Nguyễn Đan Quế

Thế chiến lược toàn cầu mới

Có 4 yếu tố và 5 vấn đề giúp chúng ta có một lối nhìn mới về thế giới đang thay đổi rất nhanh.

Yếu tố thứ 1:

Mâu thuẫn chính trên thế giới ngày nay không còn là mâu thuẫn ý thức hệ cộng sản – tư bản nữa, mà là hố xa cách giữa các nước giầu với các nước nghèo đã đến giới hạn nguy hiểm, buộc mọi người dân cũng như mọi chính phủ phải quan tâm giải quyết.

Yếu tố thứ 2:

Ba tiêu chuẩn: (a) Sức mạnh chi phối thế giới là kinh tế, chứ không phải quân sự. (b) Tiềm năng một nước tiến hành cuộc Cách mạng Kinh tế Kỹ-thuật-cao. (c) Khả năng nước đó đóng góp trong việc lấp bớt hố xa cách giầu – nghèo.

Cho phép chúng ta nhận diện NĂM siêu cường Mỹ, Tầu, Nhật, Đức, Nga là năm trung tâm quyền lực chi phối mạnh nhất nền sinh hoạt chính trị toàn cầu.

Yếu tố thứ 3:

Chính yếu tố này làm thay đổi hẳn cục diện chiến lược toàn cầu: Tầu, Nhật, Đức trở thành những siêu cường mới đang tiến lên vị thế siêu cường độc lập với cả Nga lẫn Mỹ.

Yếu tố thứ 4:

Thế kỷ 20 có những phát minh khoa học đưa đến Cách mạnh  Kỹ-thuật-cao (phân biệt với Cách mạng kỹ-nghệ-hóa hồi thế kỷ 17 ở Châu Âu), như: thám hiểm không gian, xuất hiện của internet, điện thoại di động, truyền thanh - truyền hình kỹ thuật số… Các siêu cường đang chạy đua kỹ -thuật-cao-hóa toàn bộ nền kinh tế của mình.

Nhân loại  thế kỷ 21 có những thách thức toàn cầu vượt xa sức giải quyết của một siêu cường, dù giầu mạnh đến đâu. Thí dụ: Biến đổi khí hậu; chiến tranh không gian, mạng, sinh học;  chống nhà nước Hồi Giáo Tự xưng (IS)…

Trực tiếp liên quan đến đời sống hàng ngày của hàng tỉ người trên hành tinh có 5 vấn đề lớn, như:

1/ Nạn khan hiếm lương thực - thực phẩm

Có thể gia tăng sản lượng với những kỹ thuật mới về di truyền, phương pháp canh tác… Nhân loại sẽ không thiếu lương thực – thực phẩm, nhưng đưa cứu trợ đến được những nơi cần lại phụ thuộc không khí an ninh toàn cầu.

2/ Nạn khan hiếm nhiên liệu - năng lượng

Ngoài củi, than đá, có nhiều nguồn năng lượng mới như: năng lượng nguyên tử, năng lượng mặt trời, năng lượng gió, năng lượng thủy triều, năng lượng sinh học, năng lượng lấy từ lòng đất…

3/ Khan hiếm tài nguyên kỹ nghệ

Có điều rất mới cần lưu ý. Kỹ-thuật-cao lần đầu tiên cho phép con người khai thác tài nguyên dưới đáy biển. Biển chiếm 71% vỏ quả đất, tài nguyên đa dạng và phong phú như trong đất liền.

4/ Nạn nhân mãn và di dân kinh tế.

5/ Nổi loạn của các nước nghèo chống lại các nước giầu.

Đứng trước 4 yếu tố và 5 vấn đề, Năm siêu cường Mỹ, Tầu, Nhật, Đức, Nga không có cách nào khác hơn là phải tiến đến Thế Chiến Lược Toàn Cầu Chung (dĩ nhiên mỗi siêu cường có Thế chiến lược riêng nhằm thi hành Thế Chung đó) để:

• Một mặt, giữ vững thế khống chế của các nước giầu đối với các nước nghèo khi chúng tiến hành Cách mạng Kỹ-thuật-cao..
• Mặt khác, các nước giầu chuyển giao Cách mạng Kỹ-nghệ-hóa (gồm kỹ thuật, vốn và quản lý) cho các nước nghèo để lấp bớt hố xa cách giầu - nghèo, một điều kiện quan yếu không thể thiếu nếu các nước giầu muốn tiến thêm bước lớn nữa.

Đường nối thủ đô của năm siêu cường nằm về Bắc bán cầu. Cho nên, người ta thường gọi Thế Chiến Lược Toàn Cầu Mới là Thế Hợp Tác Bắc - Nam, thay  cho Thế Chiến Lược Đối Đầu Đông - Tây trước đây:

• Khối Bắc là các nước giầu chiếm khoảng 1/3 dân số toàn cầu, trong đó có năm siêu cường hàng đầu Mỹ, Tầu, Nhật, Đức, Nga.
• Khối Nam là các nước nghèo, chiếm 2/3 dân số toàn cầu, gồm 5 vùng: Đông Nam Á – Thái Bình Dương (với tổ chức hợp tác vùng là Asean), Nam Á (Saarc), Phi Châu (Ecowas), Châu Mỹ La tinh (Mercosur) và Trung Đông với tổ chức hợp tác vùng hiện chưa hình thành, nhưng sẽ là hợp tác giữa Israel và các nước Ả rập trong vùng.

 Chúng ta cần lưu ý có mấy hình thức hợp tác trên thế giới:

• Hợp tác giữa các siêu cường là hợp tác Bắc - Bắc, theo phương cách Hợp Tác Đa Phương (hay còn gọi là chủ nghĩa Hợp Tác Đa Phương) khi giải quyết các điểm nóng trên thế giới. Quan hệ Mỹ -Tầu - Nhật - Đức - Nga là Bắc - Bắc. Thí dụ: Liên minh hơn 20 nước chống IS nhanh chóng được thành lập. Ngày 23-9-2014 Mỹ và 5 nước Á Rập không kích IS ở Syria, mà không có sự đồng ý của nước này. Nga phản ứng rất nhẹ nhàng. Còn Tầu đang bị Hồi Giáo ở Tân cương khủng bố, nên cũng có chiều hướng ủng hộ. Hai ngày sau Hội đồng Bảo An thông qua Nghị quyết 2178 kêu gọi các nước ngăn chặn dòng người đầu quân cho IS.
• Hợp tác Nam - Nam là giữa các tổ chức vùng trong khối Nam.
• Hợp tác Bắc - Nam hay Hợp tác Nam - Bắc là giữa các nước giầu với các nước nghèo hay ngược lại. Cần phân biệt quan hệ của Tầu và Mỹ chẳng hạn với Viêt Nam là Bắc – Nam, khác xa với quan hệ của Việt Nam với các siêu cường này là Nam - Bắc./.

Bs Nguyễn Đan Quế
9-2014