Phạm Ɖình Lân

Nỗi lòng Tôm Tép

.

Thật khó khăn cho ban tổ chức hội nghị về việc mời đại diện các thủy tộc tham dự hội nghị Quốc Tế Ɖộng Vật trong nội địa Phi Châu nóng bức, xa sông ngòi và biển cả. Hôm thuyết trình về Ngư tộc đành phải mời Lòng Tong Tri Tôn làm đại diện vì anh nhẹ cân, không cần nhiều nước và thức ăn như Cá Mập, Cá Voi, Cá Heo.

Lần nầy đến phiên Tôm đọc tham luận. Ɖại gia đình Tôm Tép trên thế giới nhất trí cử đại lão Tôm Hùm Maine làm đại diện. Tôm Hùm to lớn hơn Tôm thường và cũng không tốn nhiều thức ăn và nước cho lão Maine Lobster Sr.

Ban nhạc Escargot của Pháp tình nguyện giúp vui cho đại cộng đồng Tôm Tép hoàn vũ. Trước khi trưởng lão Tôm Hùm Maine đọc tham luận, ban nhạc trổi bản “Tôm Tép Hóa Rồng”. Tất cả đại biểu đều nhảy múa, vỗ tay, ca hát và giậm chân đều đều khiến nhạc sĩ thổi kèn của ban nhạc Escargot phấn khởi thổi kèn thật to đến bể loa kèn.

Bản nhạc “Tôm Tép Hóa Rồng” thành công ngoài sức tưởng tượng. Tác giả là cháu đích tôn của đại lão Tôm Càng Xanh sông Sài Gòn. Lão nầy bị bắt và bị xử tử trong một nhà hàng trên bờ sông Sài Gòn gần cầu Tân Thuận vào ngày Sài Gòn vui mừng ngày đại lễ có đốt pháo bông.

“Tác giả bài Tôm Tép Hóa Rồng là động vật nhỏ nhưng có chí khí lớn. Ông xứng đáng được Quốc Tế Ɖộng Vật tuyên dương ngay trong hội nghị này”, một đại biểu nói.

“Chủ tịch Sư Tử có đề cập đến chuyện nầy. Nhưng khi hỏi về tông tích của tác giả bản nhạc nói trên thì chúng tôi chỉ nhận được vài chi tiết mơ hồ đại để như sau: Tên ông ấy là Tôm Càng Xanh Ɖệ Tam. Có nơi gọi ông là Thầy Ba Tôm Càng. Ông bị thương nặng vào một đêm sáng trăng. Ông lội dưới sông Sài Gòn đi tìm cảm hứng để sáng tác thơ và nhạc. Một ngư phủ ở Thủ Thiêm hay Nhà Bè gì đó quăng lưới xuống sông tìm ít cá về sống qua ngày. Thầy Ba Tôm Càng bị vướng lưới. Thầy tìm cách thoát thân khi lưới còn ở dưới nước. Trong lúc vẫy vùng, thầy bị một sợi dây kẽm gai quào rách lưng suýt chết. Từ đó thầy bị bịnh nặng nhưng không chết. Nghe đâu thầy lui về sống trong mương rạch nào đó trong vùng Nhà Bè hay cửa Soi Rạp gì đó.”

Câu chuyện đến đây thì dứt vì trưởng lão Tôm Hùm Maine đến. Trông ông bơ phờ vì lý do khí hậu. Ông ngồi phi cơ mua vé hàng hóa rẻ tiền nên hệ thống lạnh không đầy đủ. Phi cơ bay từ Maine đi Boston, rồi từ Boston bay thẳng qua London rồi Gibraltar. Từ Gibraltar ông được đổi phi cơ để đi Le Cairo. Từ đó ông ngồi tàu lên gần đập Assouan thì được các dũng sĩ họ Ɖà chở ông đến nơi tổ chức hội nghị. Ɖây là một sai lầm lớn của ban tổ chức hội nghị khi cử các dùng sĩ họ Ɖà đi đón trường lão Tôm Hùm tại một bến tàu trên bờ sông Nil. Các dũng sĩ nầy sống trong sa mạc nóng bức, nay gặp hải sản thì không che giấu nổi sự thèm thuồng vô hạn của họ.

