Hoàng Giang

‘Hiện tượng’ VinFast

CEO của VinFast Lê Thị Thu Thủy (người choàng khăn) rung chuông mở màn
phiên giao dịch cổ phiếu VFS ngày lên sàn Nasdaq 15/08/2023

Ngày 15/08/2023, giới chơi cổ phiếu toàn cầu xôn xao vì một tin chấn động: Công ty xe hơi điện VinFast của Việt Nam ra mắt thị trường chứng khoán Nasdaq, với tên tắt là VFS.

Nếu đọc tin này vào mấy ngày trước đó, thì cũng không có gì đáng bàn tán, vì VinFast đã hé lộ dự định lên sàn chứng khoán ở Hoa Kỳ từ nhiều tháng trước. Nhưng người ta xôn xao vì giá cổ phiếu cuối ngày chào sàn đã lên tới 37,06 đô la, tăng gần 4 lần so với giá đã dự định trước đó (là 10 đô la, tuy nhiên khi rung chuông mở màn, cổ phiếu đã được rao bán với giá 22 đô la).

VinFast dự định phát hành 2,307 tỉ cổ phần, như vậy chỉ trong vòng 1 ngày, trị giá thị trường của VinFast – theo cách tính sơ đẳng là làm bài toán nhân – đã lên tới 85 tỉ đô la, nhiều hơn cả trị giá của 2 đại công ty xe hơi Volkswagen của Đức (70 tỉ đô la) hoặc Ford của Hoa Kỳ (48 tỉ đô la)!

Làm sao một công ty khởi nghiệp, gần như không có tên tuổi trên sân chơi quốc tế, lại tạo được cú ngoạn mục lịch sử như vậy?

Công ty VinFast – nằm trong tập đoàn đa ngành Vingroup, được thành lập năm 2017, có trụ sở đặt ở Singapore. Tên VinFast bắt nguồn từ ‘Việt Nam - F(Ph)ong cách - An toàn - Sáng tạo - Tiên phong’. Người sáng lập Vingroup là ông Phạm Nhật Vượng. Khởi đầu với cơ sở kinh doanh mì ăn liền ở Ukraine, ông Phạm Nhật Vượng sau đó đã bán cơ sở này để chuyển hoạt động sang Việt Nam, đầu tư vào các ngành khai thác bất động sản, trung tâm du lịch, dần dần tiến thêm sang lãnh vực y tế, giáo dục, thương mại v.v. qua hình thức gần 90 công ty con, và từ năm 2017 ông bắt đầu sang lãnh vực xe hơi. Ông là một trong 5 người giàu nhất Việt Nam hiện nay.

Mặc dù ông Vượng tạo được nhiều liên hệ móc nối làm ăn với các thế lực chóp bu, không thể chối cãi là ông và những cộng sự viên thân tín là những người có đầu óc kinh doanh, dám xông xáo vào những lãnh vực còn mới lạ, có nhiều dự tính táo bạo và những nước cờ khác người. VinFast, sau vài năm thử sức, đã bỏ dòng xe xăng chỉ chú tâm vào xe hoàn toàn chạy điện, và là một trong những công ty theo trào lưu mới, là bán xe với giá rẻ nhưng người mua phải thuê bình điện cùng một số thiết bị. Xe VinFast thành hình phần lớn do mua được những mẫu mã cũ của Volkswagen, BMW v.v.. Động cơ điện có được do hợp tác với Trung Quốc. Tập trung vào vài kiểu xe, VinFast hy vọng mở được cánh cửa vào thị trường xe hơi tại Hoa Kỳ, và sau đó là Âu châu.

Tuy nhiên, sân chơi của các thương hiệu xe hơi từ trước tới nay vẫn là đấu trường của vài tập đoàn các dòng xe nổi tiếng: General Motors, Volkswagen, Stellantis, Toyota, các thương hiệu mới của Hàn Quốc và Trung Quốc…, đó là chưa nói tới Tesla, với trị giá thị trường có ngày vượt mức 1000 tỉ USD.

Những mẫu xe VinFast mang đi giới thiệu không được các tạp chí chuyên ngành xe hơi đánh giá cao. Mẫu xe VF8 trình làng ở Hoa Kỳ bị những nhà phê bình đánh giá kém. Họ nêu những nhược điểm: tầm hoạt động tương đối ngắn so với giá chiếc xe, chưa đạt được chất lượng ở mức xứng đáng với thứ bậc chiếc xe, thiếu tiện nghi, nhiều lỗi trong phiên bản chạy thử (đợt xuất khẩu đầu tiên sang Hoa Kỳ đã phải thâu hồi toàn bộ vì lỗi ‘hệ thống’ trong bước đầu), và nhất là đặt dấu hỏi là nơi nào sẽ giữ việc bảo trì chiếc xe. VinFast còn đang lỗ khoảng 6 tỉ, và nợ 9 tỉ đô la. Năm vừa qua, VinFast bán được khoảng 24 ngàn chiếc, chỉ thu được 634 triệu đô la. Ngoài ra, các nhà sản xuất xe điện hiện nay – năm 2023 – đang cạnh tranh khốc liệc qua những đợt hạ giá xe, và tạo điều kiện dễ dàng cho người mua. Xe VinFast ở Hoa Kỳ đắt hơn xe Tesla! Vậy mà VinFast lại đạt được thành quả chói sáng ngay trong ngày lên sàn chứng khoán Nasdaq ở New York. Chuyện lạ?

