Nguyễn Hiền
Het verhaal van Nguyễn Lê Hồng Hưng
.
Inleiding: Hieronder vindt u het interview met Nguyễn Lê Hồng Hưng (NLHH), voormalige bootvluchteling wonende in Dronten. Hung is ruim 40 jaar werkzaam bij een Nederlands maritiem bedrijf. Voor dit werk heeft hij al tientallen landen over de hele wereld aangedaan, van Zuid-Amerika tot aan de westkust van de Stille Ocean. Nguyễn Hiền (NH) was in gesprek met hem.
***
In de haven van Sint Petersburg, Rusland, 2017
NH: Kan je iets vertellen over jouw achtergrond en over jouw familie?
NLHH: Nguyễn Lê Hồng Hưng is mijn pennaam. Mijn echte naam is Nguyễn Tấn Hưng. Ik ben geboren in 1959 in de buurt Công Nghiệp van district Sông Ông Đốc, dat bij de stad Cà Mau hoort.
Vóór 1975 was ik visser. Nu ben ik werkzaam als kok op een Nederlands container-zeeschip. Ik ben getrouwd, wij hebben twee dochters.
NH: Hoe was jouw leefsituatie in Vietnam? Hoe was jouw ervaringen met de oorlog in die tijd?
NLHH: Mijn vader was militair in een gevechtseenheid in Zuid-Vietnam. Zijn eenheid opereerde in de U Minh-regio van Cà Mau. Elke keer dat hij met het leger meeverhuisde, nam hij de hele familie mee, dus onze leefomstandigheden veranderden voortdurend. Toen ik veertien was, werkte ik als visser in de Golf van Thailand. Ik ben geboren en getogen in de Vietnam-oorlog die woedde tussen het Noorden en het Zuiden, ik heb dood en vijandschap meegemaakt..., ik haat daarom de oorlog.
NH: Waarom heb je besloten te vluchten? Hoe is jouw vlucht verlopen en hoe ben je in Nederland terechtgekomen?
NLHH: Na een aantal jaren onder het communistische regime te hebben geleefd, besefte ik dat de mensen in mijn geboortestad, mijzelf inbegrepen, in een onbeschrijfelijke armoede verkeerden. Net als veel andere jonge vissers was ik van jongs af aan gewend met hengels en allerlei soorten visnetten om te gaan, maar nu, als de overheid mensen nodig had, voor welk karwei dan ook, riepen ze ons op en dwongen ons om, bijvoorbeeld, dijken te bouwen, of begraafplaatsen aan te leggen…, of iets anders voor ze te doen, van alles en nog wat. Ze stuurden ons zelfs naar Cambodia voor een oorlog die ze daar zelf aan het voeren waren. Dus wij konden helemaal niets doen om voor onszelf te zorgen. Als je tegen iets was, werd je beschouwd als landverrader, pro-Amerikaans of reactionair. Kortom, ik kon niet leven in een continue onderdrukking door de staat, dus heb ik toen besloten te vluchten. Als vissers in de wateren van de Golf van Thailand en Maleisië kenden wij dat gebied heel goed. Toen de regering Chinezen groen licht gaf dat ze mochten intekenen voor ‘een vlucht over zee’, huurden Chinezen mij in om een boot naar Maleisië te varen. Ik nam hun aanbod aan en wij gingen in 1978 met hun de zee op. Onze boot was een vissersboot, maar eentje die speciaal voor de grote zee gebouwd was. De boot was tweeëntwintig meter lang, drie meter breed, met tweehonderddertig mensen aan boord. Godzijdank konden we zonder probleem vluchten. Na twee dagen kwamen wij heelhuids op het eiland Pulau-Bidong (bij Maleisië) aan. Tijdens de reis hadden zich geen problemen voorgedaan. Na één jaar op Bidong kreeg ik de toestemming van Nederland voor immigreren, het was toen 1979.
NH: Hoe waren de eerste jaren van je in Nederland?
NLHH: Het begintraject dat wij moesten doorlopen – net als veel Vietnamese vluchtelingen in die tijd, was het volgen van vierhonderd uur Nederlandse taallessen, dit was volgens het beleid van de regering. Het was voor mijn mij heel moeilijk een vreemde taal te leren, van deze taalcursus kon ik slechts gebrekkig Nederlands spreken, net genoeg om tegen mensen gedag te zeggen en hun de weg te vragen.
NH: Wat was de reden dat je een baan op zee gekozen hebt?
NLHH: Na vierhonderd uur Nederlands te hebben geleerd, vond mijn gastgezin voor mij een baan als matroos bij de firma Holwerda in Heerenveen. Ik ging dus niet naar de zeevaartschool. Ik heb een jaar als matroos gewerkt. Het bedrijf stuurde me vervolgens naar een korte kookopleiding en sindsdien heb ik als kok op hun schepen gewerkt.
