Trần Mộng Lâm


Từ To Kill a Mocking bird tới Vụ án Zimmerman, phải chăng nước Mỹ không hề thay đổi??

Chim nhại (Mocking bird) và chim giẻ cùi xanh (Blue jay)

Bồi thẩm đoàn một tòa án tại Mỹ vừa phán quyết một người đàn ông da trắng Mỹ vô tội khi ông ta dùng súng sát hại một thanh niên da đen. Vụ án đã thu hút nhiều sự chú ý của công chúng và kết quả bản án cũng tạo nên một dư luận bất bình trên khắp nước Mỹ.

Nhắc lại năm 2012, Zimmerman, một người đàn ông Mỹ da trắng, không ai nhờ và cũng không có chức vụ gì trong ngành an ninh, tự ý canh phòng cho khu phố ông ở. Một đêm nọ, thấy một thanh niên da đen coi bộ khả nghi, ông tinh bắt giữ người thanh niên da đen này. Dĩ nhiên ẩu đả xẩy ra và ông Zimmerman đã dùng súng bắn chết anh này.

Bồi thẩm đoàn căn cứ vào việc có ẩu đả trước khi nổ súng để tuyên bố Zimmerman có quyền tự vệ. Một nhân chứng khai đã thấy người thanh niên da đen này khi bị bắn, đã khống chế Zimmerman và ngồi kẹp trên người ông ta.

Vấn đề ở đây là Bồi Thẩm Đoàn chỉ căn cứ vào một lời khai của một nhân chứng để tha bổng bị cáo. Vụ án này nếu như xẩy ra giữa những người da đen với nhau, chắc chẳng ai chú ý. Nhưng đây lại là một người da trắng giết một người da mầu, nên giới truyền thông nhẩy vào, trong đó có ký giả Al Sharpton, người luôn cho rằng mạng của người da đen rẻ hơn mạng người da trắng.

Trên các mạng truyền thông như Twitter, CNN, rất nhiều người nêu vấn đề kỳ thị chủng tộc tại Mỹ. Nhiều người Mỹ da trắng thấy nhột nhạt, thậm chí có người kêu lên: Tôi lấy làm hổ thẹn là một người Mỹ.

Tờ Washington Post còn so sánh vụ án này với một vụ án giả tưởng tả trong một cuốn sách nổi tiếng của Mỹ: To Kill a Mockingbird.

Mockingbird là một loài chim có đặc tính là hay bắt chước tiếng hót của các loại chim khác. Tiếng Việt gọi là con chim nhại.

To Kill a Mockingbird có bối cảnh là cuộc sống tại Miền Nam Hoa Kỳ, vào thập niên 1930, khi miền này còn mang nặng sự kỳ thị người Mỹ da đen.

Tác giả cuốn tiểu thuyết là bà Harper Lee, sinh năm 1926. Cuốn sách này đoạt giải thưởng Pulitzer năm 1961, số sách bán được lên đế trên 10 triệu bản.

Bà Harper Lee là con một luật sư, bà cũng là bạn ấu thơ của một nhà văn Mỹ khác là ông Truman Capote. Hai người này căn cứ vào thời sự để viết tiểu thuyết.

Cuốn To Kill a Mockingbird là một tiểu thuyết giả tưởng nhưng có thể coi như một Hồi Ký, một tự truyện của tác giả.

Câu chuyện xẩy ra tại thị trấn Maycomb thuộc Tiểu Bang Alabama. Truyện khá dài và có nhiều chi tiết rất lý thú nhưng phần cốt lõi của nó là một vụ án trong đó một người da đen bị xử tội hãm hiếp một phụ nữ da trắng. Người da đen tên là Tom Robinson và người phụ nữ da trắng bị hãm hiếp tên là Mayella Ewell. Bố cô này là một người có tiếng nghiện ngập, không có nghề nghiệp vững chắc, Cô Mayella Ewell khai là bị Tom Robinson xâm phạm tiết hạnh, và bị anh này đánh đến sưng má.

Luật sư bào chữa cho Tom Robinson chính là cha của nhân vật chính trong truyện. Luật sư nói là chính cô Ewell đã mồi tấn công, khêu gợi Tom Robìnson và khi lâm sự, bị ông bố bắt quả tang, ông này nổi giận, gọi cô là con điếm và tát vào mặt cô. Chứng cớ là vết bầm trên mặt cô phải là người thuận tay trái, trong khi anh Tom Robinson thuận tay phải, và có tật ở tay trái. Chính cha cô mới là người thuận tay trái.

Lý luận khoa học như vậy mà Bồi Thẩm Đoàn không chịu nghe, và kết tội Tom Robinson. Tom Robinson thấy mình bị kết tội oan, tìm cách chạy trốn và bị bắn chết.

Shoot all the blue jays you want, if you can hit 'em,
but remember it's a sin to kill a mockingbird
"

Giết bao nhiêu chim giẻ cùi xanh tùy thích,
nhưng giết chim nhại là tội ác

Dĩ nhiên là đây chỉ là một phần của To Kill The Mockingbird nhưng trong đề tài của bài viết ngày hôm nay, tôi xin được nhấn mạnh về đoạn này để chúng ta thấy được tại sao có người so sánh vụ xử án Zimmerman với To Kill a Mockingbird, cuốn tiểu thuyết đã được quay thành phim với đạo diễn Robert Mulligan năm 1962.

Bà Harper Lee cũng giống như người bạn của bà là văn sĩ Trumam Capote, là người chủ trương: “nhà văn chỉ nên viết về những gì họ biết và viết đúng sự thực”, nên ta có thể suy ra là ngoài đời, trong thời đại của bà, người da đen bị kỳ thị đến thế nào tại miền Nam nước Mỹ. Tác giả đã viết về thị trấn nhỏ của bà, đúng như những gì bà quan sát được.

Phê bình cuốn sách này, Harding Lemy cho rằng nó đề cập đến “nỗi ô nhục gặm mòn tinh thần của những người da trắng miền Nam trong việc đối xử với người da đen”.

Chủ đề của câu truyện có vẻ nặng nề nhưng tác giả đã chứng tỏ cái tâm lành của mình, sự tin tưởng vào cái Thiện trong mỗi con người khi bà chọn đề tựa cho tác phẩm của mình. Cha của nhân vật chính trong truyện khi tặng cho hai con khẩu súng hơi đã nói với họ: Các con có thể dùng khẩu súng này, giết bao nhiêu con chim giẻ cùi xanh tùy thích, nhưng giết con chim nhại là tội ác.

Tại sao thế?

Chỉ vì một lý do: Con chim mockingbird (chim nhại) chẳng làm điều gì khác ngoài việc mang tiếng hót tự tận cùng trái tim đến chúng ta.

Mong rằng vụ án Zimmerman không là một biến cố làm bùng nổ cuộc chiến tranh da trắng - da mầu trên nước Mỹ.

Hãy giữ vững niềm tin vào sự cáo chung của nạn kỳ thị trên đất Mỹ và trên toàn Thế Giới. Nước Mỹ đã thực sự thay đổi rồi, không còn như những năm trước, thời ông Mục Sư King nói câu bất hủ: I have a dream…..

Xin đừng ai giết con chim nhại.

Trần Mộng Lâm

 


Cái Đình - 2013