Gijs Moes

Chinese ‘vissersschepen’ dobberen dreigend in de Zuid-Chinese zee

Chinese schepen bij het Whitsun-rif, op een foto van de Filippijnse kustwacht.  Beeld AFP

Peking toont zijn macht in de Zuid-Chinese Zee, tot ergernis van omliggende landen. China zet daarvoor milities in die gebruikmaken van vissersschepen. 

Zeker 200 Chinese schepen liggen er bij het Whitsun-rif, 300 kilometer ten westen van het Filippijnse eiland Palawan. Volgens Peking zijn het vissersschepen, maar vissen doen ze niet. Waarom die schepen daar dan liggen? Het lijkt er sterk op dat ze deel uitmaken van Chinese milities, die door Peking worden gebruikt

om de invloed op zee te vergroten zonder direct oorlogsschepen in te zetten.

“Vergelijk het met de groene mannetjes van Poetin op de Krim”, zegt Friso Dubbelboer met een verwijzing naar Russische milities die zonder herkenbaar uniform de belangen van Moskou dienen. Politicoloog Dubbelboer, verbonden aan het Asia Centre van de Universiteit Leiden, heeft zich gespecialiseerd in conflicten in de Zuid-Chinese Zee. En conflicten zijn er genoeg in het water tussen China, Vietnam, de Filippijnen en Maleisië.

Onbewoonde eilandjes

De Zuid-Chinese Zee kent veel onbewoonde eilandjes, riffen en atollen die door de omliggende landen betwist worden. China aast al langer op dit gebied, dat volgens Peking geheel binnen zijn invloedssfeer valt. Volgens internationale experts en rechters behoren grote delen tot de andere landen, zo ligt het Whitson-rif in de Filippijnse economische zone.

In 1988 kwam het al tot een gewapend conflict tussen China en Vietnam, bij het Johnson Zuid-rif. Twee Vietnamese schepen werden tot zinken gebracht en tientallen marinemensen kwamen om. In 1995 bouwde China een militaire post op het Mischief-rif, dat later werd uitgebouwd tot een kunstmatig eiland. “Zo hebben ze het ontfutseld aan de Filippijnen”, zegt Dubbelboer. In 2012 gebeurde hetzelfde met het Scarborough-rif.

Geen vissers, geen mariniers, maar iets ertussenin

Bij deze acties spelen de Chinese marine en kustwacht een rol, maar de milities hebben volgens de onderzoeker als derde macht ook een taak. “Het zijn geen vissers, het zijn geen marinemensen, maar iets er tussenin.” Dubbelboer gaat ervan uit dat ze betaald en aangestuurd worden door de marine, al wordt dit door Peking niet erkend.

De Filippijnen hebben geprotesteerd tegen de 'dreigende aanwezigheid’ van de Chinese schepen bij het Whitsun-rof. Maar militaire tegenstand valt er niet te verwachten van de Filippijnen, die geen sterke marine hebben. 

Bovendien houdt president Rodrigo Duterte zijn Chinese collega Xi Jinping liever te vriend. “Als Xi zegt dat hij gaat vissen, wie kan hem dan tegenhouden”, vroeg Duterte zich in de zomer van 2019 al af. “Als ik mijn mariniers stuur om de Chinese vissers weg te jagen, dan garandeer ik u dat geen van hen levend terugkomt.”

Traditie van gewapend verzet

Vietnam neemt een assertievere houding aan tegenover de Chinezen, zegt Dubbelboer. Dat land heeft een traditie van gewapend verzet, eerst tegen de Franse kolonisator en daarna de Verenigde Staten. In 1979 vochten Vietnam en China nog een grensoorlog uit.

Maar uiteindelijk is er weinig te doen tegen de Chinese tactiek van ‘talk and take’, ofwel praten en inpikken. “Ze gaan met heel kleine stapjes vooruit en nooit achteruit”, zegt Dubbelboer.

Internationale druk heeft weinig effect, zo heeft Peking een uitspraak van het Permanente Hof van Arbitrage in Den Haag naast zich neergelegd. Dat hof oordeelde in 2016 dat China geen ‘historisch recht’ heeft op de Zuid-Chinese Zee.

De Chinese marine, kustwacht en milities zijn juist hier actief omdat er wat te halen is, zoals olie- en gasvoorraden onder de zeebodem. Ook wordt er wel degelijk gevist door de Chinezen, die over de hele wereld op zoek zijn naar voedsel uit zee. 

Meer territoriale conflicten

Geleidelijke uitbreiding van de invloed is bovendien gemakkelijk omdat grote delen van de Zuid-Chinese Zee ondiep zijn, met zandbanken die opgehoogd kunnen worden tot permanente eilanden. Op een aantal daarvan heeft China al havens en vliegvelden aangelegd.

Verder naar het noorden, in de Oost-Chinese Zee, spelen ook territoriale conflicten, tussen China, Taiwan en Japan. Daar gaat het vooral om rotseilanden die door de verschillende landen betwist worden en waar marineschepen langsvaren om hun invloed te laten gelden.

Ook door de Zuid-Chinese Zee varen geregeld andere landen met marineschepen, vooral de Amerikanen beklemtonen dat het om internationale wateren gaat. Er lopen scheepvaartroutes door het gebied die belangrijk zijn voor de handel met Japan, Zuid-Korea en China zelf. Later dit jaar vaart ook een Brits eskader, vergezeld door het Nederlandse fregat de Zr. Ms. Evertsen, die kant op.

.

Gijs Moes
Bron: Trouw, 23.03.2021

Direct link: http://www.caidinh.com/Archiefpagina/Actualiteiten/chinesevissersschependobberen.htm