Liên minh AUKUS Mỹ, Anh, Úc có ý nghĩa gì?
Lê Nguyễn
Liên minh AUKUS Mỹ, Anh, Úc có ý nghĩa gì?
.
Hôm thứ Tư (15 tháng 9,2021) Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden, Thủ tướng Vương quốc Anh Boris Johnson và Thủ tướng Úc Scott Morrison đã công bố mối quan hệ đối tác quốc phòng mới giữa ba quốc gia này. Họ cũng sẽ cung cấp cho Úc các tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân mới. Hiệp ước mới, được gọi tắt là AUKUS, là một thách thức rõ ràng đối với Trung Quốc ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương và làm sâu sắc hơn mối quan hệ quân sự giữa các đồng minh thân thiết trong hơn một thế kỷ qua. Nhưng nó cũng có thể làm tác động mạnh đến các đồng minh khác. Các chuyên gia của Hội đồng Đại Tây Dương phân tích ngắn về các tác động đó như sau:
Barry Pavel – Mức độ răn đe mới đối với Trung Quốc
Sáng kiến liên minh AUKUS, mà tôi nhiệt liệt hoan nghênh là một trong nhiều sáng kiến sẽ được mở ra trong những năm tới để bắt kịp với những tiến bộ của Trung Quốc, sẽ có nhiều tác động khi nó tiếp tục phát huy tác dụng. Chính quyền Biden đang thực hiện một bước quan trọng để xây dựng một yếu tố chính cho liên minh của một cơ cấu lớn cần thiết cho kỷ nguyên mới.
Đầu tiên, nó sẽ có ý nghĩa địa chiến lược, vì nó củng cố một cách hữu hình các mối quan hệ đồng minh gần gũi nhất mà Hoa Kỳ chia sẻ cùng các đồng minh ở cả Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và châu Âu – đặc biệt là Vương quốc Anh và Úc. Một tín hiệu chính từ sáng kiến liên minh này, “liên minh AUKUS”, sẽ khiến Trung Quốc phải lưu ý, là một đồng minh châu Âu của Hoa Kỳ đang tham gia cùng một đồng minh Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương của Hoa Kỳ hợp tác cùng nhau để phát triển khả năng dưới biển và tuần tra các vùng biển ở Thái Bình Dương, thông qua việc hợp tác xung quanh một trong những hệ thống tác chiến nhạy cảm nhất trong các hệ thống khí tài quân sự hiện đại. Điều này đang gửi đi một tín hiệu đến Trung Quốc rằng các đồng minh châu Âu cũng xem các hoạt động quân sự cưỡng bức đang diễn ra của Trung Quốc ở Tây Thái Bình Dương là một điều nghiêm trọng (ví dụ, chống lại Đài Loan và thâu tóm Biển Đông), độ nghiêm trọng cũng tương tự theo đánh giá của các đồng minh Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương của Mỹ.
Thứ hai, nó sẽ có tác động quân sự hoạt động đặc biệt mang tính xây dựng, tăng cường khả năng của các liên minh do Hoa Kỳ dẫn đầu trong việc ngăn chặn sự cưỡng ép quân sự của Trung Quốc ngay cả khi năng lực của Trung Quốc tiếp tục phát triển nhanh chóng. Các khả năng dưới biển là rất quan trọng để ngăn chặn quân đội Trung Quốc đạt được các mục tiêu hoạt động của mình trong những trường hợp bất ngờ quan trọng nhất có thể xảy ra trong khu vực. Một tham số quan trọng của liên minh ba bên mới này sẽ bao gồm khả năng tiếp cận của tàu ngầm Mỹ với cơ sở hạ tầng hỗ trợ của Australia, qua đó củng cố thế trận quốc phòng toàn cầu ngày càng “tiềm ẩn” của Mỹ và đồng minh (nhiều hơn nữa sẽ xuất hiện sau khi đánh giá Chiến lược Quốc phòng [1] được hoàn thành). Ngoài ra, sáng kiến này cũng sẽ tăng cường hơn nữa hợp tác công nghiệp quốc phòng vốn đã chặt chẽ giữa Hoa Kỳ, Úc và Vương quốc Anh về một số công nghệ chính sẽ có tầm quan trọng cao nhất đối với hiệu quả quân sự trong tương lai, bao gồm trí tuệ nhân tạo, không gian mạng và khả năng tấn công chính xác tầm xa.
Những người chỉ trích cho rằng Trung Quốc sẽ phản ứng và điều này sẽ dẫn đến một cuộc chạy đua vũ trang mới, những người này thật sự đã bỏ qua bức tranh lớn: Có một xu hướng kéo dài nhiều thập kỷ không có tăng cường vũ trang ở Trung Quốc, nó chỉ mới tăng tốc dưới thời Tập Cận Bình, trong đó Trung Quốc theo đuổi phát triển công nghệ cao, dẫn đầu- nâng cao năng lực quân sự tiên tiến trên diện rộng. Các thông số về khả năng xảy ra tình huống quân sự ở Ấn Độ-Thái Bình Dương cho thấy Hoa Kỳ và các đồng minh của Hoa Kỳ còn nhiều việc cần phải làm để củng cố một thế trận răn đe đang suy yếu trong bối cảnh Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc đang tiến nhanh. Đây là một bước nhỏ nhưng quan trọng để thực hiện điều còn thiếu sót đó.
