Nguyễn Thị Quỳnh Anh

Không thịt thà mới thật là Lễ Giáng Sinh

.

Trước đây bữa ăn mừng lễ Giáng Sinh đương nhiên là một buổi tiệc ê hề các món thịt.
Nhưng ngày nay phân nửa dân Hòa Lan cố gắng làm tiệc với ít món thit hơn.
Và ăn chay (không ăn thịt động vật), ngay cả thuần chay
(ăn chay và không dùng bất cứ sản phẩm hay hình thức nào đến từ động vật như sữa, da, lông…)
đang tiến lên.

Một lễ Giáng Sinh không có thịt động vật, đó là điều Floor Ploeg (27) và Roy Vogel (29) mong muốn. Ɖôi bạn đời trẻ này ở thành phố Haarlem (Hòa Lan) đã mời cả gia đình đến dự buổi ăn Giáng Sinh. Bình thường điều này đã dẫn đến sự căng thẳng phải có. Nhưng với Floor và Roy còn thêm một chuyện nữa: cả hai đều là người thuần chay. Ɖối với họ không có gà tây mừng Giáng Sinh, thịt nạc lưng nai hay các món bò nướng với bơ. Nhưng cái gì thì ăn được?

Món thảo mộc cuốn tròn này coi bộ được, Floor nói trong khi cô ăn một miếng từ khoanh tròn màu đỏ cam, được làm bằng cà chua và chất đạm lúa mạch. “Tuyệt vời” cô gật đầu nói với Roy. Có cả món gỏi cuốn trong rong biển. Nhưng món có cà chua thì ngon hơn, Floor cảm thấy thế. “Món đó sẽ trở thành món ăn cho buổi tiệc Giáng Sinh”.

Mùa của các chợ Giáng Sinh đã lại bắt đầu. Khắp nơi trong cả nước, những người thăm viếng chợ đều quây quần chung quanh những vật trang trí của các cành thông, cả người họ được bao phủ bởi hương rượu Glühwein và làn khói đầy mỡ dầu của các miếng dồi nướng. Cho những người thuần chay, đó là cảnh giới địa ngục.

Nhưng giờ đây họ có buổi lễ riêng của họ. Ở Vijfhuizen một chợ Giáng Sinh có tên là Veggie World Winterfair, dành cho người thuần chay đã được nhóm vào tuần qua. Nơi đây không có cảnh heo đang bị quay mà chỉ có những món cordon bleu chay, burger rong biển và dồi nướng làm bằng bột của một loại đậu Hòa Lan.

Chủ nghĩa thuần chay (veganisme) là một phong trào nhỏ với khoảng vài trăm ngàn người ủng hộ ở Hòa Lan. Chủ nghĩa này trong thời gian gần đây có thể trông cậy vào một sự hưởng ứng đáng chú ý. Thị trường cho các sản phẩm thảo mộc thay thế thịt cá đang phát triển: từ 318 triệu Âu kim vào năm 2014 lên đến 368 triệu Âu kim vào năm 2017. Sự cung ứng cũng gia tăng: ngày càng có thêm sản phẩm với chữ “vegan” (thuần chay) trên các nhãn hiệu.

2017 là một năm vượt bực cho “cuộc cách mạng thuần chay”, Pablo Moleman thuộc tổ chức Proveg, một tổ chức Âu Châu vận động mọi người ăn chay, đã phát biểu. Chủ nghĩa thuần chay không thể nào tách rời khỏi truyền thông – cũng nhờ vụ tai tiếng về trứng gà bị nhiễm chất diệt côn trùng Fipronil vừa qua. Nhưng điều quan trọng hơn là một thay đổi tâm tính đang diễn biến. Những người ăn thịt đang ở vào vị trí biện hộ, Moleman nói. “Không phải những người thuần chay mà là những người ăn thịt phải chịu trách nhiệm cho hành vi của họ”.

Và như thế tổ chức Proveg cảm thấy thời gian chín mùi cho một chợ Giáng Sinh thuần chay. Không khí thật sự Giáng sinh không hoàn toàn muốn tách rời khỏi hội trường trống vắng của Expo-Haarlemmermeer, được trang hoàng một cách tiết kiệm chỉ với vài ba cây Giáng Sinh nhỏ xấu xí.

Nhưng điều đó không đè nén được niềm vui của Pierina Pineda (69) và con gái của bà, Sandra (45). Họ vừa ăn xong món bánh Tompouce (một loại bánh ngọt vỏ cứng có kẹp nhân bằng sữa đánh của Hòa Lan) chay với kem sữa không có chất lactose. Chốc nữa họ sẽ chọn bánh mì nhân croquette nấm đông cô như món ăn trưa.

