Jos De Greef

Zuidoost-Azië en de VS flirten twee dagen in Californië

In Rancho Mirage in de Amerikaanse staat Californië houden de tien leiders van de Asean, de regionale organisatie van Zuidoost-Azië, een tweedaagse top met de VS. Dat is een opsteker voor VS-president Barack Obama die de economische, maar ook diplomatieke en militaire banden met de Asean stevig wil aanhalen.

"Unprecedented" (onuitgegeven), zo noemt het Witte Huis de top van de Aziatische bondgenoten. Dat klopt, want voor het eerst houdt de Association of Southeast Asian Nations (Asean) een topontmoeting in een land dat niet tot de groep behoort. Obama noemt het dan ook een belangrijke stap in de heroriëntering van het Amerikaanse buitenlandse beleid op het Verre Oosten. Onder de "Pacific president" -zelf geboren op Hawaï- zet Amerika inderdaad veel meer in op die regio en veel minder op het chaotische en als "vervelend" beschouwde Midden-Oosten.

Die strategische "shift" van Amerika naar het Verre Oosten is al enkele jaren bezig, maar versnelt nu fors. In november kondigde Obama een partnerschap tussen de VS en de tien Asean-landen aan. Begin dit jaar trad de Asean Economic Community in werking, wat op termijn moet leiden tot een eenheidsmarkt met vrij verkeer van goederen, kapitaal en personen naar het voorbeeld van de Europese Unie. 

De Asean-landen willen zo hun economieën integreren en een nieuwe groeipool vormen. Zuidoost-Azië zuigt nu al meer en meer buitenlandse investeringen aan ten nadele van het vertragende China. Tegelijk is de VS bezig om de "nieuwe economische tijgers" uit die regio aan zich te koppelen, onder meer met het Trans Pacific Partnership(TPP), 's werelds grootste vrijhandelsakkoord dat onlangs werd ondertekend tussen de VS, Canada, Australië, Mexico, Japan, Nieuw-Zeeland, Peru, Chili, Singapore, Maleisië, Vietnam en Brunei. 

Door al die initiatieven ontstaat zo een grote transpacifische buffer tegen het opkomende China in het Verre Oosten. Overigens flirten ook India en Japan steeds meer met de Asean en ook dat past in de Amerikaanse plannen.

Ongewild werkt Peking die evolutie zelfs in de hand door zijn agressieve claims op atollen en eilandjes in de Zuid-Chinese Zee. Die acties drijven de Asean-landen steeds verder in elkaars armen en in die van de VS.. Dat de oude vijanden Amerika en Vietnam elkaar steeds meer vinden, is een teken aan de wand.

"Gouden Kruispunt" van de wereld

De Association of Southeast Asian Nations (Asean) werd in 1967 opgericht en groepeerde toen anticommunistische landen, zoals Indonesië, Maleisië, de Filipijnen, Thailand en Singapore. Nadien zijn daar Brunei, Cambodja, Laos, Myanmar (Birma) en Vietnam bijgekomen. Naast strategische kwesties en veiligheid houdt de Asean zich ook vooral bezig met economische en financiële ontwikkeling.

Het blok ligt op een erg strategische plek op de wereld met enorm belangrijke zeestraten die de verbinding vormen tussen de Indische en de Stille Oceaan (Straat van Malakka - oost-west) en die tussen Japan, Korea en China en tussen Australië en Nieuw-Zeeland (Sunda- en Lombok-straat noord-zuid).

Cultureel-historisch is de regio vooral beïnvloed door India, dat het boeddhisme, hindoeïsme en de islam introduceerde en in mindere mate door China dat enkel Vietnam beroerde. De Filipijnen zijn dan weer eerder beïnvloed door Spanje en de VS en zijn het enige Aziatische land met een christelijke meerderheid.

Een nieuw zwaargewicht in de wereldeconomie

Enkele cijfers kunnen het gewicht van Zuidoost-Azië in de wereld samenvatten. Los van de strategische ligging telt de Asean meer dan 625 miljoen inwoners (consumenten), dat is de helft van China en meer dan de EU. Enkel China en India hebben meer inwoners. De Asean is na de EU, de VS, China en Japan de vierde economie ter wereld, voor India en heeft bovendien een enorm groeipotentieel.

Bijna 38 procent van het bbp van de Asean komt uit de grootmacht Indonesië, voor Thailand (16 procent), Maleisië (14 procent), Singapore (12 procent) en de Filipijnen (10 procent). De andere lidstaten -met uitzondering van het kleine oliesultanaat Brunei- hinken economisch achterop. Vietnam en Myanmar willen na jaren van isolement en wanbeleid echter het roer omgooien en bezitten erg veel groeipotentieel.

Tegelijk zijn er ook grote verschillen. Singapore -na Japan het rijkste land van Azië- en Maleisië zijn economisch erg ontwikkeld. Laos, Cambodja en Myanmar zijn (nog) straatarm. Indonesië en de Filipijnen gelden als stabiele -zij het erg corrupte- democratieën, Vietnam en Laos zijn nog communistische eenpartijstaten, in Myanmar, Thailand en Cambodja wegen legergeneraals het zwaarst. Singapore en Maleisië zijn eerder "geleide democratieën". Er is nog veel werk aan de winkel inzake arbeidsrechten, armoedebestrijding en ontwikkeling vooraleer het motto "Eén visie, één identiteit en één gemeenschap" realiteit kan worden. Sommige waarnemers vinden dan ook dat ook Europa haar aanwezigheid in dat dynamische en snel veranderende deel van Azië zou moeten vergroten.

Jos De Greef
Bron: http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/1.2570073