Phạm Ɖình Lân
Taiwan sẽ có nữ Tổng Thống
Năm 1949 Cộng Sản Trung Hoa chiếm lục địa. Quân Trung Hoa Quốc Dân Ɖảng của thống chế Chiang Kaishek rút ra đảo Taiwan. Ɖảo nầy mang quốc hiệu Trung Hoa Dân Quốc (ROC: Republic of China) với cờ Thanh Thiên Bạch Nhật và độc đảng cầm quyền: Quốc Dân Ɖảng (Guomintang). Năm 1971 Trung Hoa Dân Quốc không còn là đại diện của Trung Hoa tại Liên Hiệp Quốc. Từ đó bất cứ quốc gia nào thiết lập bang giao với Cộng Hòa Nhân Dân Trung Quốc đều phải chấp nhận chỉ có một nước Trung Hoa mà thôi. Từ năm 1971 về sau, mặc dù quốc hiệu Trung Hoa Dân Quốc vẫn còn, đảo quốc nầy có lãnh thổ, chánh phủ, quốc kỳ, quốc ca, đảng chánh trị có quá khứ chánh trị lâu đời ở Á Châu và một nền kinh tế kinh tế ổn định trên thế giới. Nhưng mỗi khi tham dự Thế Vận Hội, lực sĩ Taiwan không cầm cờ Thanh Thiên Bạch Nhật và bảng hiệu Trung Hoa Dân Quốc mà chỉ được giới thiệu là phái đoàn Taiwan (Ɖài Loan).
Người bản địa Taiwan lại muốn dùng danh xưng Taiwan, thậm chí có nhiều nhà chánh trị gốc Taiwan muốn Taiwan là một đảo quốc độc lập. Trung Quốc rất ghét tổng thống Lee Teng-hui hay Chen Shui-bian vì hai vị tổng thống nầy có khuynh hướng biến đảo Taiwan thành một xứ độc lập không có liên hệ gì với Trung Hoa. Lee Teng-hui học ở Nhật và Hoa Kỳ. Ȏng sinh ra trên đảo Taiwan khi đảo nầy đặt dưới sự cai trị của Nhật Bản theo tinh thần hiệp ước Shimonoseki năm 1895. Anh của ông là quân nhân trong quân đội Nhật hoàng, từ trần trong đệ nhị thế chiến và được thờ trong đền Yasukuni ở Nhật. Thỉnh thoảng ông sang Nhật như để thăm viếng hương hồn của anh ông trong đền Yasukuni.
Từ năm 1950 đến 2016 các tổng thống của Trung Hoa Dân Quốc đều là nam giới:
Từ năm 1950 đến 1996 các tổng thống đều do Quốc Hội bầu lên trong nhiệm kỳ 6 năm. Bắt đầu từ năm 1996 tổng thống do dân trực tiếp bầu lên trong nhiệm kỳ 4 năm. Lee Teng-hui là vị tổng thống Taiwan đầu tiên do dân trực tiếp bầu lên trong nhiệm kỳ 1996 – 2000. Ȏng là tổng thống được Quốc Hội bầu từ năm 1988 đến 1996.
Các vị tổng thống Chiang Kaishek, Yen Chia-kan, Chiang Ching-kuo, Lee Teng-hui, Ma Ying-jeou đều là đảng viên cao cấp của Quốc Dân Ɖảng (Kuomintang/Guomindang). Ngoại trừ ông Lee Teng-hui, các vị còn lại đều là người Hoa sinh trên lục địa. Sinh quán của Lee Teng-hui là Taiwan.
Tổng thống Chen Shui-bian là người Taiwan và không phải là đảng viên Quốc Dân Ɖảng. Ȏng thuộc đảng Dân Chủ Tiến Bộ. Chen Shui-bian là vị tổng thống Taiwan bị chánh quyền Cộng Sản trên lục địa thâm thù vì ông chủ trương Taiwan độc lập, nghĩa là không chấp nhận nguyên tắc Trung Hoa Một Nước của Beijing (Bắc Kinh). Khi Ma Ying-jeou vừa nhậm chức tổng thống, Chen Shui-bian bị bắt, còng tay, hạ nhục trước công chúng và bị xử tù chung thân về tội tham nhũng! Ma Ying-jeou hành sự như vậy vì Chen Shui-bian là lãnh tụ đảng Dân Chủ Tiến Bộ, cạnh tranh ráo riết với Quốc Dân Ɖảng (Kuomintang). Quốc Dân Ɖảng tán đồng nguyên tắc Trung Hoa Một Nước của Cộng Hòa Nhân Dân Trung Hoa nên hành động trên của tổng thống Ma Ying-jeou nhằm mục đích làm hài lòng giới lãnh đạo Beijing.
