Trần Ngọc

Thế giới theo quan điểm của Trump: Chiến lược An ninh mới của Mỹ khiến châu Âu lo lắng

Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu với báo chí từ trên máy bay. Nguồn: Getty/AFP

Thế giới đã phản ứng với thái độ khó chịu trước tập tài liệu ‘Chiến lược An ninh Quốc gia’ của Mỹ. Nhất là châu Âu đang chật vật xoay xở để tránh làm mất lòng Trump, nhưng lại muốn gởi tín hiệu rằng ông đang hơi quá đáng. Còn tại Mỹ, sự chỉ trích đang ngày càng mạnh mẽ hơn.

Trong tập tài liệu này, các người soạn thảo đã vẽ nên một bức tranh về thế giới theo quan điểm của ông Trump, và thế giới đó trông rất khác so với thế giới mà họ đã thấy kể từ Thế chiến II. Thế giới quan khi đó dựa trên các quy tắc, thỏa thuận và liên minh nhằm ngăn chặn một cuộc chiến tranh thế giới khác xảy ra. Chính phủ Mỹ hiện giờ lại đang đặt dấu chấm hết cho điều đó bằng tầm nhìn mang tính chính sách của mình.

Ông Trump tuyên bố sự ra đời của một thời kỳ hoàng kim xán lạn mới cho nước Mỹ, trong đó thế giới sẽ được chia thành các vùng ảnh hưởng, do một số ít quốc gia thống trị như Nga và Trung Quốc dẫn đầu. Mỹ tự coi mình là người lãnh đạo Tây Bán cầu và các nước châu Mỹ Latinh. Châu Âu sẽ chỉ đóng vai trò thứ yếu.

Thận trọng trong ngoại giao

Các bộ trưởng châu Âu và quan chức EU đều bắt đầu lo lắng qua nhận xét đáng khích lệ rằng “Hoa Kỳ là đồng minh lớn nhất của chúng ta” và nó chủ yếu phải được duy trì như thế. Ngoại trưởng Đức Johann Wadephul sau đó phải nói thêm vào là tự do ngôn luận hay việc tổ chức các xã hội tự do của chúng ta nhìn chung không phải là những vấn đề nên được thảo luận trong NATO. Và “chúng tôi cũng không nghĩ rằng phải có ai đó cố vấn cho chúng tôi về vấn đề đó.”

Thận trọng trong ngoại giao dẫn đến những tuyên bố như của bà Kaja Kallas, người đứng đầu về chính sách đối ngoại của EU: “Mặc dù chúng ta không phải lúc nào cũng đồng ý về mọi điểm, nhưng tôi tin rằng nguyên tắc tối thượng vẫn luôn đứng vững.” Chúng ta là đồng minh lớn nhất của nhau, và chúng ta phải hỗ trợ lẫn nhau. Nhưng chính quyền Trump không mang lại nhiều hy vọng. Bà Ulrike Finke, một nhà khoa học chính trị người Đức, nhận xét: “Mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương, như chúng ta từng biết, hiện không còn tồn tại nữa. Chúng ta đã biết điều đó, nhưng giờ đây nó chính thức trở thành chính sách của Nhà Trắng.”

Nước Mỹ Trước Tiên

Các nhà soạn thảo bản văn kiện của Hoa Kỳ – do Donald Trump mớm lời – tự bản thân đã không hề có sự cân nhắc ngoại giao nào. Họ đang dẫm đạp lung tung trong tòa nhà mong manh bằng sứ của chính sách đối ngoại, rời xa một thế giới được ràng buộc bởi các quy tắc và thỏa thuận, hướng tới một thế giới trong đó trật tự phân cấp được quyết định bởi tiền bạc và quyền lực. Hãng thông tấn Associated Press (AP) viết: “Chiến lược của Hoa Kỳ trước hết được thúc đẩy bởi 'những gì hiệu quả cho nước Mỹ' – hay, nói ngắn gọn: Nước Mỹ Trước Tiên.”

Châu Âu gánh chịu gánh nặng nhất từ toàn bộ văn kiện. Hãng AP tóm tắt: lục địa này đã bị suy yếu bởi các chính sách nhập cư, “tự do ngôn luận bị kiểm duyệt một cách có hệ thống”, “sự đàn áp đối lập chính trị” đang thống trị, và các quốc gia đang phải chịu đựng “sự mất mát bản sắc dân tộc và lòng tự tin”. AP trích dẫn từ bản văn kiện: “Nếu xu hướng hiện tại còn tiếp tục, người ta sẽ không thể nhận ra lục địa này trong vòng hai mươi năm hoặc trước đó nữa.” Nhìn từ góc độ này, vẫn chưa rõ liệu các nước châu Âu có kinh tế và lực lượng vũ trang đủ mạnh để vẫn còn là những đồng minh đáng tin cậy hay không.

Ủng hộ các đảng cực hữu

Theo bản văn kiện về chính sách này, NATO phải chấm dứt “sự liên tục bành trướng”: đây là một lời trách móc mà Nga lần nào cũng nêu ra trong các cuộc thảo luận về Ukraine. Bản thân Nga, như các nhà phê bình lưu ý, chưa bao giờ bị chỉ trích. Thế giới của các vùng tạo lung lạc dường như là một thế giới được lập riêng cho những người như Vladimir Putin. Trái ngược với châu Âu, nơi các quan chức “nuôi dưỡng những kỳ vọng phi thực tế” về cuộc chiến giữa Nga và Ukraine.

