Dietert Bernaers

"Alles heb ik van mijn grote zus geleerd. Maar ze was wel superstreng"

BESTE AZIATISCHE RESTAURANT VAN BELGIË |
Terwijl ene zus stopt met topzaak, valt andere in de prijzen

Elf jaar na haar grote zus kreeg Hoa Truong (39) deze week van Gault & Millau de titel van beste Aziaat voor haar pas geopende zaak BÚN Bar & Restaurant in Antwerpen. Net in de week dat Quyen (47) een Te Koop-bordje aan de gevel van Little Asia had gehangen, haar gerenommeerde restaurant in Brussel. Twee zussen geboren in Vietnam, opgegroeid in België. Succesvolle dochters van een arme bootvluchteling. "Toen papa destijds in Wichelen arriveerde, werd hij met open armen ontvangen door het hele dorp. Dat zou vandaag allicht niet meer het geval zijn."

Hoa (links) en Quyen Truong. "Papa drukte ons als kind al op het hart dat we hard moesten werken.
We hebben onze kansen gegrepen." ©Jan De Meuleneir - Photo News

Nee, zeg. Dáár had ze allemaal geen tijd voor. Quyen (spreek uit: Gwen) had een restaurant te runnen. Een gezin ook. En ze moest die dag nog kookles geven. Kleine zus moest maar naar die uitreiking gaan. Ze duwde de uitnodigingen van Gault & Millau in de handen van Hoa; haar jongste zus werkte al een tijdje voor Quyen in Little Asia. "Ga jij maar, misschien is het wel een leuk feestje." Dat moest je Hoa geen twee keer zeggen. Maar helaas... Ze belandde in een schier eindeloze file. En zo gebeurde het dat Little Asia in 2007 uitgeroepen werd tot beste Aziatische restaurant van België en dat de toevallig aanwezige sommelier de prestigieuze prijs in ontvangst moest nemen.

Vorige maandag waren Hoa en haar Nederlandse man Huibrecht wél op tijd aanwezig. "We waren al jaren niet meer naar de uitreiking geweest", vertelt ze, wrijvend over haar vijf maanden zwangere buik. "Vier jaar geleden zijn we gestart met Little BÚN, een kleine noedelbar in Antwerpen. Nog geen drie maanden geleden hebben we ons restaurant geopend. Kortom, het was altijd druk, druk, druk. Maar nu hadden we eindelijk nog eens tijd, dus dachten we: let's go. Een beetje reclame maken voor de nieuwe zaak, kan nooit kwaad. Maar dan hoorden we daar ineens onze naam afroepen... Een onbeschrijflijk gevoel. Het is moeilijk om uit te drukken hoe blij ik ben."

Puur toeval

De timing maakt het allemaal nog intenser. BÚN Bar & Restaurant is nog geen drie maanden open. Bovendien staat sinds vorige week Little Asia te koop, het restaurant van Hoa's bekende zus. Elf jaar nadat Quyen werd uitgeroepen tot beste Aziaat van België, stopt ze ermee. Omdat haar overwegend Vlaamse klanten Brussel meer en meer mijden. Maar vooral ook om te herademen, om zichzelf terug te vinden. "Na jaren keihard werken, weet ik niet meer goed wie ik precies ben", zegt ze. "In België blijf ik die wat vreemd Nederlands sprekende Vietnamese met haar lekkere loempia's. In Vietnam word ik bekeken als een rijke westerse. Ik worstel met mijn eigenheid."

De ene stopt op een hoogtepunt, de andere neemt een blitzstart. En dat allemaal in één en dezelfde week. Toeval, jazeker. Dat de Vietnamese zussen in België zijn opgegroeid, kun je ook moeilijk anders omschrijven. "Papa was visser", doet Quyen het relaas. "Ik ging hem 's morgens voor school altijd opwachten als hij na een nachtje vissen van zee terugkeerde. Maar die dag kwam hij niet terug. En de dag erna ook niet. Toen we bij de politie aangifte gingen doen van zijn verdwijning, kregen we te horen dat hij allicht gevlucht was. Voor het communistische regime, zoals zoveel Vietnamezen in die tijd. Hij had ons niets verteld, ook mama niet. Toch werd ze opgepakt en belandde een tijd in de gevangenis. Ik was 10 jaar en ik moest als oudste dochter voor mijn drie broers en twee zusjes zorgen. Hoa was toen 2 jaar."

