Minh Hạnh

Bèo tấm được công nhận là thực phẩm an toàn cho người

Ngày 03/02/2025, Cơ quan An toàn Thực phẩm và Sản phẩm Tiêu dùng Âu châu (EFSA) đã công nhận Bèo Tấm là thực phẩm an toàn cho con người.

Đây là một công trình nghiên cứu dài hơi để đạt được kết quả này.

Bèo Tấm là cây gì?

Bèo tấm, cũng có nơi gọi là bèo cám, là một thực vật thủy sinh có kích thước 0,5 - 1cm, hình dạng giống chiếc lá nhỏ, bên dưới có rễ ngắn màu trắng, trôi nổi trên mặt nước. Tên khoa học của bèo tấm là Lemna, là một chi thuộc họ Môn. Có nhiều loại bèo tấm, chúng khác nhau ở hình dạng và kích thước của lá bèo. Loại bèo tấm mà Cơ quan An toàn Thực phẩm và Sản phẩm Tiêu dùng Âu châu (EFSA) công nhận có tên khoa học là Lemna minor (bèo tấm nhỏ hoặc bèo cám nhỏ).

Bèo tấm sinh sản rất dễ, không đòi hỏi nhiều, chỉ cần đủ sáng và đủ nóng. Chỉ một lớp nước mỏng cũng đủ cho bèo tấm sinh sôi nẩy nở.

Bèo tấm trong xã hội hiện nay

Ở Việt Nam bèo tấm được dùng để nuôi heo, gà vịt…, và là thức ăn tốt nhất để nuôi ốc bươu. Tiếng Anh của bèo tấm là Duckweed, dịch sát nghĩa là cỏ dại cho vịt. Người ta cũng thả bèo tấm trong hồ cá để làm tăng sự đa dạng trong cảnh quan, và cũng vì chúng giúp giảm nồng độ Oxid nitro và Ammonia trong nước, giúp cá luôn khỏe mạnh. Một số quốc gia châu Á, điển hình là Thái Lan, Cambodia và Lào, đã dùng bèo tấm trong các món ăn như súp, đồ xào (wok), từ hàng trăm năm nay. Bèo tấm có vị hơi hăng như vài loại hột. Các đầu bếp châu Âu đã thử dùng bèo tấm trong các món rau trộn, pesto, rắc trên thực phẩm chung với các loại phô-mai v.v…

Ở những vùng nước tù, không lưu thông, như một số mương rạch nhỏ, vào mùa hè có thể gặp nạn bèo tấm mọc tràn lan.

Bèo tấm phủ đầy mặt nước trong con mương Koornmarkt,
thành phố Delft (Hòa Lan). Hình: wikipedia

Bèo tấm là thực phẩm cho người?

Công cuộc vận động để được chấp thuận bèo tấm là thực phẩm cho người là một quá trình dài hơi, với sự hợp tác của nhiều cơ sở nghiên cứu tại một số quốc gia châu Âu, được sự khuyến khích từ các nhà ủng hộ cải cách trong lãnh vực thực phẩm, nhằm hướng giải quyết nạn khan hiếm thực phẩm bằng cách bớt thịt thêm rau, hoặc dùng các nguồn protein khác như côn trùng, thịt cấy.

Tại Đại học Wageningen (Hòa Lan), một công trình nghiên cứu về giá trị dinh dưỡng của bèo tấm đã được khởi sự từ năm 1997. Giáo sư Toán-Lý Hey van Soest, nay đã về hưu, là một trong những người gắn bó lâu dài với chương trình nghiên cứu này. Ông cho biết từ những năm đầu đó, ông đã ươm bèo và bán cho một số cửa hàng, nhưng vấn đề nằm ở chỗ Hội đồng Tư vấn Sức khỏe không chịu công nhận đó là thực phẩm an toàn.

Tại Đại học Jacobs ở Bremen (Đức) có nhóm nghiên cứu CritMET đã chỉ ra rằng bèo tấm có giá trị dinh dưỡng cao. Lượng protein trong bèo tấm khoảng 40-45% trọng lượng khô, cao gấp khoảng 7 lần đậu nành. Ngoài ra, bèo tấm có chứa axít béo omega-3. Các chuyên viên nghiên cứu thuộc Đại học Friedrich Schiller ở tỉnh Jena, một trong 10 đại học xưa nhất của Đức, đã cùng với đồng nghiệp ở Ấn Độ nghiên cứu về giá trị dinh dưỡng của bèo tấm khi được dùng làm thực phẩm cho người.

Sau khi EU thành hình với hơn 20 quốc gia thành viên, có những món ăn truyền thống của từng quốc gia nhưng chưa phổ biến. Ủy ban Âu châu đã lập một ‘danh mục những thực phẩm mới lạ’ (novel foods) trong đó có ghi những thực phẩm thuộc loại này. Nếu các nghiên cứu theo phương pháp khoa học hiện đại chứng minh được sự an toàn về sức khỏe của một loại thực phẩm trong danh mục, Cơ quan An Toàn Thực phẩm và Sản phẩm Tiêu dùng sẽ ra quyết định chấp thuận món đó là thực phẩm an toàn. Về quyết định trên bèo tấm, Cơ quan này có thêm một điều kiện, là phải được gây trồng một cách chuyên nghiệp. Điều này trên thực tế có nghĩa là những cơ sở sản xuất phải có những ghi chú rõ ràng trong quy trình nuôi bèo (về điều kiện giống, nhiệt độ, nước tưới, sự thu hoạch, kiểm định tạp chất v.v.).

Israel và Hòa Lan đang có những thử nghiệm để sản xuất bèo tấm ở quy mô công nghiệp thay vì kiểu thả bèo thủ công theo cách của dân gian. Nhà trồng tỉa Hans Roelofs tại Huissen (Hòa Lan) đã thử thực hiện thả bèo theo cách công nghiệp từ 2018, với sự cộng tác của ông Hey van Soest.

Nếu được phổ biến rộng, bèo tấm sẽ có thể trở thành một loại thực phẩm quan trọng trong tương lai, miễn là người ta bỏ được định kiến ‘đó là đồ ăn cho gia súc’.

Minh Hạnh

Direct link: https://caidinh.com/trangluu1/khoahockythuat/beotamduoccongnhan.html