Chính quyền Trump được tiếp thêm sức mạnh bởi sự trỗi dậy của các đảng cực hữu, dân túy và công khai tuyên bố sẽ ủng hộ những “đảng cùng chí hướng” này. Triển vọng này cũng đang khiến các chính phủ dân chủ ở châu Âu lo lắng.

Bản văn kiện về chính sách chống lại “biến đổi khí hậu thảm khốc”, “các hệ tư tưởng đòi-triệt-bỏ-chất-thải đã gây ra quá nhiều tổn hại cho châu Âu và đe dọa Hoa Kỳ, và rồi nó lại trợ cấp cho các đối thủ của chúng ta”. Bản tài liệu này dự đoán “một thời kỳ hoàng kim cho nước Mỹ” và một thế giới trong đó “ngày càng có thêm nhiều gia đình truyền thống, vững mạnh và họ nuôi dạy những đứa con khỏe mạnh”.

‘Rác rưởi’

Ngay tại Hoa Kỳ, có những lời chỉ trích gay gắt nhất: Tờ The Atlantic gọi văn kiện về chính sách này là ‘một mớ hỗn độn’. Bài viết đầy rẫy ‘sự khoa trương, liếm gót, dối trá, chỏi nhau và những lời mâu thuẫn lố bịch’. Nghị viên Đảng Dân chủ Jason Crow của Colorado gọi bài viết này là ‘thảm họa cho vị thế của Mỹ trên thế giới, và là lời tạm biệt với tất cả các liên minh và đối tác của chúng ta’.

Anne Applebaum, người đã đoạt giải Pulitzer, mô tả tân chiến lược an ninh quốc gia là “một văn kiện tuyên truyền, và là một sự tự sát trực tiếp”. “Thật khó để tưởng tượng một cường quốc nào khác lại từ bỏ toàn bộ ảnh hưởng của mình một cách nhanh chóng và công khai như vậy”.

Bài viết đầy rẫy những lời tâng bốc ông Trump một cách khoa trương, xen kẽ trong đó là những đoạn văn được cho là xúc phạm đến các đồng minh. Đặc biệt là những đoạn mà tác giả lên án châu Âu. Nhưng bà Kaja Kallas vẫn giữ thái độ trung lập về mặt ngoại giao trong vấn đề này: “Tất nhiên, có rất nhiều lời chỉ trích, nhưng tôi nghĩ đây đó cũng có phần đúng.” Bà vẫn nhìn thấy cơ hội để thảo luận, và chừng nào còn như vậy, thì chưa phải là thua trắng.

Bộ Ngoại giao Hà Lan vào thứ Bảy (06/12/2025) đã không có phản hồi. “Họ đang xem xét vấn đề này”, người phát ngôn cho biết, “nhưng đây là một chủ đề cực kỳ nhạy cảm đến mức một phản hồi như vậy phải được tất cả mọi người chấp thuận trước khi có thể công bố. Và điều đó có thể mất một thời gian. Bây giờ đã là cuối tuần rồi.”

Tự lo cho mình

Thế giới đã từng chờ đợi văn kiện Chiến lược An ninh Quốc gia này. Mọi chính quyền Mỹ đều công bố một tài liệu như vậy, trong đó liệt kê các nguyên tắc cơ bản để xác định vị thế của Hoa Kỳ trên thế giới.

Trang mạng Politico đã rất ngạc nhiên về cách tài liệu này được công bố trong lần này. “Thông thường, điều đó xảy ra rất ồn ào”, trang này viết; lần này, chỉ có “một tiếng thì thầm yếu ớt”. Sự náo động đã tới sau đó: đường lối của Trump hoàn toàn trái ngược với đường lối mà Hoa Kỳ đã theo đuổi kể từ Thế chiến II, một đường lối từ lâu dường như bất khả xâm phạm.

Các nhà ngoại giao giờ đây phải làm việc cho một doanh nghiệp và phải thính tai thính mũi với các thỏa thuận kinh doanh tiềm năng ở quốc gia của họ. Châu Âu phải tự đứng vững trên đôi chân của mình. Hãng thông tấn Reuters đưa tin các quan chức Lầu Năm Góc đã nói với các nhà ngoại giao nước ngoài tại Washington rằng Hoa Kỳ muốn châu Âu gánh chịu phần lớn chi phí của NATO vào năm 2027.

Trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của ông Trump, từ năm 2017 đến năm 2021, tầm nhìn thế giới hướng đến lợi nhuận của ông đã làm gián đoạn nhiều mối quan hệ đối ngoại. Hãng tin AP mô tả cách người kế nhiệm ông, Joe Biden, đã mất một phần lớn nhiệm kỳ tổng thống từ năm 2021 đến năm 2025 để hàn gắn các liên minh đã bị tổn hại và xây dựng các liên minh mới. Lần này, thiệt hại mà ông Trump gây ra dường như còn kéo dài hơn.

Nguyên tác: De wereld volgens Trump: nieuwe veiligheidsstrategie VS maakt vooral Europa nerveus | Michel Maas | de Volkskrant, 07.12.2025
Người dịch: Trần Ngọc

Direct link: https://caidinh.com/trangluu1/thoisu/thegioitheoquandiemcuatrump.html