Nicole Sprokel

Twee miljoen internetagenten en een conferentie over “Open Cyberspace” in China

China windt er geen doekjes meer om: het eist een ereplaats op op het internationale podium. Nu president Xi Jinping bijna twee jaar aan de macht is, steekt hij niet alleen openlijk de Verenigde Staten naar de kroon, maar ook het liberale wereldbeeld dat daarmee verbonden is. Respect voor mensenrechten wordt daarvan allang het slachtoffer, zeker nu China hard bezig is de definitie van de rechtsstaat en van mensenrechten te veranderen. Nadat ‘keizer Xi’ andere regeringsleiders tijdens de APEC-top duimen draaiend in de coulissen op zich liet wachten, organiseert China nu opnieuw een internationaal evenement waarbij het niet alleen als gastheer wil optreden, maar ook wil bepalen hoe de gesprekken van de gasten zullen verlopen.

Het nieuwe strijdtoneel is de ‘eerste Wereld Internetconferentie’ in het zuidoostelijk gelegen Wuzhen. Het is de Chinese pendant van het eerder dit jaar door de VN georganiseerde Internet Governance Forum, maar dan onder toeziend oog van de Chinese internetwaakhond Cyberspace Administration of China (CAC). Ook in Wuzhen praten regeringen, internationale organisaties, bedrijven, wetenschappers, technologen en ‘civil society’ over de (commerciële) mogelijkheden van het internet, maar de verwachting is dat China zal proberen in eigen huis een nieuwe internationale ‘filosofie’ voor internetverkeer te formuleren. Dat belooft niet veel goeds.

Zo staat ‘de rechtsstaat in cyberspace’ prominent op de agenda, maar daar bedoelen de organisatoren (lees: de Communistische Partij) heel andere dingen mee dan wat daarover in internationale mensenrechtenverdragen is vastgelegd. De vrijheid van meningsuiting, bijvoorbeeld, is weliswaar ook in de Chinese grondwet verankerd, maar wordt in de praktijk ondergeschikt gemaakt aan de belangen van de Partij. Voor twijfel en kritiek is er weinig geduld, zo blijkt uit de honderden arrestaties van mensen die hun mening via internet verspreiden, en de veroordeling tot lange gevangenisstraffen van vreedzame activisten, advocaten en academici. Dat ongeduld blijkt ook uit de twee miljoen surveillerende internetagenten en het blokkeren van Facebook, Twitter, Google en tienduizenden andere websites en trefwoorden. En om het zekere voor het onzekere te nemen kregen buitenlandse journalisten op deze ‘wereldconferentie’ instructies over de wijze waarop zij er verslag over konden doen. Zo zijn ze dat in China namelijk gewend.

Een ander voorbeeld: Terwijl de computers in het conferentiecentrum nog eens werden afgestoft werden dinsdag nog duizenden ‘onwenselijke’ websites uit de lucht gehaald. Deze praktijken zullen tijdens de conferentie waarschijnlijk niet veel vragen oproepen, zelfs niet tijdens de sessie “Constructing a Peaceful, Safe, Open and Cooperative Cyberspace”. Deze vindt namelijk achter gesloten deur plaats, en kan alleen op uitnodiging worden bijgewoond.

Ren Xianliang, de vice-directeur van de  CAC, maakte begin deze maand zijn ambities voor het internet al duidelijk: China moet de regels aanscherpen om van internet een ‘schone cyberspace’ te maken. Er moeten ‘nieuwe manieren gevonden om de virtuele wereld te managen’, zo zei hij. Belangrijk voor ‘goede website management’ is ‘positieve energie te verspreiden’. En wat dat in praktijk betekent lichtte Tian Shubin, voorzitter van Xinhuanet.com (van China’s officiële persbureau Xinhua), toe: Zelfdiscipline! ‘Webmasters moeten binnen de grenzen van de wet opereren’. Daar zou niets op tegen zijn, ware het niet dat die wet in China zo vaak misbruikt wordt om mensen de mond te snoeren.

Het thema van deze bijeenkomst mag dan ‘An Interconnected World Shared and Governed by All’ heten, het eigenlijke doel is minder interconnectivity en zeker niet een wereld die geregeerd wordt door allen. De Chinese Communistische Partij wil ook hierbij een leiderschapsrol, en wel graag op haar eigen voorwaarden. Na een ‘socialisme met Chinese kenmerken’ dreigt er nu dus een ‘internet volgens Chinees recht.’ Het lijkt me het laatste waar de wereld op zit te wachten.

Nicole Sprokel
Bron: AmnestyInternational, Mensenrechten Vandaag, 18-11-2014