Hoàng Giang

Tiến sĩ Nguyễn Thị Hoàng Dương nhận giải Lister do khám phá mới trong cơ chế lão hóa

<=== Hình: Lister Institute

Kelly Nguyễn (Nguyễn Thị Hoàng Dương), Trưởng ban Nghiên cứu Cấu trúc thuộc Phòng Thí nghiệm Sinh học Phân tử (Laboratory of Molecular Biology – LMB), vào ngày 19/06/2025 vừa được Viện Lister trao Giải thưởng Nghiên cứu năm 2025 cho công trình nghiên cứu của nhóm khảo cứu của bà về cơ chế lão hóa.

Bà phát biểu cảm tưởng về giải này: “Năm nay, tôi và nhóm của tôi vô cùng vinh dự khi nhận được Giải thưởng Lister. Giải thưởng này sẽ cho phép chúng tôi khám phá những hướng nghiên cứu mới và mở rộng ranh giới của sinh học telomere và hơn thế nữa. Tôi cũng rất vui mừng khi có cơ hội kết nối với một cộng đồng các nhà khoa học đa dạng, điều mà tôi tin rằng sẽ khơi nguồn cho những sự hợp tác thú vị và những hướng nghiên cứu mới mẻ trong phòng thí nghiệm của chúng tôi.”

Nghiên cứu của Tiến Sĩ Kelly Nguyễn tập trung vào sự tìm hiểu thêm về cấu trúc của telomere. Telomere là đoạn chuỗi DNA nằm ở đầu tận cùng của nhiễm sắc thể, giữ nhiệm vụ quan trọng trong quá trình nhân đôi của tế bào. Khi một tế bào thành hình (nhân đôi), các nhiễm sắc thể sẽ phân đôi theo kiểu copy thành các nhiễm sắc thể mới (sao chép bộ gen). Tuy nhiên sự phân đôi này không hoàn toàn đúng 100% vì khúc cuối của DNA (telomere) bị rút ngắn đi một chút. Enzym telomerase trong nhân tế bào có nhiệm vụ tái tạo lại đoạn bị rút ngắn này, nhưng trong một số trường hợp, sự tự sửa chữa này bị trục trặc và telomere tiếp tục bị hư hỏng, dẫn đến sự lão hóa (ngừng sinh sản) hoặc một số bệnh (do lệch lạc vĩnh viễn của telomere), trong đó có một số dạng ung thư.

Nhóm nghiên cứu của bà Kelly Nguyễn đã dùng kính hiển vi điện tử đông lạnh (cryo-EM) để nghiên cứu, nhóm đã khám phá ra một đơn vị tế bào mới, histone dimer, là các đơn vị cỡ nhỏ và chưa từng được tìm ra, cũng như xác định được mấu chốt của các chứng đột biến liên quan tới bệnh lão hóa sớm.

Bà Kelly Nguyễn khởi sự các nghiên cứu liên quan tới telomerase vào năm 2016, khi bà chuyển tới đại học University of California, Berkeley và hợp tác với hai nhà nghiên cứu Kathleen Collins và Eva Nogales. Bà thành lập nhóm nghiên cứu của riêng mình tại LMB năm 2019. Năm 2024, bà đã được huy chương Colworth do những kết quả nghiên cứu xuất sắc về khoa học trong lãnh vực sinh hóa. Bà là nhà khoa học người Việt đầu tiên nhận huy chương này trong lịch sử 60 năm của giải thưởng.

TS Nguyễn Thị Hoàng Dương sinh ra tại Quảng Ngãi. Sau khi học xong lớp 10, cô được học bổng toàn phần chương trình phổ thông tại Wellington (New Zealand). Tiếp đó, cô nhận được học bổng toàn phần chương trình đại học và thạc sĩ ngành hóa học tại Đại học Quốc gia Úc. Sau khi hoàn thành thạc sĩ, cô tiếp tục nhận học bổng học tiến sĩ tại Trinity College, Đại học Cambridge. Cô tốt nghiệp tiến sĩ năm 26 tuổi và tiếp tục ở lại Đại học Cambridge nghiên cứu đến nay...

Trước khi được trao huy chương Colworth, TS Hoàng Dương từng được trao nhiều giải thưởng khác cho công trình nghiên cứu của mình. Trong đó, năm 2022, TS Hoàng Dương nhận giải thưởng Eppendorf Award dành cho nhà khoa học dưới 35 tuổi.

Năm 2020, TS Dương đã nhận giải thưởng Suffrage Science Award của Viện Khoa học y tế MRC London. Năm 2017 đoạt giải thưởng Early Career Research Award của Hiệp hội Sinh Hóa.

Hoàng Giang

Direct link: https://caidinh.com/trangluu1/sinhhoat/sinhhoatthegioi/tiensinguyenthihoangduongnhangiai.html