Nguyễn Thị Quỳnh Anh

Phải chăng Elon Musk cũng giúp phe hữu cực đoan ở Châu Âu lên nắm quyền?

Elon Musk và con trai X Æ A-XII vào đầu tháng 12
trong toà nhà Quốc Hội Hoa Kỳ ở Washington (Ảnh: Jim Lo Scalzo/EPA)

Elon Musk, người giàu nhất thế giới, đang sử dụng tầm ảnh hưởng của mình bên ngoài nước Mỹ. Ông giúp đỡ những kẻ cực đoan củng cố vị thế hay chủ yếu ném cát vào bộ máy dân chủ? Dù gì đi nữa, ông ta đang cố gắng làm suy yếu trật tự đã được thiết lập ở Châu Âu.

“Chỉ AfD (đảng cánh hữu cực đoan ở Ɖức) mới có thể cứu được nước Đức,” Elon Musk đã viết trên nền tảng X sau vụ ám sát trong chợ Giáng Sinh ở Magdeburg (Ɖức). Tại Vương Quốc Anh ông đẩy đưa với đảng Cải Cách Vương Quốc Anh cực hữu của Nigel Farage. Các thông tin về vụ việc ông muốn quyên góp 100 triệu USD cho đảng này chưa bao giờ được xác nhận. Trước đó, ông từng cho Thủ tướng Ý Giorgia Meloni là ‘bên trong còn đẹp hơn cả bên ngoài nữa’.

Doanh nhân công nghệ Musk đã giúp Donald Trump trở lại Nhà Trắng. Người giàu nhất thế giới này đã đóng góp hơn 250 triệu USD cho Trump và mở nền tảng truyền thông xã hội X của mình cho các thuyết âm mưu khuynh hữu cực đoan. Liệu ông cũng có thể thực hiện được thủ thuật này ở Châu Âu? Liệu Elon Musk, với tất cả tiền bạc và quyền lực truyền thông của mình, có góp phần vào việc thâu tóm quyền lực của phe cánh hữu cực đoan ở Châu Âu?

Ở một vài khía cạnh nào đó, chính trị ở Châu Âu khó có thể bị gây ảnh hưởng hơn ở Mỹ vì các quy định tài trợ cho các cuộc vận động tranh cử nghiêm ngặt hơn nhiều. Hơn nữa, tiền bạc không phải là tất cả: cho cuộc vận động tranh cử năm 2024 ở Mỹ, Kamala Harris đã thu nhận được nhiều tiền hơn so với Donald Trump: 2,9 tỷ so với 1,8 tỷ đô la.

Nhà máy Nga sản xuất troll (1)

Musk cũng có trong tay X, dưới sự lãnh đạo của ông đã trở thành nền tảng cho thông tin sai lệch hơn bao giờ hết. Trong chiến dịch tranh cử ở Mỹ, chính Musk liên tục lặp lại câu chuyện rằng đảng Dân Chủ đã đưa hàng loạt người nhập cư đến làm “gia súc bỏ phiếu”. Việc những người di cư không có giấy tờ hợp pháp hoàn toàn không được phép bỏ phiếu không thành vấn đề ở đây. Điều quan trọng là thông điệp: Đảng Dân chủ một lần nữa bằng mọi phương cách khả dĩ đang cố gắng ‘đánh cắp’ các cuộc bầu cử của những người Mỹ lương thiện, chăm chỉ.

Musk sẽ không ngần ngại sử dụng X làm vũ khí trong các cuộc bầu cử ở Châu Âu. Như thế các nền tảng dân chủ Châu Âu đang bị tấn công từ cả hai phía, bởi các nhà máy troll của Nga và bởi những thông tin sai lệch qua diễn đàn Mỹ của người giàu nhất thế giới. Nhưng X ở Châu Âu ít quan trọng hơn ở Mỹ. Ở Mỹ, 15% dân số sử dụng X làm nguồn tin tức chính. Theo một báo cáo gần đây của Reuters, ở hầu hết các nước châu Âu, con số này thấp hơn nhiều: 14% ở Anh, 9% ở Pháp, 7% ở Hòa Lan và 5% ở Đức.

Trump và Musk là những người tiêu biểu cho chủ nghĩa dân túy Pluto (Pluto: sao Diêm Vương) (2). Nhà tài phiệt giàu có này muốn thúc đẩy chương trình nghị sự cắt giảm thuế và bãi bỏ các quy định, nhà báo chuyên mục kinh tế Martin Wolf viết trên tờ Financial Times. Để giành được quyền lực, những người theo chủ nghĩa dân túy Pluto phải thuyết phục một bộ phận lớn dân chúng bỏ phiếu chống lại lợi ích kinh tế của họ. Để đạt được mục tiêu này, họ lôi kéo cử tri vào một cuộc chiến văn hóa xoay quanh vấn đề di cư và bản sắc.

