Nguyễn Hiền

Họp Mặt Hướng đạo Việt Nam tại Hòa Lan 29/30-04-2006

Khi tôi dừng xe nơi cuối con đường vắng, trước mặt là một rào cản chắn ngang, còn trời đang trút nước mờ mịt. Nhìn bảng chỉ đường, đúng là Staddijk, nhưng còn hội quán Hướng đạo De Bevers ở đâu? Đường tối thứ bảy vắng tanh, dư vị một ngày lễ Koninginnedag ướt át chỉ còn tìm thấy nơi những đống rác bèo nhèo. Gặp hai cô bé co ro đạp xe đi gần tới, tôi mừng quá đỗi, chạy lại hỏi. Cô ta chỉ tay về phía bên kia bờ chắn. ‘Còn xa không?' ‘Không xa lắm,' cô bé nói. Thôi bỏ xe đây, tôi nghĩ, và đi bộ. Bắt chước Hướng đạo, nhắm hướng đi rừng vậy. Thế nhưng tôi lầm. Đi một thôi đường, áo đã ướt sũng, vẫn chỉ có con đường mút mắt. Không thể tiếp tục kiểu này được. Đành phải quay lại, tìm người hỏi đường, sau một hồi lái xe lòng vòng và được sự ‘hướng đạo' của ba vị ‘khách qua đường' tốt bụng, tôi đã đến được khu đất trại. Cuối cùng, nhờ mùi hương quyến rũ của các thứ gia vị ướp nấu Đông phương, tôi đã đến đoàn quán Bevers không mấy khó khăn.

Đến muộn, những bài diễn văn mở đầu (thủ tục không thể thiếu) của các Trưởng đã qua, mọi người đang bắt đầu nhập tiệc. Một giàn karaoke đã được đặt ở một góc phòng, một vị thích hát đang trổ tài giúp vui cho bữa ăn, do một số bạn hướng đạo Việt Nam cùng gia đình chung sức thực hiện. Nếu Trưởng Nguyễn Văn Bá không nói thì tôi đã không nghĩ là sinh hoạt Hướng đạo Việt Nam mười năm nay như bếp lửa chỉ muốn tàn. Bởi không khí tối này cho tôi có cảm tưởng như các Hướng đạo sinh Việt Nam ở Hòa Lan vẫn thường xuyên gặp gỡ sinh hoạt. Mọi người cười nói vang rân như đã từng gặp nhau mỗi tháng. Thế mới biết tình Hướng đạo có khác, chỉ cần có cơ hội là ngọn lửa lại có thể bùng lên ngay. Mặc dù những Trưởng bây giờ đầu đã bạc, nhưng sự hăng hái vẫn còn rạng rỡ trên nét mặt. Trưởng Phán hân hoan: ‘Ghi danh trên 60 người mà chỉ có mười người không đến, được quá đi chứ.'

Trong số những người hiện diện tôi cũng thấy một số người Hòa Lan, như cụ Laurens de Jonge, đầu đã bạc trắng, một Hướng đạo viên kỳ cựu, người đã cấp bằng ‘Rừng' cho Trưởng Bá, hiện là quản gia đoàn quán Bevers, ông Ruud van Gisteren và bà Nelleke Vonk, hai ông bà hiện đang sát cảnh với Trưởng Bá trong công tác điều hành Hội Bạn Lavang Hòa-Lan, với mục đích chính là quyên góp tài chánh để trợ giúp nạn nhân chiến tranh Việt Nam.

Một trong những người ‘hăng hái nêu cao sắc áo Hướng đạo' trong buổi sinh hoạt là Linh mục Nguyễn Đức Minh. Cha Minh đã tham dự buổi họp mặt trong đồng phục hướng đạo làm mọi người phấn khích, nhưng dường như vị linh mục cũng không dấu được sự bối rối khi thấy mình quá ‘nổi bật'. Là một người dìu dắt có nhiều kinh nghiệm (người Hòa Lan trong giáo xứ khi nói đến linh mục Minh cũng phải thán phục sự ‘đi sâu đi sát quần chúng' của ông), cha Minh đã được mời lên diễn đàn để nói một số chuyện về hướng đạo và văn hóa Việt Nam, với một số ý kiến cho người Việt ở Hòa Lan để có thể bảo tồn văn hóa Việt. Anh Nguyễn Hiền của nhóm Cái Đình cũng đã trình bày cho mọi ngưòi biết về Cái Đình một số quan điểm của anh về vấn đề văn hóa, sáng tác của người Việt thế hệ thứ hai, thứ ba… tại Hòa Lan. Đã có một ít phút tranh luận giữa hai vị, để bổ túc ý kiến lẫn nhau. Rồi buổi sinh hoạt lại tiếp tục với phần góp vui của mọi người qua những bản nhạc đủ mọi thể loại, và những câu chuyện vui thời anh chị em Hướng đạo Việt Nam ở Hòa Lan còn hoạt động sôi nổi, nhất là những lần tham dự 4 ngày đi bộ ở Nijmegen và trại hè Hùng Vương từ hơn mười năm trước.