Sự thực, chẳng cần nhìn đâu xa. VinFast đã nhờ một công ty môi giới (SPAC) (1) ở Hongkong của tỉ phú cờ bạc Lawrence Ho, có tên là Black Spade Acquisition, để thông qua con đường tắt lên được sàn chứng khoán. Ngoài ra, trong bước đầu, VinFast chỉ cho bán ra khoảng 23 triệu cổ phiếu, tức là 1% số cổ phần dự định sẽ phát hành. Ông Phạm Nhật Vượng vẫn giữ 99% số cổ phiếu này. Đó cũng một phần nằm trong qui định của Nasdaq về số cổ phiếu được phép bán, số này căn cứ vào biên bản kiểm toán trong thời gian vừa qua của công ty. 23 triệu cổ phiếu, con số với người ngoài cuộc tưởng là nhiều, nhưng trên thị trường chứng khoán tầm cở như Nasdaq nó chẳng là cái gì cả. Nhưng nó sẽ là cần câu danh tiếng của công ty, nếu biết cách làm màu và tạo giá ảo. Nhiều tay đầu tư chứng khoán chỉ chờ dịp phát hành cổ phiếu để mua vào nhiều, tạo giá tăng ảo để bán ngay lập tức ở điểm do họ quyết định. Ngoài ra, trên thực tế, hiện nay có nhiều người đầu tư theo kiểu ‘bán khống’ – thuật ngữ là short selling (tức là ‘mượn’ một số lớn cổ phiếu mà mình nghĩ là giá sẽ tuột dốc trong tương lai gần, để bán với giá cao ngay khi đó, và khi giá xuống thì mua vào và trả lại cho chủ cổ phiếu). Những người này sẽ thu được lợi, còn VinFast được tiếng để khoe với sân nhà, như VinFast đã trả lời khi được hỏi về tin mừng khi giá cổ phiếu tăng: “Điều này chứng tỏ nhiều người đã nhìn nhận được các thế mạnh của VinFast trong năng lực triển khai vượt trội, tốc độ và chữ tín với khách hàng”. Báo chí trong nước cũng ra những tin hâm nóng dư luận như ‘với khoảng 160 tỷ đô la giá trị vốn hóa, hãng VinFast cực kỳ non trẻ thuộc tập đoàn Vingroup của đại gia bất động sản Việt Nam giờ đây “bỏ xa” nhiều hãng xe hơi có lịch sử lâu đời và danh tiếng vững chắc trên toàn cầu như như Porsche, Mercedes, BMW, Volkswagen, Stellantis, Ferrari, Honda, Ford, GM, Hyundai…’

Không phải chờ lâu, vài ngày sau đó – 18/08, giá cổ phiếu VinFast đã tụt xuống 15,40USD, để ngày 28/08 lại vọt lên 82,35 USD rồi lại tụt xuống ngay tức khắc. Có lúc, giá cổ phiếu VFS xuống thê thảm, chỉ còn 11,61 đô la. Giá cổ phiếu vào ngày cuối tháng 08/2023 là 34,71USD.

Diễn biến giá cổ phiếu Vinfast: từ ngày mở màn 15/08 tới cuối ngày 31/08/2023

Với cái giá lên xuống dập dình như vậy, rõ ràng là ảo. Bởi vậy chẳng có tạp chí về tài chính nào khuyên là nhào vô trong lúc này, nếu bạn không phải là các chuyên gia đầu cơ chứng khoán dày dạn kinh nghiệm. Những người có kinh nghiệm về phát hành cổ phiếu thông qua công ty môi giới SPAC thì viện dẫn một số trường hợp tương tự, như Lucid Motors và Nikola Motors, đều làm mồi cho công ty trung gian (SPAC) làm giá để kiếm lời. Trong một bài nhận định đăng trên tạp chí Forbes ngày 29/08/2023 (How Much Is VinFast And Its Vietnamese Founder Really Worth?), hai nhà phân tích Grace Chung và Jemina Denham trong ban biên tập Forbes không tin vào các con số trên màn hình của sàn chứng khoán mà đi tìm sự phân tích từ các chuyên viên giao dịch chứng khoán, từ các con số trong kiểm toán đã được công bố để định giá trị thực. Với những số liệu này, hai bà, trong bài báo nói trên, đã ước tính giá trị cổ phần của ông Vượng tại VinFast là khoảng 2,3 tỉ đô la và tài sản ròng của ông là khoảng 6,9 tỉ đô la.

Thực tế ra sao, ta hãy chờ xem thành quả cụ thể về số xe bán được và mức tín nhiệm của khách hàng trong vòng một năm nữa để đánh giá thế cờ của Phạm Nhật Vượng. Khi đó chắc chắn sẽ có những bài báo với kết luận: “À ra thế!” hoặc “Thấy chưa?”

______

Chú thích:

(1) SPAC là tên tắc của ‘Special Purpose Acquisition Company’, thuật ngữ chỉ một công ty ‘rỗng’, đã được niêm yết trên sàn chứng khoán. Công ty này chuyên đi ‘mua lại’ một phần hoặc toàn bộ những công ty có ý định gây vốn qua việc phát hành cổ phiếu. Để được phép niêm yết tại một sàn giao dịch chứng khoán, một công ty phải lập hồ sơ xin IPO (Initial Public Offering – Phát hành công khai lần đầu). Thủ tục này rất lâu vì phải hội đủ nhiều điều kiện và các sàn giao dịch chứng khoán cũng rất thận trọng trong việc cấp IPO do sợ mất uy tín. Qua một công ty SPAC đã có sẵn tên trên sàn chứng khoán, thủ tục phát hành cổ phiếu lần đầu của công ty ‘mới’ sẽ giản dị hơn rất nhiều. Đương nhiên SPAC sẽ lấy tiền trung gian.

Hoàng Giang

Direct link: https://caidinh.com/trangluu1/thoisu/hientuongvinfast.html