Tổng thống Ma có khuynh hướng thân thiện và gần gũi với Beijing nhiều hơn. Ȏng xem công thức một quốc gia hai hệ thống của Hong Kong là một nguyên tắc tốt cho Taiwan. Phong Trào Hướng Dương bùng dậy trên đảo Taiwan chống đường lối của Ma Ying-jeou và thỏa ước thương mại với Beijing năm 2014. Sinh viên biểu tình bạo động. Cuộc biểu tình của sinh viên học sinh Hong Kong năm 2014 cho thấy công thức một quốc gia hai hệ thống bị Beijing trắng trợn chà đạp. Người Hong Kong được hưởng mọi quyền tự do dưới sự cai trị của người Anh. Người Taiwan vừa mới thoát chế độ độc đảng trị Quốc Dân Ɖảng trong vòng 30 năm nên không cảm thấy “sung sướng” “hồi đầu” với “quê hương” để hưởng chế độ độc đảng trị Cộng Sản miên trường và ngột ngạt gấp ngàn lần chế độc độc đảng Quốc Dân Ɖảng mà họ gặp trong quá khứ. Dân chúng Taiwan phô bày ý nguyện của họ trong cuộc bầu cử vào tháng 11 năm 2014. Quốc Dân Ɖảng đại bại trong cuộc bầu cử nầy. Họ mất 9 ghế thị trưởng quan trọng trên đảo, kể cả thị trưởng thủ đô Taipei. Ở Taiwan các thị trưởng Taipei đều có triển vọng trở thành tổng thống như Lee Teng-hui, Chen Shui-bian và Ma Ying-jeou chẳng hạn. Vì sự thất bại của Quốc Dân Ɖảng trong cuộc bầu cử năm 2014, ông Ma Ying-jeou từ chức chủ tịch đảng.
Á Châu là lục địa nơi tục đa thê được phổ biến và vai trò của phụ nữ trong xã hội bị giảm thiểu tối đa. Thế nhưng bà Bandaranaike của đảo Ceylon (Sri Lanka) là vị nữ thủ tướng đầu tiên trên thế giới sau khi chồng bà bị một nhà sư ám sát chết năm 1959. Trong những năm gần đây Phi Luật Tân có nữ tổng thống Aquino, Ɖại Hàn có nữ tổng thống Park Geun-hye, Bangladesh có nữ thủ tướng Sheikh Hasina, Thái Lan có nữ thủ tướng Yingluck, v.v… Sự tham gia của phụ nữ trên chính trường Á Châu gia tăng rõ rệt. Tỷ lệ phụ nữ trong cơ quan lập pháp ở Ɖông Á được ghi nhận như sau:
| Quốc gia: | Tỷ lệ: |
|---|---|
| Taiwan (Ɖài Loan) | 30% |
| Ɖại Hàn | 16% |
| Nhật Bản | 13% |
Trong kỳ bầu cử tổng thống vào đầu năm 2016 ở Taiwan có hai ứng cử viên phụ nữ được Quốc Dân Ɖảng và đảng Dân Chủ Tiến bộ đề cử ra tranh chức vụ tổng thống cho nhiệm kỳ 2016 – 2020. Dù vị nào đắc cử, Taiwan cũng có nữ tổng thống đầu tiên.
Sau đây là bảng đối chiếu vè tiểu sử của hai nữ ứng cử viên tổng thống Taiwan năm 2016:
 Hung Hsiu-chu |
 Tsai Ying-wen |
|---|---|
| Sinh năm 1948 tại Tan Taipei, Taiwan | Sinh năm 1956 tại Fangshan, Taiwan |
Học lực: Ɖại Học Văn Hóa Trung Hoa (1970) |
Học lực: Cử nhân Luật Khoa (Taiwan - 1978) |
Nghề nghiệp: Dạy Trung Học |
Nghề nghiệp: Dạy Luật ở Ɖại Học |
Hoạt động chánh trị: Phó chủ tịch Quốc Dân Ɖảng (2012), xử lý tổng bí thơ (2014) |
Hoạt động chánh trị: |
Tsai Ying-wen trẻ hơn Hung Hsiu-chu 8 tuổi nhưng có học vị cao hơn và có những chức vụ quan trọng trong chánh phủ và trong đảng Dân Chủ Tiến Bộ.
Beijing theo dõi cuộc bầu cử nầy một cách nghiêm chỉnh. Họ ủng hộ Quốc Dân Ɖảng và thù ghét chủ trương và đường lối của đảng Dân Chủ Tiến Bộ. Tây Tạng muốn tự trị còn không được, có đâu Beijing để yên cho Taiwan độc lập theo ước muốn của đảng Dân Chủ Tiến Bộ.