Chủ nghĩa dân túy Pluto xem Châu Âu và Liên Âu là đối thủ. EU muốn điều tiết xã hội, từ Thỏa Thuận Xanh Châu Âu đến sự kiểm soát tốt hơn các phương tiện truyền thông xã hội và công nghệ lớn. Ví dụ, EU nhắm vào việc giám sát chặt chẽ hơn đối với X. Mỹ đe dọa sẽ sử dụng quyền lực của mình để ngăn chặn điều này. Phó Tổng thống sắp nhậm chức JD Vance thậm chí còn gợi ý rằng Mỹ có thể rút khỏi NATO nếu EU cố gắng chỉnh lý X. Câu hỏi đặt ra là tầm ảnh hưởng của Elon Musk sẽ lớn đến mức độ nào. Dầu sao cánh hữu cực đoan cũng đang thăng tiến ở Châu Âu, dù có hay không có Musk. Ngoài ra chủ nghĩa Trump không phổ biến ở thế giới cũ Châu Âu. Theo một cuộc khảo sát của Ipsos I&O, ngay cả các cử tri theo PVV (đảng cực hữu ở Hòa Lan, thắng cử trong cuộc bầu cử vào tháng 11 năm 2023) cũng sẽ bỏ phiếu cho Kamala Harris nhiều hơn cho Donald Trump nếu họ được phép tham gia cuộc bầu cử ở Mỹ.

Niềm vui sống

Chủ nghĩa dân túy Pluto của Musk chắc chắn gặp phải sự ngờ vực lớn ở Pháp. Nhiều người ủng hộ bà Marine Le Pen (lãnh đạo đảng quốc gia cực hữu Pháp Rassemblement National, tức Mặt Trận Quốc Gia) tin rằng sinh thú (niềm vui sống) của người Pháp – một sự hiện hữu yên tĩnh trong cộng đồng địa phương, có thời gian để thư giãn và được ăn ngon, có nhiều kỳ nghỉ và được nghỉ hưu sớm – đang bị đe dọa bởi chủ nghĩa tư bản Anglo-Saxon tham lam, với sự nhấn mạnh vào cạnh tranh, trục lợi và chủ nghĩa cá nhân. Nhà bỉnh bút chuyên mục các vấn đề ngoài nước Gideon Rachman gần đây đã viết trên tờ Financial Times: “Các đảng theo chủ nghĩa dân tộc như Rassemblement National có truyền thống chống Mỹ mạnh mẽ và không muốn bị xem là công cụ của những người nước ngoài giàu có”.

Tuy nhiên: Báo The New York Times đã mô tả Elon Musk vào năm 2022 là “kẻ gây ra hỗn loạn địa chính trị”. Ông có thể đóng vai trò đó đầy nhiệt tình ở Châu Âu. Một phần do sự trỗi dậy của phe cực hữu, nhiều quốc gia Châu Âu trở nên khó điều hành – Pháp là ví dụ nổi bật nhất. Elon Musk sẽ hăng hái mồi thêm lửa bằng cách làm cho các đảng phái đã thành danh bị nghi ngờ, ca ngợi những hành vi cực đoan và cung cấp nền tảng làm diễn đàn cho các thông tin giả mạo cùng các thuyết âm mưu.

Với sự quan tâm vào cuộc bầu cử toàn quốc vào tháng 2 sắp tới, các chính trị gia Đức từ cánh tả sang cánh hữu đều có các mối lo ngại lớn về điều này. Heidi Reichinnek, lãnh đạo liên danh của đảng Die Linke của Đức, nói với hãng thông tấn DPA: “Elon Musk là người giàu nhất thế giới, người mua một phương tiện đại chúng để tiếp cận hàng triệu người không được thanh lọc và do đó gây ảnh hưởng chính trị ở các tiểu bang khác nhau”. Reinhard Brandl, đảng viên Đảng Dân Chủ Cơ Ɖốc Giáo người Bavaria, cho biết: “Sự tập trung quyền lực và tầm mức như thế là mối nguy hiểm nghiêm trọng đối với nền dân chủ”. Câu hỏi đặt ra là Musk có thể đạt được những điều gì. Luật tài trợ bầu cử ở Châu Âu chặt chẽ hơn luật của Mỹ, nền tảng X ở Châu Âu ít quan trọng hơn ở Mỹ và chủ nghĩa dân tộc Châu Âu có xu hướng chống Mỹ mạnh mẽ. Tuy nhiên, sự ủng hộ của ông đối với cánh hữu cực đoan là một phần trong cuộc đấu tranh của chủ nghĩa dân túy Pluto ở Mỹ, vốn muốn cản trở nỗ lực về quy định của Châu Âu. Trong trận chiến này, Elon Musk sẽ cố gắng ném càng nhiều cát càng tốt vào cỗ máy Châu Âu như một tay bắn tỉa bằng ngôn ngữ cho một Nhà Trắng muốn nhìn thấy Châu Âu yếu đuối và chia rẽ.

Nguyên tác: Helpt Elon Musk ook radicaal-rechts in Europa aan de macht? | Peter Giesen | De Volkskrant 27-12-2024.
Chuyển ngữ: Nguyễn Thị Quỳnh Anh

____________

Chú thích:

(1): Trolls factory: tổ chức hay cơ quan sử dụng internet để phổ biến, kích động các thuyết âm mưu, thông tin sai lệch.

(2): Pluto-populism: Một phong trào chính trị trong đó một cá nhân giàu có đưa ra những ý tưởng và chính sách hấp dẫn đối với người dân thường, những người cảm thấy rằng các mối quan tâm của họ đang bị các nhóm chính trị tinh hoa tại vị bỏ qua.

Direct link: https://caidinh.com/trangluu1/thoisu/phaichangelonmuskcung.html