Konijn met pruimen? No way

Hung, de vader van Quyen en Hoa, had al zijn moed bijeen geschraapt en was samen met 62 andere vluchtelingen in een bootje gekropen, hopend op een betere toekomst. Op 13 augustus 1981 plukte een Belgisch cargoschip hen uit de Zuid-Chinese Zee, meer dood dan levend: ze waren al negen dagen onderweg, de motor was kapot, het kompas deed het niet meer en ze hadden geen eten, geen drinken. "De vluchtelingen werden opgevangen door de Belgische staat (*)", zegt Quyen. "Papa kwam terecht in het Oost-Vlaamse Wichelen, de pastoor ontfermde zich over hem. Vijf jaar na zijn aankomst konden wij overkomen. Hoa was nog maar 7 jaar, maar ik was al 15 en had mijn liefje moeten achterlaten in Vietnam. Papa drukte ons op het hart dat we hard moesten werken en dat we dankbaar moesten zijn voor de kansen die we in België zouden krijgen."

Halfweg de jaren 80 was de ontvangst van vluchtelingen enigszins anders dan nu. "Het hele dorp stond ons op te wachten toen we aankwamen. Ze wisten dat we met zes kinderen waren en dus had iedereen huisraad en speelgoed ingezameld. Ik herinner me ook dat iemand een konijn bracht. 'Villen en klaarmaken met pruimen, heel lekker', kregen we te horen. Maar we hebben het beestje laten leven en in een hokje in de tuin gezet."

"Als papa vandaag was gevlucht, was hij misschien wel teruggestuurd", knikt Hoa. "Gerepatrieerd. We hebben op alle vlakken enorm veel geluk gehad. Maar we hebben ook de handen uit de mouwen gestoken. De kansen gegrepen."

Steve Stevaert

In de horeca dan nog. Quyen had nochtans altijd gezegd dat ze nooit ofte nimmer iets zou beginnen in die sector. De baas van het restaurant waar ze eerst werkte, deed niets anders dan klagen. Veel te hard werken, veel te weinig verdienen.

Ze begon een winkeltje in manga-strips, maar toen die hype wat over was, startte ze met een kleine snackbar. "Gewoon wat broodjes smeren 's middags", lacht ze. "Een tijdelijke job, tot ik iets anders had." (lacht) Maar de snackbar was een succes en werd uitgebreid. In enkele jaren tijd groeide de zaak uit tot het klasserestaurant dat Little Asia nog steeds is. Je vindt er de verfijndste Vietnamese gerechten, wijlen Steve Stevaert - een notoire fijnproever - was er kind aan huis.

Quyen werd een BV, wat in haar geval zowel voor Bekende Vlaamse als Bekende Vietnamese kan staan. Ze bracht kookboeken uit, stond week na week in glossy magazines en was vaak op tv te zien, onder meer op kookzender Njam. De oudste dochter van Hung, de arme bootvluchteling, was een succesrijke onderneemster geworden. Ze denderde maar door zonder omzien.

Jeugdliefde

En dan gebeurde er iets onverwachts. "Martin Heylen had me gevraagd voor 'Heylen en de Herkomst', het programma waarin hij met bekende mensen terugging naar hun roots. Op het einde van elke aflevering vroeg hij: 'Gaan we terug naar huis, of ben je al thuis?' De meeste BV's vertelden dat ze het een fijne, emotionele trip hadden gevonden maar wel terug naar België wilden. En ik... ik sloeg tilt. Ik wist het echt niet meer. Jarenlang had ik zo hard gewerkt en mezelf weggecijferd voor mijn zaak, mijn gezin, mijn familie dat ik op die simpele vraag eigenlijk geen antwoord meer kon formuleren. Al sinds mijn tiende had ik gezorgd voor anderen, maar nooit voor mezelf. En ineens, daar in Vietnam, kwam dat allemaal naar boven."

Quyen kwam terug in contact met haar jeugdliefde Dung, de jongen die ze halfweg de jaren 80 had moeten achterlaten toen ze naar Wichelen emigreerde. "Hoe meer contact ik kreeg met mijn geboortegrond, hoe meer ik me begon af te vragen wie ik echt was, wat ik wou in het leven en hoe het allemaal verder moest. Vragen die ik me de afgelopen jaren voor het eerst heb gesteld, voordien maakte ik daar nooit tijd voor. Als ik in Vietnam op vakantie kwam, had ik ook nooit echte gesprekken: dat was vlug-vlug even goeiedag zeggen, wat geld achterlaten en weer naar het volgende familielid. Want hoe je het ook draait of keert: ik zie er voor jullie dan wel uit als een Vietnamese, in Vietnam ziet zelfs mijn eigen familie me toch vooral als een rijke, compleet verwesterde dochter van een voormalige visser."

