Nguyễn Hiền
Lần đầu tiên tác phẩm Hòa Lan được giải International Booker Prize
Tác giả Marieke Lucas Rijneveld và dịch giả Michele Hutchison
Vào ngày 26.08.2020, giải văn học International Booker Prize đã được trao cho tác phẩm The Discomfort of Evening, do Michele Hutchison dịch từ De Avond is Ongemak, tác phẩm đầu tay của nhà văn nữ 29 tuổi Marieke Lucas Rijneveld. Đây cũng là lần đầu tiên một tác phẩm Hòa Lan được giải này.
Giải International Booker Prize được lập ra năm 2004, dành cho những bản dịch ra Anh ngữ tác phẩm của nhà văn đương thời cư ngụ ở các quốc gia bên ngoài Khối Thịnh vượng chung Anh và Ái Nhĩ Lan. Giải có trị giá £ 50.000 (€ 55.000), chia đều cho tác giả và dịch giả. Năm nay, vòng đầu có tất cả 124 dịch phẩm từ 30 ngôn ngữ đã được ban giám khảo chọn.
Giải văn học cao quý trao cho một tác phẩm đầu tay của một nhà văn mới 29 tuổi vốn đã là một chấn động, nhưng điều đáng nói hơn là nội dung tác phẩm sau đó đã gây ra phản ứng sôi nổi nơi độc giả ở Anh, sau khi The Discomfort of Evening được một số bài điểm sách khen ngợi và trở thành bestseller.
Marieke Lucas Rijneveld sinh trưởng trong một gia đình nông gia theo Tin Lành Cải Cách. Sinh hoạt trong gia đình và trong làng nơi cô lớn lên đã làm nền cho tác phẩm này. Trong tác phẩm, nhân vật chính là Jas, em gái của Matthies, cậu này hai ngày trước lễ Giáng Sinh đã bị lọt xuống hố băng trong khi đang trượt, và thiệt mạng. Tai nạn này đã làm gia đình rạn nứt, cô bé Jas nhìn những đổ vỡ dần lớn lên giữa những thành viên trong gia đình. Cha mẹ bỏ bê con cái, Jas và hai em Hanna và Obbe mỗi người theo một con đường riêng của mình. Những bữa cơm tối, những sinh hoạt thường ngày của gia đình và sự tiếp xúc với người trong làng trở thành những cãi vã, khó chịu cho mọi người. Những giằng co giữa tôn giáo nghiêm khắc và biến động nội tâm, khiến Jas bị táo bón và đắm chìm vào những cảnh tính dục tưởng tượng. Jas đâm ra sợ mọi thứ và cô chỉ còn tin tưởng vào chiếc áo choàng mà cô nhất định không bao giờ chịu cởi ra.
Ngoài những vấn đề được khai triển trong tác phẩm: cái chết, sự tan rã của gia đình, tính dục và những nhơ nhuốc trong cuộc đời, còn một chủ đề bao trùm lên trên hết: vấn đề tâm thần gây ra do xung đột tôn giáo-xã hội, sự phản kháng của con người. Một gia đình có thể trở thành tan nát chỉ vì một nguyên nhân không ngờ trước.
Để có thể viết được tác phẩm này, tác giả phải là người có cá tính đặc biệt. Đương nhiên. Dưới con mắt của nhiều người, Marieke Lucas Rijneveld không bình thường. Từ nhỏ, cô đã bộc lộ cá tính con trai của mình. Khi bắt đầu tuổi teen, cô đã cố uốn mình theo như xã hội quy định nhưng rồi cuối cùng cô cảm thấy không thoải mái. Cô cảm thấy mình vừa là trai, vừa là gái. Tên Lucas cũng là do cô tự thêm vào để biểu lộ sự cân bằng Gái (Marieke) - Trai (Lucas), cô thích dùng đại danh từ “they” (không mang giới tính) để chỉ mình. Tuy nhiên, không thể chối cãi là cô có văn tài, xứng đáng với danh hiệu “tài năng mới”. Văn phong sắc nhọn đến nghiệt ngã, đậm chất thơ là điểm mạnh của cô. Cô từng theo học sư phạm, nhưng bỏ ngang để theo học bộ môn sáng tác. Ngoài De Avond is Ongemak, cô đã có hai tập thơ. Trong 5 năm vừa qua, với 3 tác phẩm này, cô đã đoạt tổng cộng 6 giải văn chương. De Avond is Ongemak cũng là bestseller khi vừa ra mắt năm 2018.
Trong bài đáp từ khi nhận giải (qua video, do Covid-19 buổi trao giải đã không được tổ chức tại một phòng hội), cô nói là “cảm thấy hãnh diện như con bò có 7 vú”. Trong một bài phỏng vấn của nhật báo Trouw về tương lai, cô cho biết là muốn có một căn nhà ở vùng Zeeland, với vài con bò riêng cho mình, hiện giờ mỗi tuần cô làm việc vài ngày trong một trại nuôi bò sữa. Trong khi đó, nhà xuất bản Atlas Contact hy vọng tác phẩm của cô sẽ được đón nhận ở 20 quốc gia trên thế giới. “Tôi rất là vui thấy việc mình làm được người ta biết đến, nhưng tôi không tự coi mình là thành công. Khắp cả thế giới này có thể thấy thích tôi, nhưng nếu tôi không tự thấy thích mình, thì chẳng có ý nghĩa bao nhiêu.” Đó là câu kết luận của cô trong cuộc phỏng vấn dài do Evelien van Veen thực hiện vào cuối tháng 9 vừa qua.
Michele Hutchison, người dịch tác phẩm này là một dịch giả chuyên dịch các tác phẩm tiếng Hòa Lan và tiếng Pháp ra tiếng Anh, đã dịch hơn 40 tác phẩm tiếng Hòa Lan, chứng tỏ một tài năng vững chắc.
.
Nguyễn Hiền
Direct link: http://www.caidinh.com/trangluu1/sinhhoat/sinhhoathoalan/landautientacphamhoalan.htm