Gijs Moes

Vietnamezen demonstreren tegen China - én tegen hun eigen machthebbers

Hun overheid houdt niet van demonstraties, maar nu zijn de Vietnamezen zo boos dat ze arrestaties riskeren en de straat opgaan. Ze vrezen voor een uitverkoop van hun land aan China.

Een betoger houdt een karton omhoog met 'Tegen het leasen van land voor 99 jaar in speciale economische zones',
tijdens een demonstratie in Ho Tsji Minhstad op 10 juni. ©EPA

Plannen voor nieuwe economische zones hebben grote onrust veroorzaakt in Vietnam. Vorig weekend gingen duizenden mensen de straat op, verspreid over verschillende steden. Meer dan honderd Vietnamezen zijn de afgelopen week gearresteerd en dit weekend kwamen er nog acht arrestaties bij.

In het sterk gecontroleerde en strak bestuurde communistische land kan onrust onder de bevolking niet makkelijk naar buiten komen. Soms loopt de spanning echter zo hoog op, dat Vietnamezen toch hun ongenoegen uiten. Aanleiding waren deze keer plannen om buitenlandse investeerders binnen te halen en de vrijheid op het internet verder in te perken.

In Saigon, Hanoi, Da Nang en andere steden gingen mensen de straat op. De voornaamste reden voor hun protest was het plan voor de ontwikkeling van economische zones waar buitenlandse investeerders voor een periode van 99 jaar land kunnen gebruiken. De Vietnamezen vrezen dat bedrijven uit buurland China zo te veel invloed krijgen in hun land.

Extra pijnlijk

Vietnam kent een lange traditie van confrontaties met China. In 1979 vochten de twee landen nog een grensoorlog uit die aan vele duizenden soldaten het leven kostte. Sindsdien zijn er geen gewapende conflicten meer geweest, maar de verhoudingen blijven gespannen. 

Vietnam verzet zich sterk tegen de Chinese opmars in de Zuid-Chinese Zee, waar Peking kleine onbewoonde eilanden militair versterkt. Extra pijnlijk is dat sommige van de nieuwe economische zones zijn gevestigd in gebieden die nu exclusief militair terrein zijn.

In de stad Binh Thuan liepen de protesten vorig weekend uit de hand. De politie greep hard in, onder meer met traangas en waterkanonnen, en er vielen gewonden. "Maar het goede nieuws is dat het protest op de meeste plaatsen vreedzaam was", zegt Jonathan Londen, die aan de Universiteit Leiden onderzoek doet naar de ontwikkelingen in Vietnam. "De mensen zijn echt bezig met wat er gebeurt in hun land en ze zijn ongerust."

Geen Noord-Korea

De controle van de communistische partij is sterk in Vietnam, maar kritiek is wel mogelijk volgens London. "Het is geen Noord-Korea en er is ook meer ruimte voor discussie dan in China." Ook gevestigde partijleden kunnen kritiek uiten op de overheid, via de veelgebruikte sociale media. Een nieuwe wet om de vrijheid op het internet te beperken roept dan ook veel weerstand op.

Vietnam kent geen sterke leider zoals China. De besluiten worden genomen door het politbureau, na discussie binnen de Communistische Partij. De Vietnamezen willen nu dat het landsbestuur duidelijker maakt hoe besluiten worden genomen, meent London. "Veel critici hebben het idee dat de leiders niet luisteren en dat leidt tot frustratie. En ze hebben het gevoel dat er deals worden gesloten die niet in hun belang zijn."

Na het losbarsten van de protesten zijn de plannen voor de economische zones voorlopig uitgesteld, waarschijnlijk beslist het parlement er in oktober over. Volgens London heeft de overheid de teugels nu aangehaald, de afgelopen dagen zijn er geen betogingen meer geweest. "Maar Vietnamezen van verschillende achtergrond hebben hun wensen kunnen uiten."

.

Gijs Moes
Uit: Trouw, 19 juni 2018, 12:24