****

Tôm Hùm Maine (Ảnh:  https://seagrant.umaine.edu/)

Kính chào toàn thể quý vị.

Tôi là trưởng lão Tôm Hùm Maine. Tiếng nói của tôi hôm nay hơi yếu làm cho chị Hoàng Yến Serinus canaria phiên dịch khó khăn. Thành thật xin lỗi chị Hoàng Yến Ɖại Tây Dương và toàn thể quí vị hiện diện về sự việc ngoài ý muốn nầy.

Cộng Ɖồng Tôm Tép chúng tôi có mặt khắp nơi trên hoàn cầu. Chúng tôi sống dưới nước, trong nước ngọt, nước lợ và nước mặn của biển cả từ vùng lạnh đến vùng biển ấm ở Bắc Bán Cầu và Nam Bán Cầu.

Tên thường gọi của Tôm là:

Các anh chị Tôm có các đặc điểm chung như sau:

- Có nhiều chân. Thường thường mỗi anh chị Tôm có 26 chân, tức 13 cặp chân. Cũng có tộc đến 16 cặp chân.

- Ɖầu dài bằng 50% - 60% chiều dài của thân Tôm.

- Có một cặp ăn-ten mỏng và dài hơn cả thân mình và một cặp ăn-ten ngắn. Cặp ăn-ten ngắn giúp cho Tôm tìm mồi. Cập ăn-ten dài liên hệ đến xúc giác, khứu giác và vị giác của Tôm.

- Ɖuôi Tôm hình rẻ quạt.

- Thân hình Tôm bao bọc bởi một lớp vỏ mỏng, có nhiều đốt co giản linh động. Khi co lại thân hình Tôm có hình chữ C.

- Tôm đi thụt lùi.

- Tôm không có máu đỏ. Tôm Hùm có máu xanh.

- Quần áo màu trắng, trắng-đỏ, trắng-xanh, trắng-đen làm bằng chất vôi mỏng trong vắt. Tôm Ɖỏ mang tên khoa học Neocaridina davidi; Tôm Bạc Litopenacus setiferus; Tôm Xanh Neocaridina zhanghjiaensis v.v.

- Có những tộc Tôm có càng và có những tộc không có càng.

- Tôm nước ngọt (sông, hồ) nhỏ con hơn Tôm nước lợ (gần các hà khẩu của các sông lớn) hay Tôm nước mặn. Tôm nước ngọt chiếm 20% dân số Tôm. 80% còn lại là Tôm nước mặn và nước lợ.

- Tôm đẻ trứng và nở ra con. Mỗi chị Tôm có thể sinh đến 100.000 trứng nhỏ li ti.

- Tuổi thọ trung bình của anh chị Tôm xê dịch từ 1 đến 7 năm. Tôm Hùm có tuổi thọ rất cao (từ 20 tuổi đến trên 100 tuổi).

- Tôm ăn tạp (rong rêu, cá chết, phiêu sinh vật v.v.).

TÔM NƯỚC NGỌT

Tôm nước ngọt có hai dòng chính yếu:

- Dòng Caridea thuộc gia đình Atyidae. 
- Dòng Macrobrachium thuộc gia đình Palaemonidae.

Tôm Càng nước ngọt Macrobrachium rosenbergii, gia đình Palaemonidae, là những anh chị Tôm Càng nổi tiếng được giới sành ăn uống ở Sài Gòn ngưỡng mộ. Tôm Càng xanh trên sông Sài Gòn thuộc chi tộc Macrobrachium nầy cũng được tìm thấy chẳng những trong vùng nước ngọt mà cả trong vùng nước lợ và nước mặn từ Ấn Ɖộ, Mã Lai, Nhật Bản, Úc Ɖại Lợi sang đến Ɖịa Trung Hải.

Tôm càng nước ngọt Macrobrachium rosenbergii (https://commons.wikimedia.org/)

Ở Việt Nam người ta phân biệt Tôm Bạc (sống trong nước ngọt lẫn nước mặn), Tôm Chấu, Tôm Chong, Tôm Ɖất, Tôm Khuyết (Tôm bạc mới nở), Tôm Sú v.v.

