Marije Vlaskamp

Poetin is uit op eigen ‘Navo’, met zijn oude Aziatische vrienden

Kim Jong Un biedt de president Poetin een cadeau aan tijdens zijn bezoek
aan Pyongyang afgelopen woensdag. Beeld AFP

De Russische president Vladimir Poetin wil een Aziatische tegenhanger voor de Navo. Hij heeft Noord-Korea aan zijn zijde, met een nieuw opzienbarend defensiepact. Vietnam stelt zich voorzichtiger op. Het land heeft wel interesse, maar de ‘bamboediplomaten’ moeten ook China en de VS te vriend houden.

Tijdens zijn Aziatische tournee, in Noord-Korea en Vietnam, was Vladimir Poetin deze week weer even een gewaardeerde ‘kameraad’ in plaats van een internationale paria. De voorheen zo reislustige president kan nog slechts terecht in een handjevol landen die hem niet uitleveren aan het Internationaal Strafhof in Den Haag.

Na zijn bezoek aan de Chinese hoofdstad Beijing in mei zijn met Pyongyang en Hanoi echter de belangrijkste Aziatische vrienden uit de Sovjettijd wel bezocht. Als Poetin nog eens behoefte heeft aan propagandabeelden van Aziatische kinderen die hem met Russische vlaggetjes in de hand toejuichen, staat alleen het socialistische en straatarme Laos nog op het lijstje veilige bestemmingen.

Voor de Vietnamese regering was Poetins bezoek de vuurproef voor de zogeheten bamboediplomatie – door Vietnams hoogste leider wordt de diplomatieke traditie met die plant vergeleken vanwege haar ‘sterke wortels, stevige stam en soepele takken’. Zo ontving het land in een jaar tijd de presidenten van maar liefst drie supermachten: de Chinese leider Xi Jinping, Joe Biden uit de Verenigde Staten en nu Poetin. Die gebruikte zijn moment in Hanoi om na te praten over zijn opzienbarende defensiepact met Noord-Korea.

Niet alleen zullen Noord-Korea en Rusland elkaar te hulp schieten bij aanvallen op hun territorium, Poetin overweegt ook ‘precisiewapens’ te leveren. Daarmee houdt hij het Westen een spiegel voor: wat de vrienden van Kyiv doen, kan Poetin ook met Pyongyang. Hij gaf ronduit toe dat dit pact dient als afschrikking van het Westen, want in Oekraïne zijn Noord-Koreaanse troepen volgens hem niet nodig.

Bouwsteen

Na Noord-Korea is Vietnam de volgende bouwsteen in Poetins project een ‘betrouwbare veiligheidsarchitectuur in Azië’ te scheppen. Daar heeft Hanoi, dat zich over Oekraïne neutraal houdt, volgens de slotverklaring ‘interesse’ in. De Russische leider wil een Aziatische tegenhanger voor de Navo, nu de westerse militaire alliantie scherper reageert op geopolitieke spanningen in Azië, zoals in de Zuid-Chinese zee, en zo volgens Poetin de Russische veiligheid bedreigt.

In reactie op het defensiepact met Noord-Korea wordt in Washington al nagedacht over het uitbouwen van de bestaande militaire bondgenootschappen met Japan, Zuid-Korea en de Filipijnen, waarbij agressie tegen een van deze landen gezien zou worden als een aanval op allen. Zo’n stap richting een ‘Aziatische Navo’ zal Poetin opvatten als nieuwe bedreiging.

Dat gebeurde deze week in het klein met Zuid-Korea, dat in reactie op het Russische defensiepact met Noord-Korea nu wel bereid is Oekraïne wapens te leveren. Seoul zal ‘de pijn’ van deze ‘grote vergissing’ voelen, dreigde Poetin in Hanoi. En zo speelt Rusland door zijn alliantie met Pyongyang ineens een hoofdrol in de al langer bestaande neerwaartse spiraal van herbewapening en oorlogsdreiging in Azië. De Chinese regering reageert nauwelijks op deze ontwikkelingen, dus hoe Beijing hiermee omgaat is moeilijk te voorspellen.