Dư âm thú vị của lịch sử là sáng kiến này làm nhớ lại chính sách chia sẻ công nghệ hạt nhân với Vương quốc Anh của chính quyền Eisenhower, một chính sách khiến Tổng thống Pháp Charles de Gaulle ra mặt chê bai hợp tác hạt nhân “Anglo-Saxon” và thúc đẩy Pháp phát triển khả năng hạt nhân riêng. Trong bối cảnh hàng loạt thách thức chiến lược gây ra bởi sự trỗi dậy liên tục của Trung Quốc đối với bề rộng của các liên minh Hoa Kỳ, chính quyền Biden cần hành động khôn ngoan hơn nếu có thể và thực hiện theo các bước này bằng cách phát triển các nỗ lực hợp tác tương tự với Pháp, Nhật Bản, Hàn Quốc và các đồng minh hàng đầu khác.
Barry Pavel là phó chủ tịch cấp cao kiêm giám đốc Trung tâm Scowcroft về Chiến lược và An ninh tại Hội đồng Đại Tây Dương và là cựu quan chức hàng đầu của Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ và Hội đồng An ninh Quốc gia.
Matthew Kroenig – Làm thế nào để đánh chìm tất cả hạm đội trong ba ngày
Để ngăn chặn sự xâm lược của quân đội Trung Quốc, Washington và các đồng minh cần có khả năng đánh chìm hải quân Trung Quốc trong 72 giờ [2]. Các tàu ngầm tấn công mà chúng tôi đang giúp Australia chế tạo được thiết kế riêng để tiêu diệt tàu chiến của đối phương. Đây chính xác là những khả năng chúng ta cần ở Ấn Độ-Thái Bình Dương để tăng cường khả năng răn đe và phòng thủ chống lại Trung Quốc.
Có lý do để Úc là đối tác được lựa chọn cho những khả năng này. Úc là một trong những đồng minh thân cận nhất của Hoa Kỳ. Chúng tôi đã sát cánh chiến đấu trong hơn một thế kỷ trong Chiến tranh thế giới thứ nhất, Thế chiến thứ hai, Triều Tiên, I-rắc và A phú hãn. Giờ đây, với thỏa thuận này, một lần nữa chúng ta lại sánh vai cùng nhau chống lại mối đe dọa quân sự ngày càng tăng của Trung Quốc.
Matthew Kroenig là phó giám đốc Trung tâm Chiến lược và An ninh Scowcroft của Hội đồng Đại Tây Dương và là giám đốc Sáng kiến Chiến lược Scowcroft của Trung tâm, cũng là cựu quan chức tình báo và Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ.
Peter J. Dean – Góc nhìn từ Australia: Một bước tiến vượt bậc
Trong cuộc họp báo kéo dài chưa đầy 12 phút hôm nay, cục diện quốc phòng Australia, cũng như quan hệ giữa Australia, Hoa Kỳ và Anh đã biến đổi hẳn. Dòng báo chính về AUKUS (phát âm là ORCUS), rộ lên là “quan hệ đối tác an ninh ba bên đã được nâng lên tầm cao mới”, nhưng dòng tin đập vào mắt nhất lại là – tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân cho Australia.
Đây là một bước tiến vượt bậc cho tất cả các bên. Mặc dù Australia là nước nhận được khả năng này, nhưng quyết định này còn nói lên nhiều điều hơn thế. Tại Hoa Kỳ, điều này cho thấy sự sẵn sàng của chính quyền Biden trong việc trao quyền cho các đồng minh chủ chốt công nghệ quân sự tiên tiến mà cho đến nay, họ vẫn chưa sẵn sàng chia sẻ. Đây là một bước tiến lớn trong mối quan hệ Mỹ-Úc và là tiền đề cho những gì sắp tới trong việc nâng cao quan hệ đối tác song phương. Chúng ta nên tìm hiểu thêm tại cuộc họp AUSMIN [3] vào cuối tuần này. Đối với Vương quốc Anh, điều này mang lại sự tin cậy cho triển vọng chiến lược “Nước Anh Toàn Cầu” mới của họ và là một bước tiến quan trọng đối với ngành công nghiệp quốc phòng của Vương quốc Anh và các mối quan hệ với Úc và Mỹ.
Từ góc độ năng lực thuần túy, các tàu ngầm tấn công chạy bằng năng lượng hạt nhân là điều không cần bàn cãi đối với Australia. Australia đã sở hữu một số tàu ngầm thông thường có năng lực nhất trên thế giới, nhưng những khó khăn về thời gian dài vận chuyển đến các khu vực hoạt động quan trọng và những hạn chế của tàu ngầm thông thường từ lâu đã cản trở chiến lược quốc phòng của Australia. Các tàu ngầm tấn công lớp tương lai, đang phát triển cùng với Pháp, vừa mới bị bỏ, cũng là những tàu ngầm thông thường lớn nhất trên thế giới.
