IPS

Nieuwe verhoudingen doen Aziatische landenorganisatie ASEAN wankelen

ASEAN, het verbond van Zuidoost-Aziatische landen, bestaat vijftig jaar,
maar er is geen reden voor champagne. Een existentiële crisis staat voor de deur.

Op de top van ASEAN in september 2016,
vlnr: Nguyen Xuan Phuc, eerste minister van Vietnam; Li Keqiang, premier van China;
Thongloun Sisoulith, eerste minister van Laos; en Rodrigo Duterte, president van de Filipijnen. © REUTERS

Om de Association of Southeast Asian Nations (ASEAN) samen te brengen, was al een existentiële crsis nodig. Na de Tweede Wereldoorlog werd de regio geplaagd door verdeeldheid en interne conflicten, maar de communistische dreiging in Vietnam was groot genoeg om hen te verenigen.

Op 8 augustus 1967 besloten vijf landen om dan toch samen een verbond te sluiten: Indonesië, de Filipijnen, Maleisië, Singapore en Thailand. Later hebben Cambodja, Vietnam, Laos, Myanmar en Brunei zich aan de lijst toegevoegd. Samen hebben ze een bevolking van 625 miljoen, groter dan de Europese Unie.

De organisatie heeft voor een betere economische integratie van zijn leden gezorgd. De welvaart neemt toe en de middenklasse groeit. Conflicten tussen de lidstaten worden in toom gehouden. In zekere zin gaat het vandaag dus goed met de ASEAN, maar 2017 wordt een moeilijk jaar. Niet alleen de spanningen tussen China en de VS, maar ook de interne keuken van sommige landen kan het voortbestaan van de ASEAN bedreigen.De ondemocratische junta in Thailand is zich aan het ingraven. De Maleisische regering wordt geplaagd door schandalen en wil met repressie aan de macht blijven. In de Filipijnen dreigt president Rodrigo Duterte met zijn bloedige drugsoorlog de hele samenleving kopje onder te duwen.

China

De grootste test komt echter uit een assertiever China. De lidstaten waar autoritaire regimes een opmars kennen, zijn misschien ook gevoeliger voor Chinese verlokkingen. Zo stemde Cambodja vorig jaar tegen een ASEAN-resolutie over de gecontesteerde eilanden in de Zuid-Chinese Zee waar de territoriale aanspraken van China overlappen met die van 3 ASEAN-landen. Een dag na de stemming kreeg Cambodja een miljard dollar aan Chinese hulp.

De VS hadden zich totnogtoe afzijdig gehouden in het conflict in de Zuid-Chinese Zee, maar dat lijkt te veranderen. De nieuwe Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rex Tillerson toonde zijn spierballen toen hij zei dat China de eilanden niet zomaar kan opeisen en dat de VS de toegang zal blokkeren. Enkele Chinese kranten schreven dat de VS zo een grootscheepse oorlog riskeert.

Door de onduidelijkheid over het beleid van de Amerikaanse president Donald Trump en de stijgende spanningen, worden de lidstaten van de ASEAN verplicht om partij te trekken. De Filipijnse president Duterte lijkt al van kamp gewisseld. Hij heeft China geprezen als de nieuwe macht in de regio terwijl hij de VS vervloekte. Nochtans is die laatste een oude bondgenoot van de Filipijnen.

In al die verschuivende machtsverhoudingen wordt de grote uitdaging voor de ASEAN in 2017 het zoeken naar een consensus zodat China geen grote deiningen kan veroorzaken.

IPS
Uit: Knack, 23/01/2017