Các loại Tôm nước ngọt quan trọng trên thế giới như:

Tôm Ma (Ghost shrimps) Palaemonetes paludosus, gia đình Palaemonidae (Ảnh: https://www.reddit.com/)
Tôm Hồng (cherry shrimps) Neocaridina davidi, gia đình Atyidae (Ảnh: https://aquariumplants.com/)
Tôm Trúc (Trúc Hà  <Hà: Tôm> - Bamboo shrimps) Atyopsis spinipes, gia đình Atyidae (Ảnh: https://shrimpybusiness.com/)
Tôm Sọc (Pinto shrimps): có sọc màu đỏ-trắng hay sọc màu trắng-đen, mang tên khoa học Caridina cantonensis, gia đình  Atyidae  (Canton:  Quảng Ɖông, thực tế Canton là Guangzhou - Quảng Châu, thủ phủ của Quảng Ɖông <Guangdong>). (Ảnh: https://nl.pinterest.com/)
Tôm Panda (Tôm Gấu Trúc) hay Tôm Ong (Bee shrimps) Caridina cantonensis. (Ảnh: https://fishtankadvisor.com/)
Tôm Xanh (Blue shrimps) mang tên khoa học Litopenaeus stylirostris  hay Penaeus stylirostris, gia đình  Penaeidae. (Ảnh: https://boniseafood.com/)
Tôm Dơi (Vampire shrimp) Atya gabonensis, gia đình  Atyidae, là Tôm nước ngọt Tây Phi và Nam Mỹ, đo được 15 cm. (Ảnh: https://prestopets.co.uk/)
Tôm Cỏ (Grass shrimps) hay Tôm Thủy Tinh (Glass shrimps) vì thân hình trong như thủy tinh. Các anh chị tộc nầy có rất nhiều ở Hoa Kỳ. Tên khoa học của Tôm Cỏ là Palaemonetes paludosus thuộc gia đình Palaemonidae. (Ảnh: https://www.aquainfo.nl/)

TÔM NƯỚC LỢ VÀ NƯỚC MẶN

Như quí vị đã biết, Tôm nước ngọt là thiểu số so với Tôm nước lợ (estuarine shrimps) hay Tôm nước mặn tức Tôm biển (marine shrimps, saltwater shrimps). Nơi tiếp xúc giữa hà khẩu các sông và biển là vùng nước lợ, tức vùng nước pha trộn giữa nước mặn của biển và nước ngọt của sông. Sống trong nước mặn hoặc nước lợ đại cương có:

Ruốc hay Tép, một loại Tôm nhỏ như cây tăm xỉa răng. Ruốc mang tên khoa học  Acetes sibogae thuộc gia đình Sergestidae. (Ảnh: http://www.roboastra.com/) Trứng Ruốc màu xanh, ấp một năm mới nở. Người Indonesia gọi Ruốc là Rebon; Mã Lai: Geragan; Phi Luật Tân: Alamang.  Người Anh gọi đơn giản là small shrimps hay tiny shrimps. Người Việt Nam dùng các anh chị Ruốc giả nhuyển, hòa với muối để làm mắm Ruốc hay mắm Tôm
Tôm Hổ Kuruma (Giant Tiger Prawns) dài từ 17 cm đến 27 cm. Ɖó là các anh chị Tôm nước mặn to lớn, cân nặng trung bình từ 100 grams đến 150 grams. Tên khoa học của Tôm Hổ Kuruma là Marsupenaeus japonicus, gia đình  Penaeidae hay Penaeus monodon (có sọc trắng và đen) (Ảnh: https://www.istockphoto.com/). Tôm Hổ có nhiều thịt và có giá bán cao: $100 Mỹ Kim/ pound tức khoảng $220 Mỹ kim/ kg.  Tôm Hổ Kuruma có nhiều dọc theo duyên hải Nhật Bản, Ɖông Phi, Hồng Hải và cả Ɖịa Trung Hải nữa.
Tôm Bạc Thái Bình Dương (Pacific white shrimps) Penaeus vannamei thuộc gia đình:  Penaeidae. (Ảnh: https://www.biolib.cz/)
Tôm Bạc Trung Hoa (Chinese white shrimps) dài trung bình 18cm. Ɖó là loại Tôm thịt mang tên khoa học Penaeus chinensis, gia đình Penaeidae. (Ảnh: https://sites.google.com/)
Tôm Bạc Ấn Ɖộ (Indian white shrimps) mang tên khoa học Penaeus indicus, gia đình  Penaeidae. (Ảnh: http://keralamarinelife.in/)

