Lê Ngọc Vân

Nhật Bản cảnh báo Việt Nam sẽ mất công ăn việc làm nếu lệnh cấm xe máy chạy xăng của Hà Nội tác động lên xe Honda

Người dân đi xe máy vào giờ cao điểm tại Phố cổ Hà Nội, Việt Nam,
ngày 30/08/2025. REUTERS/Athit Perawongmetha

Chính phủ Nhật Bản và một số nhà sản xuất hàng đầu của quốc gia này đã cảnh báo Việt Nam rằng lệnh cấm xe máy chạy xăng tại Hà Nội có thể gây ra tình trạng mất việc làm và phá vỡ thị trường có trị giá 4,6 tỷ đô la do Honda thống trị, theo các tài liệu mà Reuters và bảy người biết rõ về vấn đề này đã xem xét.

Vào tháng 7/2025, Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính đã ban hành chỉ thị cấm xe máy chạy xăng vào trung tâm thủ đô bắt đầu từ giữa năm 2026, trong bối cảnh đất nước đang nỗ lực giảm thiểu ô nhiễm không khí đang ở mức độ cao. Các hạn chế rộng hơn sẽ được áp dụng vào năm 2028 và dự kiến là lệnh cấm này ​​sẽ được áp dụng trên toàn quốc.

Đáp lại, sứ quán Nhật Bản tại Hà Nội đã gửi một bức thư cho các cơ quan chức năng Việt Nam, nêu rõ lệnh cấm đột ngột này có thể “ảnh hưởng đến việc làm trong các ngành công nghiệp hỗ trợ” như đại lý xe máy và nhà cung cấp phụ tùng, theo một tuyên bố tóm tắt bức thư. Sứ quán từ chối chia sẻ toàn bộ nội dung bức thư, vốn là lần đầu tiên được công bố.

Sứ quán cũng thúc giục chính quyền Việt Nam xem xét một “lộ trình phù hợp” cho quá trình điện khí hóa, bao gồm giai đoạn chuẩn bị và áp dụng các quy định theo từng giai đoạn.

Sứ quán từ chối cho biết thời điểm bức thư được gửi, mặc dù một quan chức chính phủ Nhật Bản cho biết bức thư đã được gửi lại một lần nữa vào tháng 9.

Thị trường xe hai bánh của Việt Nam là một trong những thị trường lớn nhất thế giới – có trị giá ước tính là 4,6 tỷ đô la trong năm nay, theo công ty nghiên cứu thị trường Mordor Intelligence – với số lượng xe máy được đăng ký năm ngoái đạt gần 80% dân số 100 triệu người của cả nước, một trong những tỷ lệ sở hữu xe máy cao nhất thế giới.

Các nhà sản xuất cảnh báo về khả năng bị phá sản

Theo một bản sao của bức thư mà Reuters đã được xem, Hiệp hội các nhà sản xuất xe máy nước ngoài tại Việt Nam, do Honda dẫn đầu, bao gồm cả Yamaha và Suzuki, đã gửi thư riêng tới chính phủ vào tháng 7, cảnh báo rằng lệnh cấm có thể dẫn đến “gián đoạn sản xuất và nguy cơ phá sản” cho các công ty trong chuỗi cung ứng.

Các nhà sản xuất cho biết lệnh cấm có thể gây ra “hiệu ứng lan tỏa” cho hàng trăm ngàn công nhân và dẫn đến sự gián đoạn tiềm ẩn cho gần 2.000 đại lý và khoảng 200 nhà cung cấp phụ tùng.

Họ kêu gọi thực hiện một giai đoạn chuyển tiếp “với thời gian chuẩn bị tối thiểu từ hai đến ba năm” cho phép họ có thời gian điều chỉnh dây chuyền sản xuất trong khi mạng lưới trạm sạc và tiêu chuẩn an toàn được mở rộng.

Theo ba nguồn tin thân cận, các quan chức Việt Nam cho đến nay vẫn từ chối hành động theo yêu cầu từ chính phủ và các nhà sản xuất Nhật Bản. Những nhân vật này, giống như những người khác đã có trao đổi với Reuters, từ chối tiết lộ danh tính vì tính nhạy cảm của vấn đề.

Chính phủ Việt Nam đã không trả lời yêu cầu bình luận về tin trên.