Aanslagen Brussel

De twijfels in het hoofd van Quyen namen toe, het zakencijfer van Little Asia begon te slinken. "De zaak is nog altijd succesvol", zegt ze. "De weekends en de avonden zitten meestal helemaal vol. Maar de aanslagen in Brussel zijn voor veel vaste klanten, voornamelijk Vlamingen, een reden geweest om niet meer of minder vaak naar Brussel te komen. Angst, jazeker. Met de nieuwe voetgangerszone vlak bij Little Asia is het ook minder evident om Brussel binnen te rijden. Kortom, het werd allemaal wat minder. Mijn boekhouder zei: 'Zou je niet stoppen op een hoogtepunt?'"

Quyen nam de beslissing maanden geleden al. Maar pas vorige week zette ze de zaak die ze vanaf nul heeft opgebouwd te koop. "Hoa heeft tien jaar in het restaurant gewerkt. Het was logisch geweest als zij had overgenomen. Maar ze is al vier jaar in Antwerpen bezig, heeft pas een nieuw restaurant geopend en is ook vijf maanden zwanger."

"Ik heb alles van mijn zus geleerd", zegt Hoa, die in tegenstelling tot de hyperkinetische spraakwaterval die haar zus is, de rust zelve blijkt. "Ik kijk enorm naar haar op. Als BÚN nu uitgeroepen is tot beste Aziaat van België, dan is dat voor een deel aan haar te danken. Ze was altijd superstreng voor haar personeel, ook voor mij. Maar dat heeft me gevormd tot wie ik ben."

Stresshoestje

Quyen lacht. "Ik ben altijd een strenge bazin geweest, da's waar. Als Hoa eens een dagje vrijaf vroeg om uit te gaan, snauwde ik haar toe dat ze beter harder zou werken in plaats van te rusten. Al goed dat ze die raad niet heeft opgevolgd, dat ze niet altijd naar haar grote zus heeft geluisterd, want dan zou ze nooit Huibrecht ontmoet hebben op een feestje. Dan zouden die twee niet samen een zaak gestart zijn en dan zouden ze binnenkort hun eerste kindje niet verwachten."

Het leven dat Quyen dat tot nu geleid heeft, heeft niet alleen mentale maar ook fysieke sporen nagelaten. Tijdens ons gesprek moet ze voortdurend hoesten. Soms knippert ze zo fel en zo lang met haar ogen, dat het lijkt alsof de 'tic nerveux' nooit meer zal ophouden. "Stress", zegt ze. "Die hoest ook, pure stress. Als ik er binnenkort in slaag om wat rustiger te leven, meer tijd voor mezelf te creëren, dan is die hoest weg. Honderd procent zeker van."

Op 23 december sluit Little Asia. "Tijdens de feesten blijf ik nog in België, maar in januari en februari ga ik met mijn vader naar Vietnam. Een echt plan heb ik niet, behalve: rustig praten met iedereen. Diep en bewust inademen. Alles op een rijtje zetten en dan zie ik wel wat er gebeurt. Wat komt, komt. En anders niet. Ook goed."

Ze vat het samen met de wijze woorden van haar zenmeester Thich Nhat Hanh: Zonder modder, geen lotus. "Zonder lijden zal je je geluk nooit erkennen. Soms maak je dingen mee die moeilijk of vervelend zijn. Maar ze kunnen de kiem bevatten van iets beters, iets mooiers. We worden er sterker van."

Hoa: "Mooi gezegd, zus. Weer een wijze les van je die ik zal onthouden."

(*) De maritieme wetgeving bepaalt dat schepen mensen in nood moeten redden en dat het land waaronder het schip vaart deze mensen moet opvangen als dit nergens anders mogelijk is. Tussen 1979 en 1988 redden 14 Belgische schepen op die manier 419 Vietnamese bootvluchtelingen.

.

Dietert Bernaers
Uit: Het Laatste Nieuws, 10/11/2018