Đêm đã về khuya, những người tham dự buổi họp mặt đêm đã lần lần ra về, chỉ còn lại một nhóm anh em hướng đạo vẫn còn tiếp tục quây quần nơi quán ‘cháo khuya' để tiếp tục ôn lại những kỷ niệm xưa, và để bàn định một số việc cho buổi sinh hoạt hôm sau, hoạch định kế hoạch sinh hoạt và duy trì, phát triển Hướng đạo Việt Nam tại Hòa Lan. Mọi người đều hy vọng rằng những buổi sinh hoạt như lần này sẽ còn được tổ chức thường xuyên. ‘Rất vui', đây là cảm tưởng của tuyệt đại đa số những người đã đến đoàn quán De Bevers ở Nijmegen hôm đó. Đặc biệt là trong dịp này, Cái Đình cũng hân hạnh có dịp được phỏng vấn Trưởng Nguyễn Văn Bá về Hướng đạo Việt Nam tại Hòa Lan, được đăng trong phần dưới đây.

*

Hướng đạo Việt Nam tại Hòa Lan
(phỏng vấn Trưởng Nguyễn Văn Bá, do Cái Đình thực hiện)

Xin anh cho biết qua ít nét về gia đình Hướng Đạo Việt Nam tại Hòa Lan.

Chi nhánh HĐVN/HL được thành lập năm 1982 do một Thỏa ước giữa hội Hướng Đạo Hòa Lan và các Trưởng Hướng Đạo Việt Nam định cư tại Hòa Lan với danh xưng chính thức: Scouting groep Vietnam in Nederland , trực thuộc Hội Hướng Đạo Hòa Lan (về pháp lý và huấn luyện) đồng thời là chi nhánh thứ 10 thuộc Hội đồng trung ương Hướng Đạo Việt Nam (về sinh hoạt và truyền thống). Lúc khởi đầu chưa có đoàn sinh mà chỉ là một toán Trưởng, Tráng và cựu Hướng Đạo Việt Nam (24 người), sau hai năm chi nhánh HĐVN /HL đã có 50 đoàn sinh tham dự trại Họp bạn Thế giới Hướng Đạo Việt Nam (Thẳng Tiến I tại Pháp).

Năm 1985 Tráng đoàn Vượt Sóng đã được thành lập và sinh hoạt tại Nijmegen . Sau thời gian chuẩn bị và huấn luyện Trưởng, Tráng đoàn đã thâu nhận đoàn sinh để thành lập Thiếu đoàn và Ấu đoàn. Cả ba đơn vị trên hình thành Liên đoàn Vượt Sóng với tổng số 60 đoàn sinh. Đây là Liên đoàn chủ lực đã phối hợp với chi nhánh Hướng Đạo Việt Nam tại Bỉ đứng ra tổ chức Làng Việt Nam (với khoảng 2000 người tham dự).

Trong thời gian sinh hoạt trên, toán Trưởng và Tráng sử dụng đoàn quán cuả Hertog van Gelre tại Apeldoorn , còn Liên đoàn Vượt Sóng sử dụng đoàn quán cuả các đoàn tại Nijmegen . Khi tổ chức Họp bạn, Họp mặt chi nhánh hay Huấn luyện Trưởng thì sử dụng Trại trường cuả Hướng Đạo Hòa Lan.

Xin anh nói sơ qua về mục đích của Hướng đạo. Trau dồi bản thân, giúp đỡ nhau, học hỏi thêm… hay là còn những mục đích nào khác nữa?

Hướng đạo là một phong trào giáo dục Công dân, phi chính trị và hữu thần, có nhiệm vụ bổ túc cho giáo dục gia đình và học đường. Hướng đạo giúp các em rèn luyện tính khí, trọng danh dự, trung thành với Tổ quốc và Tín ngưỡng tâm linh cuả mình. Gắng sức, Sắp sẵn và Giúp ích là những châm ngôn theo lứa tuổi của đoàn sinh nhằm tự trau dồi bản thân để trở thành những Công dân hữu ích tương lai. (phương pháp hàng đội, trò chơi, thử thách hay huấn luyện đều nhắm đến mục đích tốt đẹp này).