Dưới nhãn quan của Beijing, Hung Hsiu-chu phản ảnh đường lối của Ma Ying-jeou thuận lợi cho Trung Quốc hơn. Cha của nữ ứng cử viên Hung Hsiu-chu, Hung Zi-yu, là nạn nhân của Khủng Bố Trắng do công an Quốc Dân Ɖảng (QDƉ) gây ra năm 1950. Gia đình của Hung bị công an đến khám xét hạch hỏi ngày lẫn đêm vì bị tình nghi dính líu đến tổ chức chống chánh phủ QDƉ dẫn đến cuộc thảm sát 228 (ngày 28-02-1947 khi chánh quyền QDƉ chưa bị Cộng Sản lật đổ phải chạy ra đảo Taiwan) khi viên tổng giám đốc công ty đường, nơi thân sinh của Hung Hsiu-chu làm việc bị phát giác là một đảng viên Cộng Sản Trung Hoa. Hung Hsiu-chu là một đảng viên QDƉ tả khuynh hướng về lục địa. Bà lấy bằng MA ở đại học Missouri, bây giờ là đại học Truman, tên vị tổng thống Hoa Kỳ thuộc đảng Dân Chủ đã chứng kiến sự sụp đổ của chánh quyền QDƉ do thống chế Chiang Kaishek đứng đấu.
Nữ ứng cử viên đảng Dân Chủ Tiến Bộ là Tsai Ying-wen từng được tổng thống Lee Teng-hui (QDƉ) rồi Chen Shui-bian trọng dụng. Dù là đảng viên cao cấp của QDƉ, Lee Teng-hui nghiêng về Nhật và Hoa Kỳ hơn là lục địa Trung Hoa. Chắc chắn nữ ứng cử viên Tsai Ying-wen có khuynh hướng thân Tây Phương và Nhật Bản hơn là sự “hồi đầu” về “tổ quốc” đang ca tụng chế độ độc tài đảng trị. Bà Tsai Ying-wen học Ɖại Học Cornell ở Hoa Kỳ và London School of Economics ở Anh. Khả năng trí thức và Anh ngữ của bà rất cao. Năm 2012 bà được đảng Dân Chủ Tiến Bộ đề cử ra tranh cử đương đầu với Ma Ying-jeou của QDƉ. Bà thất cử vì dân chúng Taiwan lo ngại nếu bà đắc cử và tuyên bố Taiwan độc lập thì Trung Quốc sẽ tấn công để chiếm lấy Taiwan bằng võ lực!! Sau khi được đảng Dân Chủ Tiến Bộ đề cử, tháng 5 năm 2015 bà Tsai Ying-wen thăm viếng Hoa Kỳ. Bà được mời nói chuyện ở Trung Tâm Nghiên Cứu Chiến Lược Quốc Tế (Center for Strategic and International Studies – CSIS), dự yến tỉệc do Ủy Ban Ngoại Giao Hạ Viện tổ chức và tiếp xúc với vài nghị sĩ đảng Cộng Hòa và cựu thứ trưởng Ngoại Giao Richard Amitage.
Beijing không ngừng đe dọa Taiwan. Họ khuyên đảng Dân Chủ Tiến Bộ tránh xa Phong Trào Ɖộc Lập Taiwan. Ɖại sứ Trung Quốc ở Washington D.C. là Cui Tian-kai nói rằng ứng cử viên tổng thống Taiwan phải được sự chuẩn nhận của toàn dân Trung Quốc! Lời tuyên bố nầy như lời nhắn nhủ đối với Hoa Kỳ, một lời đe dọa đối với đảng Dân Chủ Tiến Bộ và toàn dân Taiwan. Trung Quốc từng tuyên bố chủ quyền trên 80% diện tích Tây Thái Bình Dương trải dài từ Việt Nam, Phi Luật Tân xuống Mã Lai, Brunei và Indonesia gần 3 triệu km2 thì việc họ xem Taiwan thuộc chủ quyền của họ không khó khăn gì khi họ đã mạnh về kinh tế lẫn quân sự sau 30 năm thực thi Bốn Hiện Ɖại Hóa do Deng Xiaoping (Ɖặng Tiểu Bình) vạch ra.
Cuộc bầu cử tổng thống ở Taiwan năm 2016 không quan trọng vì sự hiện diện của hai nữ ứng cử viên. Nó đo lường thái độ của người Taiwan đối với người Trung Quốc.
Tsai Ying-wen sẽ điều chỉnh thái độ đối với lục địa để tránh chiến tranh với Trung Quốc khả dĩ giúp cho bà đắc cử nhưng cũng không thể chấp nhận Taiwan và lục địa là một nước một cách dễ dàng được.