NH: Een chefkok in een schip dat de wijde wereld ingaat, dat was een grote verandering in jouw leven, toch? Heb je veel problemen ervaren toen je ermee begon, met de taal en met de menukeuze?
In Helsinki, Finland (2015)
NLHH: De immense zee, met stormachtige golven, is bij velen geen onbekend verhaal, vooral bij de bootvluchtelingen die voor het eerst in een zeestorm terecht kwamen tijdens hun vlucht. Het is inderdaad verschrikkelijk, maar omdat ik van oorsprong een visser ben, wende ik er sneller aan. Naar mijn mening hapert elke baan in het begin. Het Vietnamees kent een gezegde: “Alle begin is moeilijk”. Hetzelfde geldt voor een scheepskok. Ik was een nieuweling, in het begin kwam ik ook wat jaloerse, koppige mensen tegen, die klaagden en jammerden; en door mijn nieuwe baan had ik ook hier en daar problemen bij het koken. Maar dankzij de zeer strikte regels van de kapitein en de discipline hield de bemanning zich keurig aan het reglement. Ik kon een beetje Engels en Nederlands, wat genoeg was voor het werk, niet erg goed natuurlijk, maar als we lang genoeg naast elkaar leefden, konden we elkaar langzaamaan begrijpen. In het begin had ik nog geen ervaring, dus het was nogal moeilijk om een menu te bedenken, maar toen ik er eenmaal aan gewend was, ging het prima.
NH: Hou je rekening met hun geloof bij het menu? Bereid je vaak Vietnamese gerechten voor hun? Welk Vietnamees gerecht vinden ze het lekkerst?
NLHH: Op het schip zijn er veel Indonesische moslims, ze lusten geen varkensvlees, ze eten geen aardappelen, dus voor de tafel van de Indonesiërs serveer ik varkensvlees noch aardappelen. Eerlijk gezegd is dit slechts symbolisch, een formaliteit om respect voor hun cultuur en sympathie voor hun te tonen. Ik kan namelijk geen aparte keukenset gebruiken om voor deze moslims te koken. Als een Indonesiër varkensvlees en aardappelen wel lust en dat wil eten, vraagt hij me hiervoor. Strikt genomen, volgens de regels moeten ze eten wat de pot schaft, maar ik doe het gewoon naar mijn geweten, niet dat ik gedwongen ben naar hun smaak en hun leefregels te koken. Wat het Vietnamese eten betreft, het is altijd geliefd bij iedereen uit alle landen, vooral de Vietnamese loempia’s vinden ze erg lekker.
NH: Hoe ziet jouw dienstrooster er uit?
NLHH: Elke keer als ik, na een verlof, terugkeer naar het werk, is het mogelijk dat het bedrijf een andere vaarroute uitkiest, naar een ander regio, en dan ga ik naar dat gebied. Het is niet zo dat matrozen altijd op een bepaald schip werken. Het schema staat dus niet vast. Tijdens de komende vaart, begin mei 2022, ga ik bijvoorbeeld naar Spanje en brengen wij goederen van het vasteland naar de Canarische Eilanden of naar Marokko. Voor de volgende boottocht weet ik nu niet waar ik heen moet. Volgens de regels van het bedrijf heb je na elke periode van twee maanden aan boord recht op één maand verlof. Deze regels bestaan, maar afhankelijk van de vraag en onderling overleg kan met enige soepelheid hiermee omgegaan worden. Als je bijvoorbeeld een lange vakantie wil opnemen, vraag je om extra vaartijd.
NH: Je hebt al tientallen landen aangedaan. Welk land maakt het meest indruk op je?
NLHH: Natuurlijk is Nederland een land dat een grote indruk op mij maakt, omdat dit land mij heeft geholpen en grootgebracht. De Nederlanders zijn erg goedhartig en behulpzaam. Als je praat over andere landen, geef ik de voorkeur aan de Scandinavische landen. De steden van deze landen zijn erg mooi, de mensen zijn zachtaardig en vriendelijk. Stockholm, de hoofdstad van Zweden, is voor mij de meest geliefde stad.
NH: Kom je vaak de Vietnamezen tegen in die landen? Hoe was hun reactie? Verbaasd of nieuwsgierig? Heb je misschien een diep onroerende ontmoeting met deze Vietnamezen gehad die je nog kunt herinneren?
NLHH: In het verleden, toen de golf van de Vietnamese vluchtelingen – de zogenaamde Vietnamese Boat People, opkwam, waren er zeer weinig Vietnamezen in het buitenland . Dus waar ik ook ging, zocht ik altijd Vietnamezen op om mee te kletsen, om verdriet door heimwee te uiten. Later ontmoette ik sommige Vietnamezen in Rusland, ze kwamen uit Noord Vietnam en verkochten spullen op de vlooienmarkt in het centrum van Sint Petersburg, ze waren ook blij met mij te babbelen en nodigden mij uit voor een bezoek bij hun thuis. We bouwden een goede vriendschap op. In de jaren daarna waren er erg veel Vietnamezen, overal waar ik ging kwam ik Vietnamezen tegen, dus het is nu normaal geworden om ze te zien...
