fir (Cây linh sam Douglas).

(2) Tây Ban Nha nổi tiếng về việc chăn nuôi trừu Merinos để lấy lông, sữa và thịt.

Direct link: https://caidinh.com/trangluu1/vanhoaxahoi/vanhoa/giangsinh.html