Chính phủ cho biết lệnh cấm này là cần thiết để giải quyết tình trạng ô nhiễm không khí nghiêm trọng tại Hà Nội. Cấp chính quyền của Tp. Hồ Chí Minh, đô thị lớn nhất Việt Nam, cũng đã có những kế hoạch được vạch ra để hạn chế xe chạy xăng.

Để giải tỏa những lo ngại về việc chuyển đổi sang điện năng, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã phát biểu với các lãnh đạo doanh nghiệp Nhật Bản vào tháng 8 rằng việc giảm khí thải là một vấn đề toàn cầu, đòi hỏi nỗ lực chung “để lựa chọn giải pháp tối ưu nhất với lộ trình phù hợp”, theo cổng thông tin điện tử của chính phủ.

Tại Việt Nam, Honda đồng nghĩa với xe máy

Honda, công ty nắm 80% thị trường xe hai bánh tại Việt Nam với 2,6 triệu xe được bán ra vào năm ngoái, đã dẫn đầu phong trào yêu cầu các cơ quan chức năng sửa đổi chỉ thị, theo ba nguồn tin, tất cả đều đã tham dự hoặc được thông báo về các cuộc họp với chính phủ Việt Nam và các quan chức khác trong những tháng gần đây.

Theo một nguồn tin, một đại diện của Honda đã nêu ra khả năng công ty có thể xem xét thu hẹp sản xuất tại Việt Nam để ứng phó.

Còn Honda thì cho biết họ đang theo dõi sát tình hình, nhưng không có kế hoạch đóng cửa các nhà máy.

Nhà sản xuất Nhật Bản này có bốn nhà máy tại Việt Nam, nơi họ chiếm ưu thế đến mức tên thương hiệu của họ đã trở thành lối viết phổ thông thay cho “xe máy” trong tiếng Việt.

Hầu hết tất cả xe máy mà họ bán tại Việt Nam và các nơi khác đều chạy bằng xăng. Tuy nhiên, Honda cũng cung cấp các mẫu xe CUV e: và ICON e: chạy bằng pin tại Việt Nam.

Doanh số bán hàng của Honda tại Việt Nam đã giảm gần 22% trong tháng 8 so với tháng 7, tháng mà lệnh cấm được công bố, trước khi phục hồi nhẹ vào tháng 9. Công ty đã ghi nhận mức giảm doanh số với hai con số (tức là trên 10%) so với cùng kỳ năm trước trong tháng 8 và tháng 9.

Vì mảng kinh doanh xe hơi của Honda đang chịu áp lực cạnh tranh gay gắt do sự chuyển dịch sang xe điện trên toàn cầu, nên hãng đã phụ thuộc nhiều hơn vào mảng kinh doanh xe máy như một động lực lợi nhuận.

Doanh số của Vinfast đang tăng nhanh

Trong khi đó, doanh số xe máy điện và xe đạp điện được VinFast – công ty Việt Nam có niêm yết trên sàn Nasdaq – sản xuất đã tăng 55% so với quý 1, lên gần 70.000 xe trong quý 2 năm 2025.

Theo một khảo sát trên người tiêu dùng do công ty nghiên cứu thị trường Asia Plus thực hiện vào tháng 9, doanh số này dự kiến ​​sẽ tăng mạnh sau lệnh cấm.

Các biện pháp môi trường được đề nghị cũng đã tác động đến doanh số bán xe hơi chạy xăng của Việt Nam, vốn đã giảm 18% trong tháng 9 so với cùng kỳ năm trước đối với các thành viên của VAMA, hiệp hội ngành công nghiệp xe hơi lớn nhất nước, bao gồm một số thương hiệu Nhật Bản.

Tháng trước, VAMA cho biết họ không hy vọng lệnh cấm xe máy sẽ tác động trực tiếp nhưng thừa nhận rằng “một số khách hàng đang lưỡng lự khi muốn mua xe mới” sau thông báo của chính phủ.

Theo dữ liệu từ VAMA, nhà sản xuất xe hơi Nhật Bản Toyota là hãng dẫn đầu thị trường với hơn một phần tư tổng doanh số bán xe trong tháng 9.

Nguyên tác: Japan warns Vietnam of job losses as Hanoi motorbike ban hits Honda | Francesco Guarascio, Phương Nguyễn (Hà Nội), Daniel Leussink (Tokyo) | Reuters 21/10/2025.
Người dịch: Lê Ngọc Vân

Direct link: https://caidinh.com/trangluu1/thoisu/nhatbancanhbaovietnam.html