Pierina rất thích các chợ Giáng Sinh. Nhưng một chợ Giáng Sinh bình thường cho một người thuần chay thì khá phức tạp. “Bất cứ thứ gì bạn cũng phải hỏi xem nó không có phần danh mục động vật trong đó chăng? Hầu hết cũng chỉ là đứng nhìn mà thôi, cô con gái Sandra gật đầu. “Ở nơi đây bạn có thể ăn được tất cả”.

Sandra quyết định ăn chay vào năm mười bảy tuổi. “Tôi thương yêu thú vật. Cho nên tôi không thể nào ăn thịt chúng được”. Kể từ năm năm nay cô là người thuần chay, điều muốn nói rằng cô không uống cả sữa và ăn cả trứng nữa. Cô cũng đã thử điều đó trước đây. “Khi ấy rất là khó khăn bởi vì sự cung ứng của các sản phẩm thuần chay còn rất hiếm”.

Giờ đây không như thế nữa: khoảng tám mươi chủ các gian hàng đã giới thiệu sản phẩm không có thịt động vật trong chợ Giáng Sinh này. Vegan Bakery đã nướng bánh croissant và bánh mì ngọt cho dịp lễ Giáng Sinh không cần bơ, lại có phô mai không sữa – Parm à Zaan - được chế tạo từ hột điều và hạt hoa hướng dương, có cả bánh cake không có bột gelatine và cả rượu không có chất liệu động vật trong đó.

Có chăng rượu thuần chay? Vâng, Jan Colpaert của xí nghiệp Bỉ Bio Bron nói. Cái mà nhiều người – “kể cả dân thuần chay” – không biết là rượu được lọc bỏ chất vẩn đục bằng  sản phẩm làm từ xương heo hay chất keo của bong bóng cá. Rượu thuần chay được thanh lọc từ bentonite, một loại đất sét.

Ngay cả các món quà thuần chay đặt dưới cây Giáng Sinh cũng được nghĩ đến. Bạn có thể nghĩ gì về các đôi vớ trẻ em được làm từ bông gòn tái tạo (không phải len!), giày bằng chất sợi của cây thuộc họ thơm hay mỹ phẩm không có các chất từ động vật?

Người thuần chay hiện đại không phải thiếu thốn thứ gì cả, Emile Dingemans (36), quản trị viên của Hội Chủ Nghĩa Thuần Chay Hòa Lan, xác nhận. Các xí nghiệp tham dự vào thị trường đang phát triển cho các sản phẩm không động vật. Ngay cả các siêu thị “bình thường” ngày nay cũng có các sản phẩm thuần chay trong các ngăn kệ. “Ngày nay thật dễ dàng là người thuần chay”.

Các Hội Thuần Chay gia tăng từ con số nghèo nàn 400 vào năm 2013 đến 2.750 vào lúc này. Các lý do cho những người trở thành thuần chay khác biệt nhau: một sự pha trộn giữa ý thức về môi sinh, lòng yêu thương động vật và sức khỏe.

Nó còn hơn là một phong trào, Dingemans nghĩ thế. “Ɖó là xu thế thời đại. Con người không chấp nhận sự gánh chịu của thú vật nữa. Cách đây nhiều năm bạn bị nhìn một cách kỳ dị nếu bạn là một người thuần chay. Giờ đây càng nhiều người ý thức rằng ăn thịt không hoàn toàn cần thiết”. Cái giúp đỡ là chủ nghĩa thuần chay trở nên vui tươi hơn. Không cần thiết phải hoặc là không hoặc là tất cả, Dingemans nói. “Mỗi bước tiến về phương hướng đúng đều mang tính tích cực”.

Floor Ploeg cảm nhận sự thay đổi đó nơi chính bản thân mình. Trước đây cô không hề được mời cùng tham dự một bữa ăn. “Bởi vì với một người thuần chay mọi người cảm thấy khó khăn”. Nhưng cách đây không bao lâu các bạn đồng nghiệp đã đề nghị để cùng đi ăn tiệm với nhau. “Khi tôi nói rằng tôi là một người thuần chay, mọi người đều nói: Hay quá! Vậy thì chúng ta cùng nhau đi đến một nhà hàng thuần chay. Ăn thịt chẳng còn hợp thời nữa”.

.

Nguyên tác: Zonder beest is het pas echt feest, Marc van Dinther. De Volkskrant, 11-12-2017
Nguyễn Thị Quỳnh Anh chuyển ngữ