TÔM HÙM (LONG HÀ)

Bây giờ tôi xin phép nói về dòng tộc Tôm Hùm của chúng tôi. Long Hà tộc chúng tôi có hai dòng quan trọng:

• Tôm Hùm dòng Homarus hay Nephrops.  
• Tôm Hùm dòng Metanephrops.
• Gia đình:  Homeridae hay Nephropidae

Tên gọi thông thường của chúng tôi là:

Người Trung Hoa xem chúng tôi là Tôm Rồng (Long Hà), tức là Tôm to lớn nhất. Ɖầu chúng tôi được bao bọc bằng một lớp vỏ cứng. Ɖầu dài bằng 2/3 thân mình. Trên đầu có cặp mắt lồi, một cặp ăn-ten dài hơn chiều dài của chúng tôi (25cm - 50cm) và hai cặp ăn-ten nhỏ. Chúng tôi có 4 cặp chân dùng để di chuyển và cặp càng to lớn để bắt mồi và làm võ khí tự vệ. Ɖuôi chúng tôi hình rẻ quạt rất đẹp. Tôm Hùm không có máu đỏ mà có máu xanh. Như các chị Tôm khác, các chị Tôm Hùm sinh trứng. Mỗi chị Tôm Hùm sinh từ 8.000 - 10.000 trứng. Các chị Tôm nước ngọt hay nước mặn sinh cả trăm ngàn trứng!

Tôm Hùm nhỏ nhất cân nặng lối 500 grams. Trọng lượng trung bình của Tôm Hùm già lên đến 4kg.

Tôm Hùm Homarus americanus (https://carnivora.net/)

Phải mất 7 năm mới có một anh hay chị Tôm Hùm nặng 500grams. Tôm Hùm Homarus americanus ở Hoa Kỳ có thể sống trên 100 năm. Tôm Hùm vùng biển Caribbean Panulirus argus thọ trung bình 20 năm.

Tôm Hùm vùng biển Caribbean Panulirus argus (https://reefguide.org/)

Tôm Hùm chúng tôi sống dưới bùn, dưới đáy biển, trong các hốc đá hay các đụn cát và ăn đủ thứ để sống (rong rêu, cá, sò, ốc, cua, Tôm nước mặn).

Tôm Hùm nổi tiếng ở Hoa Kỳ là Tôm Hùm Maine trên bờ Ɖại Tây Dương. Phần biển lạnh từ Maine xuống New Jersey là nơi có nhiều Tôm Hùm to lớn và nặng cân. Ấn Ɖộ Dương và Thái Bình Dương có Tôm Hùm Ɖá (Rock Lobster) hay Tôm Hùm Xanh Panulirus homarus và Panulirus ornatus thuộc gia đình Palinuridae.

Tôm Hùm  Panulirus homarus (Ảnh: Wikipedia)

Tôm Hùm ở Việt Nam mang tên khoa học Panulirus ornatus, là những anh chị Tôm Hùm mặc áo quần có gai lởm chởm.

Tôm Hùm  Panulirus ornatus (Ảnh: http://crustiesfroverseas.free.fr/)

***

Hà tộc chúng tôi có 63% cholesterol, 48% protein, 7% chất vôi, 2% chất sắt, 9% magnesium.

Tôm Hùm có nhiều đồng (Cu), selenium, zinc, phosphorus, sinh tố B12, sinh tố E, magnesium, và nhiều cholesterol.