HĐVN/HL tìm chi phí ở đâu để thực hiện những sinh hoạt?

Các sinh hoạt Hướng đạo thường là ‘rẻ tiền' nên các đoàn tự xoay sở chi phí cho sinh hoạt cuả mình. Các đoàn sinh đóng niên liễm và tự tiết kiệm cho các cuộc Họp mặt và Họp bạn Thế giới, nếu không thể đến dự trực tiếp được thì Họp bạn Viễn thông...

Anh có thể cho biết sơ qua về những sinh hoạt của HĐVN/HL trong năm 2006? Có những dự tính gì?

Người Việt tại Hòa Lan được chia định cư rải rác trên toàn quốc, nên khó có thể sinh hoạt thường xuyên. Vào những năm 80, chi nhánh HĐVN/HL luôn luôn giúp Cộng Đồng (CĐVNTNCS/HL) phụ trách các trại Hè cho Thanh niên Việt. Sau này không còn nhu cầu, thì Hướng đạo tổ chức Họp mặt cho đoàn sinh hay tham dự Họp mặt với các chi nhánh Hướng Đạo Việt Nam khác.

Năm nay Hướng đạo thử đưa ra sáng kiến Họp mặt cuối tuần cho các bạn trẻ Việt Nam , nếu đáp ứng nhu cầu thì các cuộc Họp mặt cuối tuần sẽ được tổ chức thường xuyên hơn.

Khi nói tới Hướng đạo, nhiều người Việt Nam nghĩ ngay đến những buổi sinh hoạt lửa trại, và những bài học thắt dây, đi rừng… Xin anh cho biết sinh hoạt Hướng đạo hiện nay trên thế giới nói chung có còn được tổ chức theo hình thức này hay không? HĐVN/HL có mở rộng sinh hoạt đến những lãnh vực khác phù hợp với thời đại mới hay không? Nếu có, xin anh cho biết thêm ít chi tiết về những hoạt động này.

Nguyên lý và phương pháp Hướng đạo thì không thay đổi, nhưng việc sinh hoạt thì luôn luôn thích nghi với từng thời đại, với môi trường và hoàn cảnh... Do đó, khi nhìn vào phong trào Hướng đạo thế giới ta không thấy có sự suy thoái như các phong trào khác. Hội đồng Hướng Đạo Thế giới luôn đề ra những mục tiêu chung cho mỗi thời kỳ. Dựa vào đó, Hướng đạo mỗi nước đề ra những chương trình và dự án riêng hàng năm. Riêng trường hợp Hướng Đạo Việt Nam, tuy bị chính quyền Cộng sản giải tán sau 1975, nhưng vẫn chưa mất tư cách Hội viên Hướng Đạo Thế giới, nên Hội đồng Trung ương Hướng Đạo Việt Nam (do các chi nhánh bầu ra) là cơ quan phối hợp các hoạt động và chỉ đạo các chi nhánh.

Các đơn vị Hướng Đạo Việt Nam trên thế giới vì mất môi trường phục vụ trên quê hương nên chuyển sang phục vụ cộng đồng, cộng đoàn, giới trẻ và các chương trình thiện nguyện phi chính phủ. Riêng tại Hòa Lan có chương trình Gia đình Tình Thương Lavang, nay chính thức thành lập Nederlandse Stichting Vrienden Lavang là Hội Bạn Của Thương Binh Việt Nam Cộng Hòa, chuyên lo việc giúp đỡ nạn nhân chíến tranh Việt Nam ...

Xin anh cho biết về tình trạng sinh hoạt Hướng đạo ở Việt Nam . Các anh (kể cả các trưởng Hướng đạo) có được tin tức, hay có liên lạc thường xuyên với các cựu Hướng đạo sinh còn ở trong nước không? Nếu có, cảm nghĩ của họ thế nào?

Hội Hướng đạo Việt Nam được thành lập từ 1930, được công nhận là hội viên Hướng Đạo Thế Giới từ 1956 và bị chính quyền Cộng sản cấm hoạt động từ năm 1975. Đó là về phương diện hành chánh, còn về phương diện đoàn sinh thì “Hướng đạo một ngày, Hướng đạo một đời”. Bởi thế Hướng đạo quan niệm: Khi hướng đạo sinh còn thì Hướng Đạo Việt Nam vẫn còn, nhưng khi các sinh hoạt Hướng đạo không còn được công khai thì gọi là Hướng đạo ‘chui'. Danh từ này không phải chỉ có ở Việt Nam mà các nước Đông Âu thời Cộng sản cũng có Hướng đạo chui, sau ngày chủ nghĩa Cộng sản sụp đổ, các hội Hướng đạo này nhanh chóng phục hoạt và tiếp nối tư cách Hội viên cuả mình.