NH: Hoe heb je een balans gevonden tussen werk en privé, mede door jouw bijzondere baan?
NLHH: Voor de Nederlandse zeelieden zijn er best goede regelingen. Als je vrouw bijvoorbeeld zwanger is, kan je je eigen vrije dagen regelen, zoals langer gaan werken, om zo vrije dagen op te sparen voor het verzorgen bij en na de bevalling, totdat je vrouw in staat is de dagelijkse taken weer over te nemen; pas op dat moment ga je terug naar het werk. Mijn vrouw had thuis eens een beroerte; zodra ik het slechte nieuws hoorde, werd er voor mij geregeld dat ik onmiddellijk naar huis mocht gaan voor de verzorging, en ik bleef bij mijn vrouw totdat ze redelijk hersteld was. Dat zijn bedrijfsvoorschriften voor matrozen. Voor privé-zaken kent iedereen natuurlijk momenten van ups en downs, het is zaak dat je die binnen de familie oplost. Ook op een schip geldt het werkschema: buiten de werktijd is de tijd van jezelf. Tijdens deze rusttijd doe je privé-dingen. In mijn geval bijvoorbeeld, in mijn vrije tijd schrijf ik korte verhalen of maak ik een gedichtje...
Boekpresentatie van Hưngs’ debuutbundel Dòng Sông Sữa Mẹ
(De Moedermelksrivier) – Nieuwegein, 1994
NH: Je hebt heel veel korte verhalen geschreven over wat zich afspeelt in het dagelijkse leven van de bemanning en over wat je is overkomen. Zijn ze benieuwd naar wat je in die verhalen schrijft? Hebben ze je weleens gevraagd of je die verhalen voor hun wilt vertalen?
NLHH: Veel van mijn collega's weten dat ik boeken schrijf, en dat die al gepubliceerd zijn, en ze vragen of mijn boeken al zijn vertaald in hun taal. Sommige Nederlandse collega’s moedigen me aan om een boek in het Nederlands te schrijven of mijn verhalen te vertalen. Ik denk dat ik onvoldoende talent daarvoor heb, daarom laat ik dat maar buiten mijn gedachten.
Verhaalbundels van Nguyễn Lê Hồng Hưng, gepubliceerd in Nederland
NH: Heeft de Covid-pandemie veel impact op het dienstschema? Ik neem aan dat sommige mensen zijn gedwongen langer op het schip te blijven omdat hun land in lock down was. Heeft dat tot mentale problemen onder de bemanningsleden geleid?
NLHH: In feite is het verhaal van het aan land gaan van zeelieden in de afgelopen veertig jaar veel veranderd, en dat komt niet alleen door de Covid-pandemie. Veertig jaar geleden hadden zeelieden in Europese havens bijna alle vrijheid overal te gaan en staan als hun schip in de haven lag. Sinds HIV en terrorisme overal voorkomen, scherpten veel havens hun immigratieprocedures aan, voordat je de toestemming krijgt het schip te verlaten. Over het algemeen is de bewegingsvrijheid van de matrozen op het vasteland beperkter geworden. Toen de Covid-epidemie uitbrak, moesten zeelieden bij het aan land gaan handen wassen met ontsmettingsmiddel en een mondkapje dragen; in het algemeen moesten we dezelfde preventiemaatregelen volgen als de mensen op het vasteland. Hier en daar heb ik gehoord dat sommige kapiteins de bemanning verboden van boord te gaan; de bemanning jammerde en verveelde zich dan een beetje, maar ik heb nog nooit gehoord over een zeeman aan boord met geestelijke problemen die anders zouden zijn dan de verhalen die ik heb gehoord over het lijden van mensen op het vasteland.
NH: Heb je ooit overwogen naar een baan aan de wal te zoeken?
NLHH: Vroeger, toen ik pas getrouwd was, heb ik wel een tijdje aan wal gewerkt, maar ik ontdekte toen dat als je in een fabriek of restaurant werkte, je slechts een paar vrije dagen had, en er waren ook meer beperkingen voor verlof en reizen. Dus vroeg ik weer inruil voor een baan aan boord. Tot nu toe, nu ik bijna met pensioen ben, denk ik daar niet meer over. Ik hoop dat ik in goede gezondheid kan werken tot de dag van mijn pensionering.
NH: Dank je Hưng, voor het nemen van de tijd voor het interview.
.
Nguyễn Hiền
Direct link: Archiefpagina/Cultuurmaatschappij/Interview/hetverhaalvannguyenlehonghung.html