Từ ngày khai thiên lập địa đến nay Hà tộc nuôi sống loài người bằng thân xác của mình. Chúng tôi bị loài người ruồng bắt bằng mọi phương tiện. Mặc dù các chị Tôm nước mặn hay nước ngọt sinh sản hàng trăm ngàn trứng mỗi kỳ hộ sản vẫn không đáp ứng nổi nhu cầu ăn uống hàng ngày của loài người. Dù muốn dù không Hà tộc cũng có một địa vị nhất định trong sự dinh dưỡng của loài người. Trên bàn cờ bạc nhi đồng vào ngày Tết ở Việt Nam có hình BẦU, CUA, CÁ, NAI, GÀ, TÔM. Ɖó là bản tóm lược thức ăn của người Việt Nam từ người bình dân cho đến giới thượng lưu trong xã hội.

Canh bầu là thức ăn thường thấy ở nông thôn, nơi cư trú của 90% dân số Việt Nam. Canh bầu thường nấu với Cá, Tôm Kho hay Cá Kho lâu ngày. Bầu luộc ăn với Cá nướng dầm nước mắm hay mắm nêm. Canh bầu ngon là canh bầu nấu với Tôm bầm nhuyển.       

Nai là sơn hào. Thịt Nai ngon như thịt Bò. Sừng Nai, xương Nai, gan Nai, da Nai rất quí. Trong Ɖông Y sừng Nai được dùng để chữa các chứng sưng hàm, sưng vú (mastitis), bổ xương, cường thận, lá lách v.v.  

Cua, Tôm, Cá là hải vị dành cho người giàu có và có danh phận trong xã hội.

Cháo Gà, gỏi Gà trộn chuối cây non hay bắp chuối thái nhuyễn có rau răm hay rau quế kèm theo với muối tiêu rang giã nhuyễn là món ăn được ưa thích của đại đa số người Việt Nam. Ɖó là món ăn ngon trong tầm tay của người nghèo.

Từ Ruốc và Tôm có mắm Ruốc, mắm Tôm, Tôm Khô, nước mắm Tôm. Anh chị Tôm nào chết cũng bị chặt đầu, lột “da” và rút “gân” trên sống lưng. Hành, tiêu, tỏi, ớt, muối, đường, nước mắm, nước tương, dầu mỡ hay bơ luôn luôn theo sát thân xác các anh chị Tôm ngày rời dương thế. Khi thì họ bị hấp để ăn với muối tiêu chanh. Khi thì họ bị rang với chút đường, muối hay nước mắm để ăn với cơm. Khi thì họ bị hầm với bơ, tỏi hay xào với dầu hào, củ hành, ớt chuông xanh, đỏ, vàng để ăn với bánh mì hay khoai tây chiên trong các nhà hàng sang trọng.

Tôm Khô có mặt trong các nồi canh thực vật của người Việt Nam (canh lá mồng tơi, canh lá bồ ngót, canh khoai từ, canh hẹ, canh cải, canh khoai mỡ, canh mướp khía, canh mướp hương, canh bầu, v.v.) và trong nồi nước lèo mì, hủ tiếu của người Hoa.

Mắm Ruốc gắn liền với xoài, ổi, trái cóc, trái chùm ruột.

Mắm Tôm gắn liền với món Bún Riêu và Bún Bò Huế.

Món ăn đắt giá của người Việt Nam làm từ Tôm là món chạo Tôm ăn với bánh hỏi, rau sống và nước mắm (nước mắm + ớt chin đỏ + tỏi + đường + giấm hay chanh). Món mắm Tôm chua hay Tôm chà Vàm Láng, Gò Công ăn với bún, thịt ba rọi và rau sống là món ăn tốn kém của giới trung lưu và thượng lưu trong xã hội Việt Nam.