De Vietnamese president To Lam (links) met Poetin bij
een welkomstceremonie in Hanoi, 20 juni. Beeld AFP

Ook in Vietnam ging het over militaire samenwerking. Rusland is sinds jaar en dag hofleverancier van het Vietnamese leger. Het probleem is echter dat Hanoi liever straaljagers en marineschepen elders zou kopen, zodat het niet het risico loopt met westerse sancties te worden bestraft. Ook durft het de munitie die het in overvloed heeft en die Poetin graag zou ontvangen, waarschijnlijk niet te leveren.

De Vietnamezen zijn meesters in het balanceren op het scherp van de snede; ze weten dat wapenleveranties de sterk verbeterde betrekkingen met de VS verpesten. Hanoi heeft vorig jaar de Amerikanen tot strategische partner verheven en over anderhalve maand besluit Washington of het in naam socialistische Vietnam de felbegeerde stempel van markteconomie krijgt, met de bijbehorende verlagingen van handelsheffingen. In 2023 ging er 111 miljard dollar om in de handel tussen Vietnam en de VS, terwijl er met Rusland voor een luttele 3,6 miljard dollar werd verhandeld.

Toch koos Hanoi donderdag voor Russische investeringen in de energiesector. Naast langlopende contracten voor Russisch lng gaan de Russen met het Vietnamese staatsbedrijf voor olie en gas projecten uitvoeren op de Zuid-Chinese Zee. Dat is voor Vietnam belangrijk, omdat die activiteiten plaatsvinden in het zeegebied waar Vietnam een slepend grensgeschil met China heeft. Als de Russen daar belangen hebben, houdt Beijing zich in, is het idee.

Hang naar onafhankelijkheid

Vietnam en China hebben een ingewikkelde verhouding. De grote buur heeft Vietnam in het verleden meermaals in de kou laten staan – voeg daarbij de huidige dominantie van Beijing, en het is begrijpelijk dat Vietnam zoveel andere partners aan zich wil binden. Het land was eeuwenlang speelbal van rivaliserende grootmachten en waakt er daarom voor afhankelijk te worden van één supermacht.

Die hang naar onafhankelijkheid neemt niet weg dat Hanoi zijn oude Russische vrienden nog steeds diep dankbaar is voor de hulp die de Sovjet-Unie in de vorige eeuw gaf in de strijd tegen eerst de Franse koloniale overheersers en daarna de Amerikanen. In de huidige variant op de Koude Oorlog is Vietnam echter niet langer de underdog, maar een snelgroeiende economie die internationale bedrijven een alternatief biedt voor China.

Vietnam denkt daarom dat de VS het land zo hard nodig hebben als tegenwicht tegen China, dat Poetins bezoek geen echte consequenties zal hebben, ondanks Amerikaanse waarschuwingen dat Vietnam Poetin geen podium moet geven ‘om reclame te maken voor zijn agressie’.

Rusland en Noord-Korea kijken voldaan terug op Poetins Aziatische week, en de Vietnamese bamboediplomaten zijn ook tevreden. Ze hebben Poetin een enorme gunst verleend door hem als internationaal gerespecteerd staatsman in het zonnetje te zetten.

Het land kan Rusland een forse wederdienst vragen én deze stoutmoedigheid levert hernieuwde aandacht van Washington op. Niet voor niets ging Daniel Kritenbrink, de hoogste Amerikaanse diplomaat voor Oost-Azië, vrijdag plotsklaps naar Hanoi om de Vietnamese regering alle voordelen van goede relaties met Washington nog eens in te prenten.

Marije Vlaskamp
Bron: de Volkskrant, 21.06.2024

Direct link: https://caidinh.com/Archiefpagina/Actualiteiten/poetinisuitopeigen.html