Về phương diện nhân văn Taiwan và Ukraine có những điểm giống nhau: người Taiwan là người Hakka, Fujian từ lục địa Trung Hoa đến định cư và pha chủng với người bản địa trên đảo. Người Ukraine với người Nga đều cùng giống Slav, tôn giáo, tiếng nói và chữ viết hao hao như nhau. Nhưng Ukraine là Ukraine và Nga là Nga, hai quốc gia minh bạch.
Taiwan chưa dám tuyến bố độc lập nhưng họ cố duy trì nguyên trạng đã có từ năm 1949 đến giờ. Tự ái của những nhà lãnh đạo Cộng Sản thương tổn ít nhiều sau khi Hong Kong, Ma Cao trở thành lãnh thổ của Trung Quốc nhưng đảo Taiwan vẫn còn là một thách thức đáng kể đối với Beijing.
Ai bỏ phiếu ở Taiwan năm 2016? Trung Quốc? Dân chúng Taiwan?
Trung Quốc bỏ phiếu bằng sự hù dọa võ lực, tập trung quân đội dọc theo duyên hải để dân chúng Taiwan hoảng sợ để bỏ phiếu cho ứng cử viên có đường lối thân Trung Quốc như đã xảy ra năm 2012 khi Tsai Ying-wen (DCTB) ra tranh cử đối đầu với Ma Ying-jeou (QDƉ). Bề ngoài cuộc bỏ phiếu có vẻ tự do, dân chủ. Thực tế cử tri bỏ phiếu dưới áp lực của dàn pháo đe dọa chiến tranh từ lục địa. Lần nầy nữ ứng cử viên Tsai Ying-wen có thể không chọc giận Beijing bằng chủ trương Taiwan độc lập để tránh sự đe dọa chiến tranh gây hoảng hốt cho cử tri. Cuộc bầu cử tổng thống Taiwan năm 2016 trở thành cuộc trưng cầu dân ý giữa hai khuynh hướng chánh trị khác nhau trên đảo Taiwan:
1. Khuynh hướng thân Trung Quốc của của Quốc Dân Ɖảng với nguyên tắc Trung Hoa Một Nước.
2. Khuynh hướng thân Tây Phương và Nhật Bản. Taiwan giao thương với lục địa nhưng không xem đó là mẫu quốc. Họ kéo dài hiện trạng của Taiwan càng lâu càng tốt cho đến khi thời cơ thuận lợi thì biến đảo nầy thành một đảo quốc độc lập.
Trung Quốc có thể dùng võ lực để tấn công Taiwan nếu khuynh hướng thứ hai thắng cử không?
Ɖiều nầy tùy thuộc sự lượng sức và lượng định tình hình của Trung Quốc xem sức đề kháng của Taiwan như thế nào? Phản ứng của Nhật Bản và Hoa Kỳ ra sao? Không phải vô cớ mà Cộng Sản Trung Hoa chiếm lấy lục địa dễ dàng lại không thể đánh chiếm Taiwan từ năm 1949 đến nay. Vào giữa tháng 7 năm 2015 Hạ Viện Nhật Bản biểu quyết cho phép quân đội Nhật được quyền tự vệ khi bị tấn công và đưa quân ra ngoài nước Nhật giúp đỡ cho quốc gia đồng minh bị quốc gia thứ ba tấn công. Vai trò quân sự của Nhật ở Tây Thái Bình Dương từ Ɖông Bắc Á xuông Ɖông Nam Á trở nên rõ rệt.
Về phương diện ngoại giao Taiwan không có quan hệ ngoại giao với Nhật. Taiwan không được xem là quốc gia mặc dù có chánh phủ dân bầu, hiến pháp, quốc hiệu (Trung Hoa Dân Quốc), quốc kỳ (cờ Thanh Thiên Bạch Nhật), quốc ca, có trên 25 triệu dân, một lãnh thổ rộng 36.000 km2 và được trên 20 quốc gia công nhận.
Về phương diện địa lý và lịch sử Taiwan có liên hệ gắn bó với Nhật. Nói rõ hơn, Nhật xem Taiwan là phần đất bộ thuộc của họ từ năm 1895 đến 1945 sau khi Trung Hoa nhường đảo nầy cho Nhật theo tinh thần hiệp ước Shimonoseki. Nhật Bản là đồng minh Hoa Kỳ, Phi Luật Tân, Ấn Ɖộ, Úc Ɖại Lợi. Taiwan có được họ xem là đồng minh không? Vấn đề Taiwan trở thành vấn đề sinh tồn của Nhật Bản nếu đảo nầy bị Trung Quốc chiếm giữ bằng võ lực. An ninh Nhật Bản bị đe dọa nặng nề. Kinh tế Nhật bị bóp nghẹt vì không có sinh lộ hàng hải.
Phạm Ɖình Lân, F.A.B.I.