Jarno Treuttens

Nederlands museum geeft kunstschatten uit de Krim terug aan Oekraïne na lange juridische strijd met Rusland

Na een juridische strijd van negen jaar zijn tientallen schatten uit het schiereiland de Krim aangekomen in Kiev, de Oekraïense hoofdstad. Het Allard Pierson-museum in Amsterdam kreeg in 2014 de archeologische objecten in bruikleen voor een tentoonstelling. Dat jaar annexeerde Rusland het schiereiland, waardoor het lange tijd niet duidelijk was aan wie de kustschatten moesten worden teruggegeven: Oekraïne of Rusland?

"Dit is een bijzondere zaak geweest, waarbij cultureel erfgoed slachtoffer werd van geopolitieke ontwikkelingen", zei museumdirecteur Els van der Plas gisteren na de overhandiging van de kunstschatten aan Oekraïne. Na negen jaar heeft het museum de stukken teruggegeven, na een lange juridische strijd.

Het Allard Pierson-museum heeft ze overgedragen aan het Nationaal Historisch Museum van Oekraïne", bevestigde het nationale museum van Oekraïne in een verklaring.

In 2014 kreeg het Allard Pierson-museum de kunstschatten onder zijn hoede voor de tentoonstelling 'De Krim - Goud en Geheimen van de Zwarte Zee'. Het gaat om kunstschatten van maar liefst 2.000 jaar oud van de Scythen, een Aziatisch ruitervolk dat 2.000 jaar geleden in de Euraziatische steppen leefde, van wat nu Roemenië is over Oekraïne en Rusland tot in Centraal-Azië.  

De tentoonstelling liep op zijn einde, maar dan brak het museum zijn hoofd over een groot, juridisch vraagstuk: wie is de rechtmatige eigenaar van de stukken?

Een versierde helm van een hoofdman van de Scythen. The Associated Press.

Oekraïne of Rusland?

In 2014 lijfde Rusland namelijk het Oekraïense schiereiland de Krim in. Daardoor was het voor het museum onduidelijk aan wie de kunstschatten moesten worden teruggegeven: aan Oekraïne, dat niet langer de controle had over de Krim, of de musea, die onder Russisch bestuur vielen.

Zowel Oekraïne als de musea op de Krim beschouwen de schatten als hun cultureel erfgoed en eisten dan ook de stukken op.

Onzeker over welke beslissing ze moesten nemen, stapte de directie van het Nederlands museum in 2016 naar de rechter. Die oordeelde dat de werken aan Oekraïne moesten worden gegeven.

Het hof beriep zich toen op richtlijnen van de VN-cultuurorganisatie Unesco die bepalen dat cultureel erfgoed moet worden teruggegeven aan soevereine staten eerder dan aan instellingen zoals musea. Rusland ging niet akkoord en ging in beroep.

In 2021 werd de eerdere beslissing van de Nederlandse rechtbank bevestigd door de rechtbank in beroep en afgelopen juni ook door de Hoge Raad, de hoogste juridische instelling in Nederland.

Jarno Treuttens

Bron: vrt.be, 27.22.2023

Direct link: https://caidinh.com/Archiefpagina/Activiteiten/ActiviteitenNL/nederlandsmuseumgeeftkunstschattenuit.html