Người ta gọi dòng tộc chúng tôi là Long Hà. Mạng họ Long chúng tôi vẫn bị loài người săn đuổi ráo riết mặc dù chúng tôi sống dưới biển và trốn sâu trong các hốc đá. Hà tộc và Long Hà mặc áo quần cấu tạo bằng chất vôi với nhiều màu sắc khác nhau: trắng, sọc trắng-đen, trắng-đỏ, đỏ, xanh, xanh-trắng. Khi hấp, luộc hay chiên xào, tất cả quần áo của chúng tôi đều chuyển sang màu đỏ vì sự hiện diện của astaxanthin C40H52O4, một keto-carotenoid. Bạn đồng hành với Long Hà tộc vào những giây phút cuối cùng của cuộc đời là hành, tiêu, tỏi, ớt, dầu hào, bơ, ketchup. Các nhà hàng hải sản như Red Lobster ở Hoa Kỳ thường bán Long Hà hấp có đầu, cẳng và đuôi. Có khi người ta hấp đuôi Long Hà chẻ đôi gọi là Long Hà Vĩ (Lobster taił) với bơ. Món nầy ăn với bơ nóng chảy, ketchup và khoai tây chiên giòn (pomme de terre frites - French fried).

Hà tộc và Long Hà sống trong sợ sệt, hốt hoảng, chết thơm tho. Những người tiễn đưa đều là những người được no cơm, ấm áo hay có danh phận trong xã hội. Chết thơm tho, nằm trên đĩa sứ đắt tiền và được đưa tiễn bởi những người có danh vọng trong xã hội loài người há không là niềm tự hào của Hà tộc và Long Hà tộc sao? Ɖám tang Tôm Càng nước ngọt và Tôm Hùm nước mặn lúc nào cũng linh đình, trang trọng. Thực khách ăn mặc chỉnh tề, nói năng trịnh trọng và mời nhau những ly rượu mạnh đắt tiền trước khi ăn. Người bán hàng không bao giờ được danh dự tiễn đưa đám tang Tôm Càng và Tôm Hùm.

Hành, tiêu, tỏi, ớt, dầu hào, bơ, đường, muối, nước tương, nước mắm có gắn bó với các anh chị Tượng, Tê Giác, Hà Mã, Sư Tử, Hùm, Báo, Hùng tộc khi chết không? Ai tiễn đưa họ lúc lâm chung?

- Không ai cả ngoại trừ những người đến để cưa sừng, cưa ngà, nhổ răng và lột da hổ mà thôi. Các tộc ấy cũng sống trong rừng, núi và thảo dã hoang vu sao thịt họ không được liệt vào sơn hào để có những giây phút đưa tiễn linh đình ngày giã biệt trần gian? Voi, Tê Giác, Hà Mã, Ngựa Rằn, Hươu Cao Cổ đều ăn cỏ. Bò, Trâu cũng ăn cỏ nhưng tại sao thịt lại được loài người khen ngon. Không nghe loài người khen thịt Voi, thịt Tê Giác, thịt Hà Mã, Ngựa Rằn, Hươu Cao Cổ. Họ là những kẻ sống vẫy vùng. lừng lẫy, chết không thơm tho và không có người đưa tiễn.

Sự tiêu thụ Tôm trên thế giới càng ngày càng gia tăng. Ngày nay có từ 70% đến 90% Tôm tiêu thụ trên thế giới phát xuất từ các quốc gia đang mở mang như Thái Lan, Việt Nam, Indonesia, Ấn Ɖộ, Ecuador. Trong quá khứ người Mỹ tiêu thụ Tôm đánh bắt trong Vịnh Mexico. Bây giờ họ ăn Tôm nhập cảng. Giá Tôm Hùm luôn luôn cao mặc dù đánh bắt ven bờ đông Ɖại Tây Dương Hoa Kỳ. Ngành nuôi Tôm phát triển ở Trung Hoa, Indonesia, Thái Lan, Việt Nam, Phi Luật Tân. Hoa Kỳ đang phát triển việc nuôi Tôm Hùm (Lobster farming).

Một trại nuôi Tôm Hùm ở Khánh Hòa (Ảnh: https://www.worldfishing.net/)

Hà tộc và Long Hà tộc có nhiều chất bổ, tức chứa nhiều protein và cholesterol. Ɖời sống con người cải thiện nhiều. Người ta ăn nhiều Tôm, Tôm Hùm, tức du nhập vào cơ thể nhiều cholesterol, calories và proteins để sinh ra vài loại bịnh khó trị. Hèn gì mấy thầy thuốc Ɖông Y hay nói: “Người ăn thức ăn bổ dưỡng mỗi ngày khi bị bịnh rất khó chữa.” Nhận xét nầy có đúng và đáng được lưu tâm  không?

