Albert-Jan Regterschot

“Vietnam staat met nieuwe godsdienstwet op een kruispunt”

Het Vietnamese parlement. beeld AFP, Hoang Dinh Nam

Vietnam staat op een kruispunt, concluderen Amerikaanse waarnemers. Zal het de vrijheid van godsdienst daadwerkelijk verruimen?

Officieel is er in Vietnam sinds 2013 sprake van godsdienstvrijheid. Zo staat het tenminste in de grondwet die in dat jaar van kracht werd. Die leek de voorbode van meer vrijheid in het Aziatische land. In de praktijk valt dat echter tegen. Niet alleen religieuze minderheden hebben nog steeds te maken met beperkingen. Ook inheemse bevolkingsgroepen en de oppositie worden door het regime in Hanoi tegengewerkt.

Een recent voorbeeld van het overheidsoptreden is de keiharde aanpak van een burgerrechtenbeweging. Die vroeg aandacht voor een enorme giflozing in april dit jaar. De autoriteiten klaagden vorige week een aantal leden aan wegens „het uitvoeren van activiteiten die ten doel hebben de regering omver te werpen.” Mensenrechtenbeweging Amnesty International noemt die beschuldiging „draconisch”, omdat ze kan resulteren in jarenlange opsluiting of zelfs de doodstraf.

Communisme

Sinds Vietnam in 1975 onder het bewind kwam van communisten, beperkt de overheid de individuele vrijheid van burgers. De laatste jaren is het land, één van de vijf ter wereld waar nog een communistisch regime aan de macht is –de anderen zijn China, Cuba, Laos en Noord-Korea–, bezig met hervormingen. De vrijheid van godsdienst is toegenomen en de regering knoopt relaties aan met westerse landen.

Toch blijkt de spiraal van onderdrukking niet eenvoudig te doorbreken. Met name minderheden zoals de Degars, een inheemse bevolkingsgroep die ook wel wordt aangeduid als Montagnards, hebben te maken met tegenwerking. Juist onder deze groep floreert het christendom. Maar omdat de Montagnards tijdens de Vietnamoorlog (1955-1975) de kant van het Westen kozen, en de overheid ook hun religie als westers beschouwt, worden ze onderdrukt.

Volgens de Amerikaanse waakhond USCIRF, een overheidscommissie die toeziet op de vrijheid van godsdienst wereldwijd, worden in Vietnam „in bepaalde gebieden religieuze organisaties die geen overheidserkenning hebben, onderdrukt en gediscrimineerd. Elders is er de dreiging van uitzetting uit of vernieling van gebedshuizen of kerken. Die bedreigingen worden soms ook uitgevoerd. Bovendien worden nog steeds mensen opgepakt vanwege hun godsdienstige overtuigingen of omdat ze opkomen voor de vrijheid van godsdienst.”

Voorgangers

Een van de tientallen christenen die om godsdienstige redenen gevangenzitten, is pastor Nguyen Cong Chinh. Hij werd in 2012 veroordeeld tot een celstraf van elf jaar wegens „propaganda tegen de overheid.” Dit voorjaar nog mishandelden politieagenten zijn vrouw, nadat ze een ontmoeting had met een Amerikaanse mensenrechtendelegatie. Dergelijk optreden vormt geen incident, concludeert USCIRF. In mei werd voorganger Dang Ba Nham met drie medechristenen „per ongeluk” aangereden door een legertruck. De 56-jarige Nham overleed ter plaatse.

De nieuwe godsdienstwet die op 18 november werd aangenomen door het Vietnamese parlement, heeft volgens waarnemers twee gezichten. Enerzijds krijgt een aantal religieuze organisaties de kans om een zelfstandige rechtspersoon worden. Daarnaast wordt het mogelijk om scholen met een religieuze grondslag te starten. Ten slotte verdwijnt de eis om voor benoemingen van leidinggevenden in religieuze organisaties en voor het organiseren van bijeenkomsten, toestemming te vragen aan de overheid. Een melding moet straks voldoende zijn.

Toch zit er een keerzijde aan de wet, waarschuwt USCIRF. De wet gebruikt vage bewoordingen. Daarnaast vergroot de regering juist de mogelijkheden om illegale religieuze activiteiten strafrechtelijk aan te pakken. Als het aan de Amerikanen ligt, verdwijnt dan ook de eis om religieuze activiteiten te melden uit de wet. „Gelovigen moeten beschermd worden tegen machtsmisbruik door overheidsfunctionarissen.”

Regering zoekt toenadering

Vietnam groeit, zowel economisch als qua bevolking. Dit jaar bereikte het land een inwonertal van 90 miljoen. De communistische overheid zoekt toenadering tot het Westen. In mei kwam zelfs de Amerikaanse president Obama op bezoek. Sinds 2011 onderhoudt het land een onofficiële relatie met het Vaticaan. Er wonen 6 miljoen rooms-katholieken in het land. Protestanten vormen een veel kleinere minderheid. Eind oktober gaf het Vietnamese regime bij het Vaticaan uitleg over de godsdienstwet. Bij die ontmoeting drong Rome erop aan de vrijheid van godsdienst voor christenen niet alleen in de wet, maar ook in de praktijk te laten uitkomen.

Albert-Jan Regterschot
Bron: Reformatorisch Dagblad, 24.11.2016