Sau 1975 các Hướng đạo sinh trong và ngoài nước vẫn giữ liên lạc và hỗ trợ nhau trong lãnh vực huấn luyện, những năm sau này Hướng Đạo Việt Nam có những trao đổi thông tin công khai qua tờ Liên Lạc (Canada) và Thiệp Hồng (Saigon). Gần đây, chính quyền Việt Nam có cử nhiều phái đoàn sang Thụy Sĩ để xin dành lại tư cách Hội viên của Hướng Đạo Việt Nam đối với Thế giới (hiện do Hội đồng Trung ương Hướng Đạo Việt Nam tạm giữ nhưng không thành công vì không đáp ứng nguyên tắc Hướng đạo là một phong trào độc lập, phi chính trị và có một tín ngưỡng tâm linh... Bởi thế, trong các Hội nghị hay Họp bạn Hướng Đạo Thế giới, Việt Nam vẫn chỉ có thể tham dự với tư cách quan sát viên.

Việc phục hoạt phong trào Hướng Đạo Việt Nam ở trong nước thuộc quyền cuả các Hướng đạo sinh trong nước, bên ngoài chỉ đóng vai trò cố vấn cho các anh em còn ở trong nước hay cho văn phòng Hướng Đạo Thế giới. Dĩ nhiên, chúng tôi rất mong Hội Hướng Đạo Việt Nam sớm được hoạt động theo đúng tôn chỉ của phong trào Hướng Đạo Thế giới để giới trẻ Việt Nam được thừa hưởng những lợi ích của nền giáo dục Hướng đạo.

Sự liên lạc giữa HĐVN/HL và Hướng đạo Hòa Lan ra sao? Có những sinh hoạt gì cùng thực hiện chung với nhau không? HĐVN/HL có gửi đại diện tham dự các trại họp bạn Jamboree cùng các bạn Hướng đạo Hòa Lan không?

Khi có nhu cầu, Hướng Đạo Việt Nam vẫn liên lạc với Hướng Đạo Hòa Lan trong tinh thần anh em một nhà, và họ cũng tận tình như đối với các đơn vị Hướng Đạo cuả họ, đặc biệt về phương diện huấn luyện, trại trường, đoàn quán và điạ điểm họp mặt...

Mọi thông tin của văn phòng Hướng Đạo Thế giới và các hoạt động cuả Hướng Đạo Hòa Lan chúng tôi nhận được đầy đủ, trong các trại họp bạn Jamboree, Hướng Đạo Việt Nam ở các nước ghi danh theo HĐ nước mình (thủ tục hành chánh, di chuyển, bảo hiểm...) nhưng khi đến trại thì họp thành một đoàn riêng, để phô trương sắc thái Việt Nam cuả mình (đây cũng là điều mà phong trào Hướng Đạo Thế giới khuyến khích các nhóm Hướng đạo thiểu số, sắc tộc, tôn giáo, nghề nghiệp... liên kết với nhau).

Trại Họp bạn Thế giới Hướng đạo Thẳng Tiến VIII sẽ được tổ chức tại California vào tháng 7 tới đây. Hướng đạo Việt Nam ở Hòa Lan có dự định sẽ cử người tham dự hay không?

Có lẽ chi nhánh Hòa Lan sẽ cử vài Trưởng tham dự Trại Họp bạn Thẳng Tiến VIII tại Hoa kỳ, vì nhân dịp này sẽ bầu Hội đồng Trung ương nhiệm kỳ mới.

HĐVN/HL làm cách nào để có thể tìm được Hướng Đạo Sinh mới?

Người Việt tại Hòa Lan đang bước sang thế hệ thứ 2, việc các em gốc Việt tham dự các sinh hoạt Hướng đạo bản xứ không có trở ngại. Do đó nhu cần thành lập một đoàn Hướng Đạo Việt Nam riêng không còn cần thiết. Chúng tôi khuyến khích các em tham gia vào các đoàn Hướng đạo tại điạ phương và sẵn sàng cố vấn cho đơn vị Hướng Đạo Hòa Lan khi có đoàn sinh gốc Việt hay cho ban huấn luyện khi có đoàn sinh muốn lấy chuyên hiệu về Việt Nam .

Nguyễn Hiền