Các tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân được coi là giải pháp cho những vấn đề hoạt động này. Nhưng trong nhiều năm, chúng chỉ được cộng đồng chiến lược Australia nhắc đến một cách kín đáo. Những lo ngại về chính trị đối với năng lượng hạt nhân, sự thiếu hụt của một ngành công nghiệp điện hạt nhân trong nước, những khó khăn trong xây dựng và bảo trì, và việc xử lý chất thải hạt nhân đều được nêu lên như những yếu tố kìm hãm động thái này. Tuy nhiên, rào cản lớn nhất luôn được coi là việc Hoa Kỳ không sẵn sàng chia sẻ những viên ngọc quý của công nghệ hạt nhân của mình. Với rào cản đó giờ đây đã bị phá bỏ, các mối quan tâm khác sẽ được đưa vào vấn đề lập kế hoạch và thực hiện để giải quyết.
Cuộc họp báo ngắn đã để lại cho chúng tôi nhiều câu hỏi hơn là câu trả lời. Liệu có điều“ có qua có lại” từ phía Úc trong việc lập ra tư thế mới cho lực lượng toàn cầu của Hoa Kỳ hoặc Vương quốc Anh không? Vị thế tiếp theo của AUKUS và mối quan hệ ba bên mới này sẽ phát triển như thế nào? Những chiếc tàu ngầm này sẽ có giá bao nhiêu và mất bao lâu để chúng đi vào hoạt động? Chúng sẽ dựa trên thiết kế của Hoa Kỳ hay Vương quốc Anh? Có bao nhiêu chiếc sẽ được đóng? Điều gì sẽ xảy ra với thỏa thuận mua bán tàu ngầm tấn công với Pháp và liệu điều này có đặt lại mối quan hệ chiến lược song phương Úc-Pháp?
Mặc dù những câu hỏi này (và nhiều câu hỏi khác) sẽ cần được trả lời trong thời gian thích hợp, nhưng điều này thể hiện một bước tiến lớn của ba quốc gia này, đối với năng lực của Australia và khả năng đóng góp vào năng lực tàu ngầm của đồng minh trong khu vực. Nhìn chung, như Tổng thống Biden đã lưu ý tại cuộc họp báo, “hôm nay là một bước tiến lịch sử”.
Peter J. Dean là một thành viên cao cấp không thường trú tại Trung tâm Scowcroft của Hội đồng Đại Tây Dương về chiến lược và an ninh của thực hành Quốc phòng phía trước và Giám đốc Viện Quốc phòng và An ninh tại Đại học Tây Úc.
Ben Haddad – Một đòn giáng mạnh vào Paris
Thông báo bất ngờ của AUKUS hôm thứ Tư sẽ tạo ra một cú sốc ở Paris, nơi đã ký hợp đồng với Australia vào năm 2017 về việc giao tàu ngầm, mà Canberra đã hủy trong tuần này để tham gia cùng các đối tác Mỹ và Anh. Ngoại trưởng Pháp, trong một thông cáo thẳng thừng [4] , đã tố cáo quyết định này là “trái với thư và tinh thần hợp tác vốn có giữa Pháp và Úc”.
Chỉ một ngày trước khi công bố chiến lược của Liên minh châu Âu về Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, và khi Paris đã trở thành tác nhân chiến lược chính của EU trong khu vực, động thái này sẽ tạo ra một đòn giáng mạnh vào chiến lược xuyên Đại Tây Dương trong khu vực và tạo ra một rào cản lâu dài trong Quan hệ Mỹ – Pháp. Trong khi có lẻ các động cơ ở Mỹ có thể chủ yếu là thương mại, hợp đồng tàu ngầm của Úc này được coi là một phần của nỗ lực chiến lược lớn hơn trong khu vực, và chắc chắn sẽ khuyến khích những người ở Paris bày tỏ nghi ngờ về mối quan hệ với Hoa Kỳ nhiều hơn.
Benjamin Haddad là giám đốc Trung tâm Châu Âu của Hội đồng Đại Tây Dương
.
Đề bài gốc trên Atlanticcouncil.org (Atlantic Council, Sept 15, 2021): Experts React: The US, UK, and Australia struck a nuclear submarine deal. What does it mean? (Ý kiến ngắn của các chuyên gia về việc Mỹ, Anh và Úc đạt được thỏa thuận tàu ngầm hạt nhân. Điều đó có ý nghĩa gì?)
Tác giả: Barry Pavel, Matthew Kroenig, Peter J. Dean , Benjamin Haddad
Người dịch: Lê Nguyễn
Nguồn: Diễn đàn Khai phóng
_________
Tham khảo:
Nguồn:
Direct link: