Lê Ngọc Vân

Thuốc lá lậu: ‘Coi thường lợi nhuận, thực sự có cả núi tiền trong đó’

Trong 2 tháng đầu năm nay (2021), Cơ quan Truy tầm Thuế vụ Hà Lan FIOD đã lại bận rộn trong cuộc chiến chống lại những cơ sở sản xuất thuốc lá trái phép. Trong 3 chiến dịch ở nhiều nơi trong đó có Oosterhout đã có hàng triệu điếu thuốc lá lậu và nhiều vật liệu chế tạo bao bì bị tịch thu. Gian lận trong lĩnh vực thuốc lá là chuyện làm ăn to, những người trong toán đặc nhiệm Smoke – do FIOD thành lập để bài trừ sự gian lận này – biết như vậy.

Một toán hải quan đặc biệt được võ trang đến tận răng đột nhập và một xưởng thuốc lá lậu
đặt trong một nhà kho ở Oosterhout. Hình Pix4Profs / Johan Wouters

Trong một nhà kho ở Oosterhout, vào tuần trước, hải quan đã mang đi 7 pallet giấy vấn thuốc lá và bao bì. Tại Hattem, một làng nằm phía đông Hà Lan trong tuần này đã có 2,8 triệu điếu thuốc lá bị tịch thu. Vào tháng giêng cơ quan FIOD đã phát hiện được một cơ sở sản xuất thuốc lá lậu.

Kể từ 2013 tại Hà Lan đã có 37 nhà máy sản xuất thuốc lá lậu bị FIOD và Hải quan dẹp sạch, phần lớn nằm ở vùng phía nam. Năm 2018 một kho hàng lớn trên đường Vierlinghweg trong tỉnh Bergen op Zoom đã bị cháy rụi, trong đó người ta nghi ngờ là đã có cả mấy trăm triệu điếu thuốc lá được sản xuất. Cũng trong năm đó hải quan đã tìm thấy tại Breda một nơi cất giấu 17 triệu điếu thuốc lá lậu và một kho khác tại Kundert có 9 triệu điếu.

Tụt xuống hố sâu trong năm 2020

Số nhà máy bị dẹp bỏ đạt đỉnh điểm là 12 trong năm 2018 và 9 trong năm 2019. Năm ngoái là một sự chìm lỉm, khi chỉ có mỗi một nhà máy bị dỡ bỏ, có thể là do các băng đảng đã dời sang Bỉ để tránh áp lực đang đè nặng ờ Hà Lan. Trong 2 tháng đầu năm nay con số này lại tăng lên đến 3. Nhu cầu cho những thứ hàng lậu để phì phà này vẫn còn rất cao.

Mở mạng Telegram, gõ ‘sigaret’ trên thanh tìm kiếm và sẽ thấy ngay những băng nhóm Telegram quảng cáo bán các cây thuốc lá hoặc nguyên cả thùng thuốc lá hiện ra trước mắt, đếm không kịp. Thí dụ, nhóm chat SIGARETTEN HANDEL có hơn 2000 thành viên. Họ trao đổi nhu cầu với nhau gần như ẩn danh tính. Một cây Marlboro, anh Martin kia rao bán 55 euro, thấp hơn nhiều so với giá chính thức là 82 euro.

3,50 euro một bao

Nhưng: ‘Dịch vụ thành thực và đáng tin cậy, nhiều lời bình luận tốt và khách hàng thỏa mãn’, Martin thề thốt như vậy. ‘Capo’ tìm một địa chỉ ở Deventer chịu cung cấp 50 cây Marlboro đỏ với giá chuyển nhượng, trả tiền mặt. “Có ai có Vanelle không? Vùng bắc HL”, người có tên Frl058 rao. Và một người tự xưng là ‘tabakszaak bv’ chào hàng trong vùng Amersfoort/Utrecht những cây thuốc hiệu Nz – có dán nhãn thuế!, 35 euro mỗi cây, tức là 3,50 euro mỗi bao. Nếu bạn mua 5 cây, bạn chỉ phải trả 160 euro.

Những tiệm hút shisha (thuốc lá sợi hút với ống điếu nước theo kiểu Hồi giáo, chú thích của người dịch)

Ngoài Telegram, những mạng xã hội truyền thông khác như Instagram hoặc Facebook cũng rộn ràng trong dịch vụ mua bán thuốc lá lậu. Nó giống y như dịch vụ buôn bán vũ khí và ma túy: mọi thứ đều có trên mạng và mua dễ dàng. Và nếu không ở trên mạng thì chúng được bán tại những siêu thị nhỏ hoặc qua ngả các tiệm hút shisha.

Năm 2018 một xưởng sản xuất thuốc lá ở Bergen op Zoom hoàn toàn bị cháy rụi.
Từ 10 tới 15 nghi can kịp thời tẩu thoát. Hình ANP

Cứ thử đặt giá tiền thuốc lậu bên cạnh thuốc chính thức thì sẽ rõ ràng vì sao ngành buôn thuốc lậu nở rộ: mức lời mà đám buôn lậu thu được thật là kinh khủng, và dân hút ít tốn tiền hơn nhiều. Một gói Marlboro mua tại tiệm thuốc lá hoặc tại các cây xăng hiện thời có giá là 8,20 euro. 41 cent cho mỗi điếu. Hơn 75% của cái giá này là các loại thuế má. Phần lớn là ‘thuế tiêu thụ đặc biệt’ (accijn), nó đẩy giá những cây que gây chết người lên và làm hấp dẫn thêm sự gian lận. Nơi quầy hàng ảo trên mạng, giá mỗi bao có thương hiệu tương đương là 5 euro hoặc chưa tới con số này (càng mua nhiều giá càng rẻ)

Hà Lan, nơi lý tưởng cho các tên tội phạm

Những quốc gia trong khối Đông Âu vào khoảng năm 2013 bắt đầu ráo riết săn lùng các nhà máy làm thuốc lá lậu; chỉ riêng Ba Lan trong những năm vừa qua đã có hàng chục ngàn nhà máy bị phá bỏ mỗi năm. Vì thế, từ đó các băng nhóm – thường là từ khối Đông Âu – đã thường xuyên chọn Hà Lan làm nơi sản xuất thuốc lá một cách quy mô theo kiểu nhà nghề và sau đó là việc phân phối: một dạng lan tỏa như vết dầu loang. Rồi nhiều hàng thuốc lá lậu từ những quốc gia như Trung Quốc, Việt Nam và Mã Lai đã dần xâm nhập châu Âu.

Vì sao lại Hà Lan? Quốc gia này nằm ngay trung tâm và có mạng lưới phân phối tốt. Cất giấu và vận chuyển được tổ chức chu đáo. Buôn lậu sang các quốc gia khác như Pháp và Anh quốc – nơi giá thuốc còn cao hơn Hà Lan và vì thế lợi nhận cũng lớn hơn – tương đối đơn giản. Ngoài ra, các nhân viên của FIOD nghi là các tay buôn lậu biết quá rõ là hình phạt dành cho tội này tại Hà Lan nhẹ hơn ở Anh chẳng hạn.

Ted*

Nhóm đặc nhiệm gia Team Smoke của FIOD có tầm hoạt động trên toàn quốc đang truy tầm những tên tội phạm thuốc lá này. Ông Ted, trưởng toán cho biết: “Thuốc lá lậu đã gợi nhiều chú ý. Toán của chúng tôi gồm có những chuyên viên phân tích và thám tử, và việc làm được các thông tin dẫn dắt. Dựa trên dữ liệu, phân tích và sự trợ giúp của các đối tác như Hải quan, Công tố, các đồng nghiệp chống gian lận ở châu Âu của OLAF và Europol, chúng tôi lập nên bản đồ của thế giới thuốc lá gian lận, cơ sở sản xuất và buôn lậu. Chúng tôi không những chỉ theo dấu những cuộc chuyển hàng, mà còn theo dõi những tay đầu sỏ và các tổ chức nằm ở thượng tầng những đường dây. Chúng tôi cũng nhờ những đồng nghiệp trong vùng làm phụ những cuộc nghiên cứu.”

Một xưởng thuốc lá lậu ở Kranenburg, nằm sát bên kia biên giới tại Nijmegen.
Nhà máy này có thể sản xuất 10 triệu điếu thuốc lá mỗi tuần. Hình ZFA Essen

Toán Smoke đã được mở rộng vào hai năm trước. Nếu trước kia chúng tôi chú tâm hơn vào công tác thanh toán những chuyến chuyển hàng lậu, thì giờ đây FIOD tích cực hơn trong việc sớm dò tìm ra những tổ chức đứng sau việc buôn lậu. Họ cố gắng làm cho bọn chúng bị chạm hầu bao. Tuy thế, họ không tiết lộ những phương cách nào được sử dụng để làm chuyện đó. “Nhưng chúng tôi là một cơ quan truy tầm, chúng tôi có những quyền hạn giống y như cảnh sát.”

Phần lớn những nhà máy bị FIOD khám phá là khi chuyện đã rồi, chúng nằm ở những khu công nghiệp, trên những con đường cùng. Họ cũng thấy là chúng – cũng như những cơ sở chế biến ma túy – chậm chạp chuyển dịch từ những vùng đất phía nam lên vùng thôn quê phía đông.

Aart

Vụ phát hiện ở Dronten tháng vừa qua có thể coi là một thí dụ điển hình. Trong một kho hàng ở vùng đất bồi, vào ngày 22 tháng giêng 2021, FIOD phát hiện ra một nhà máy được trang bị đầy đủ cho việc sản xuất lá thuốc cho thuốc lá. Trong kho có 450 thùng lá thuốc, một phần đã được sẵn sàng để dùng vào việc quấn thành điếu, một phần vẫn đang còn phải sấy khô. Lá thuốc rồi sẽ được chở đi đâu? Một nhà máy thuốc lá lậu ở đâu đó. Ông trưởng kế hoạch Aart* nói: “Quý vị thấy là chúng đang trải mỏng các nguy cơ. Bọn chúng đúng là những tổ chức nhà nghề đấy. Bọn chúng xây dựng nhà máy, tổ chức mạng cung ứng đâu đó xong xuôi, mua máy móc, tìm nguyên vật liệu, tìm khách hàng. Các bước giống hệt một cơ sở bình thường.”

Nếu 72.000 kí lá thuốc được tuồn ra bán ở thị trường Hà Lan thì ngân quỹ quốc gia đã bị thất thu 14 triệu tiền thuế, ngoài phần lợi nhuận mà bọn gian thâu được. Ông Aart nói: “Trong mỗi điếu thuốc có 1 gram thuốc. Như thế quý vị có thể coi đây là một cú khẳm.”

FIOD đã tịch thu 72.000 kilô thuốc lậu trong một nhà kho ở Dronten. 8 người bị câu lưu. Hình FIOD

Vậy thì qui mô của sản xuất thuốc lá lậu ở Hà Lan lớn cỡ nào? Văn phòng kế toán KPMG mỗi năm có làm bản phúc trình về mức độ và về sự phát triển của sản xuất thuốc lá lậu ở Âu châu. Theo KPMG thì hàng năm có nhiều tỉ điếu thuốc lá lậu tan thành mây khói trên toàn Âu châu.

5,4 phần trăm thuốc hút ở Hà Lan là thuốc làm nhái

Theo báo cáo gần đây nhất, Hà Lan vào năm 2019 đã để thất thu 155 triệu euro tiền thuế tiêu thụ đặc biệt. Ước tính có 5,4% toàn bộ số thuốc hút ở Hà Lan là thuốc làm nhái. Những con số này chính xác tới đâu? Nhóm nghiên cứu tabaknee.nl, chuyên theo dõi soi mói việc vận động hành lang của ngành thuốc lá, không tin tưởng các số liệu này vì người thuê KPMG làm báo cáo lại chính là ngành kỹ nghệ thuốc lá. Và chính những nhà sản xuất thuốc lá được hưởng lợi từ những vụ bố ráp việc buôn bán lậu này.

Hai ông Ted và Aart biết rõ rành rành thị trường chợ đen lớn cỡ nào. FIOD đưa ra số liệu là vào năm 2020 số thuốc thô và thuốc lá bị tịch thu – nếu chúng được đưa ra thị trường –sẽ gây thất thu cho ngân quỹ là 53 triệu euro (thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế trị giá gia tăng). Con số này vào những năm trước đó là 51 và 42 triệu euro, cũng còn cao hơn giai đoạn từ 2013 tới 2017 nhiều.

Chìm sâu trong năm 2020

Kề từ 2013, chỉ riêng ở Hà Lan đã có cả thảy 37 nhà máy sản xuất thuốc lá lậu bị FIOD và Hải quan phá bỏ. Vào những năm vừa qua con số này lên tới đỉnh điểm là 12 vào năm 2018 và 9 trong năm 2019. Một cú chìm xuống vực sâu xảy ra vào năm ngoái, khi chỉ có một nhà máy bị phát hiện, điều này có thể được giải thích là các băng đảng do gặp nhiều đe dọa ở Hà Lan đã chuyển hướng sang Bỉ. Bên đó năm ngoái đúng là có nhiều nhà máy bị phát hiện

Số 2,8 triệu điếu thuốc lá bị tịch thu trên đường Industrieweg ở Hattem thứ ba vừa qua là một màn phụ của một cuộc điều tra một băng đảng làm ma túy có tầm vóc lớn hơn. Cơ sở làm ăn này có chủ là một cư dân 48 tuổi ở Zwolle và một cư dân khác 27 tuổi ở Kampen. Vậy thì có đúng là các tay buôn bán ma túy và vũ khí đang đổ xô vào lãnh vực thuốc lá hay không? FIOD không thể xác quyết điều này, nhưng rất có thể đó là sự thực. Dịch vụ này quá béo bở và bởi vì đường dây mối nhợ và chuỗi cung ứng cho các chặng đường vận chuyển lậu đã có sẵn, mọi việc tương đối đơn giản. Theo ông Ted cho biết: “Mình coi thường lợi nhuận, thực sự có cả núi tiền trong gian lận thuốc lá”.

Án tù

Gian dối trong ngành thuốc lá là một tội hình sự, có thể đưa tới bản án tối đa là 4 năm tù giam. Tháng 6 năm vừa qua tòa án Overijssel đã tuyên án 2 năm tù cho một can phạm người Litouwe về tội điều hành một nhà máy sản xuất thuốc lá lậu ở Zuilichem thuộc tỉnh Gelderland. Và những nhân công người nước ngoài của một nhà máy cỡ nhỏ ở Strampoy vào tháng 10 đã bị kết án nhiều tháng tù về tội sản xuất thuốc lá lậu.

Hài quan đã tịch thâu 2,8 triệu điếu thuốc lá lậu được phát hiện tại một địa chỉ
trên đường Industrieweg ở Hattem. Hình Stefan Verkerk

Nguyên tác: Illegale sigaretten: ‘Winsten worden onderschat, er gaan echt enorme bedragen in om’. Caspar van Oirschot, Hessel de Ree. Trích từ: BN De Stem, 23.02.2021.
Người dịch: Lê Ngọc Vân

_______

* Ted và Aart là tên giả dùng cho bài báo.

Direct link: http://www.caidinh.com/trangluu1/vanhoaxahoi/xahoi/thuoclalau.htm