Thấm thía thay! Không ăn uống đầy đủ hay ăn uống thiếu chất dinh dưỡng thì ốm o gầy mòn, sống vất vưởng cầm hơi. Ɖó là những người sống khổ vì thiếu thốn. Trái lại ăn uống thức ăn quá bổ dưỡng và thừa mứa lại rút ngắn kiếp nhân sinh! Ɖó là những người chết đột ngột để mất phần ăn ngon và bổ dưỡng. Kẻ được người mất đều đau khổ như nhau.

Người Thổ Nhĩ Kỳ thường nói: “Người ta tự đào mồ bằng răng.” Câu nói nầy rất tổng quát và không trực tiếp như câu: Tham thực cực thân của tiền nhân chúng ta.

Trong huyền thoại Hy Lạp có Ikhthyokentauroi là cặp Hải Thần có thân Người, vai Ngựa, đuôi Cá và chân mày là hai càng của Tôm Hùm tức Long Hà.

Trong Thánh Kinh Tôm, Cua là những hải sản bị cấm chỉ không được ăn vì đó là thủy sản có nhiều chân và không có vi, vảy.

Trong Thiên Văn Học có Lobster Nebula tạm dịch là Long Hà Vân (Mây Tôm Hùm) gần chòm sao Yết tinh (Scorpius - Sao Bò Cạp).

Trong đề 40 con Tôm mang số 31. Nằm chiêm bao thấy bộ phận sinh dục nam phái thì đánh số 31. Nếu thấy bộ phận sinh dục của nữ phái thì đánh số 2, chỉ Ốc. Tôm Hùm chúng tôi được gọi là Long Hà, tức có bà con xa gần với LONG tộc tức RỒNG. RỒNG cao quý nên được loài người quý trọng, kính nể, kiêng dè mặc dù chưa ai thấy mặt Rồng. Cái hay của loài người là chưa thấy mà đã vẽ ra thành hình và được mọi người  ngưỡng mộ, tin theo. Rồng có mặt trong Tứ Linh (Long, Lân, Qui, Phụng), trong 12 con giáp và chiếm ba số trong 40 số đề (số 5: Ɖịa Long, số 10: Rồng Nằm và số 26: Rồng Bay). Tên chúng tôi chỉ được thấy trong thực đơn nhà hàng sang trọng trên thế giới mà thôi!

Có một loại cá có vảy, sống trong nước ngọt được gọi là Long Ngư (Dragon fish). Các anh chị nầy không có bà con gì với Long Hà (Tôm Hùm) chúng tôi cả. Long Ngư mang tên khoa học Scleropages formosus thuộc gia đình Osteeoglossidae.  Ɖó là cá Arowana, tên gọi của thổ dân ở Nam Mỹ.

Nói về Tôm Tép, trong ngôn ngữ Việt Nam có:

- Bắt con Tép nhử con Tôm.

* - Tiếc công xúc Tép nuôi Cò,
Cò ăn cho lớn Cò dò lên cây (ca dao)

*

Buổi chợ đông, con cá Hồng anh chê lạt,
Buổi chợ tan rồi, con Tép Bạc anh cũng phải mua (ca dao).

- Tôm kể đầu, rau kể mớ

- Áo đuôi Tôm của các nhà quí tộc Âu Châu ngày xưa (redingote)

- Ghe đuôi Tôm

- Ɖồ Tép riu.

- Cãi vã như hàng Tôm hàng Cá.

- Ɖi mò Tôm (hiểu theo nghĩa thời chinh chiến ở Việt Nam).

Trong thực vật học có cây Hà (Hà Mộc - shrimp plant) mang tên khoa học Justicia brandegeana thuộc gia đình Acanthaceae. 

Theo các nhà tướng số, người có lưng Tôm có số lận đận, bất thông..

Ɖến đây tôi xin chấm dứt bài tham luận về Hà tộc.

.

Phạm Ɖình Lân, F.A.B.I.

Direct link: http://www.caidinh.com/trangluu1/khoahockythuat/noilongtomtep.htm