Anne Broeksma


Trang Nguyen werd natuurbeschermer, al wist niemand in Vietnam wat dat was

Ze groeide op in Vietnam waar de aapjes aan touwtjes liepen en dierenmishandeling normaal was.
Natuurbescherming bestond er niet. Trang Nguyen bracht daar verandering in en ontvangt de Future for Nature Award.

Trang Nguyen tijdens een nachtelijke patrouille op Madagaskar. ©rv

Ze is moedig, gedreven en innovatief. En weet natuurbescherming in Vietnam op de kaart te krijgen. Daarvoor krijgt Trang Nguyen vandaag in Burger's Zoo de Future for Nature Award uitgereikt. Van de prijs, 50.000 euro, wil ze de eerste universitaire opleiding voor natuurbescherming in Vietnam opzetten. Wie haar verhaal kent, begrijpt waarom.

Ze laat me een foto op haar telefoon zien: zeven rode pakjes in een kartonnen doos, met gouden karakters als opschrift. "Neushoorn en saiga." Een saiga is een ernstig bedreigde antilope uit de Oeral. De pakjes zijn onderschept in Engeland en door haar in een laboratorium onderzocht, voor de Britse National Wildlife Crime Unit.

Het DNA-onderzoek naar de illegale geneesmiddelen is slechts één van de vele dingen die de Vietnamese Trang Nguyen (27) onderneemt om een einde te maken aan de handel in wilde dieren. Met haar eigen organisatie WildAct, brengt ze het wereldwijde handelsnetwerk in kaart, vooral dat tussen Afrika en Vietnam. Vietnam is namelijk het land waar de handel in vermalen neushoornhoorn het grootst is.

Gal van beren

"Het begon allemaal met de beer van de buren." Nguyen groeide op in het Vietnam van de jaren negentig, in een stadje ten oosten van Hanoi. Dierenmishandeling was nog geen taboe en op straat zag je overal aapjes aan touwen.

"Mijn buurman had een zwarte beer, maar we zagen hem nooit. Er zat een doek over de kooi. Op een dag kwam ik laat uit school, er brandde licht in de tuin. De doek was verdwenen en ik zag de beer op zijn rug liggen - waarschijnlijk gedrogeerd, mijn buurman stond ernaast met een enorme spuit. Ik had weleens over het aftappen van gal bij beren gehoord, maar nu pas begreep ik het. Het was angstaanjagend."

Gal van beren wordt in Vietnam tegen van alles gebruikt, van kanker tot een kater.

Vanaf dat moment had ze haar toekomstbeeld helder, maar Vietnamese rolmodellen waren er niet. "Ik keek midden in de nacht naar een nagesynchroniseerde David Attenborough, die werd uitgezonden om de stille uren op tv te vullen." Natuurbeschermer was geen beroep in Vietnam. "Men dacht dat ik dierverzorger wilde worden, of dierenarts." Alleen haar moeder begreep het. "Ze vertelde me dat het een beroep was voor rijke blanken, die niets beters te doen hadden. Ze was er fel op tegen. Ze wilde niet dat ik de bossen in zou gaan."

Trang Nguyen tijdens haar bezoek aan het Krugerpark in Zuid-Afrika, samen met enkele rangers. ©rv

Op haar vijftiende ging Nguyen tegen de wil van haar ouders aan de slag als vrijwilliger bij Traffic, een internationale organisatie die de handel in wilde dieren en planten bestrijdt. Het kantoor zat in Hanoi, heen en terug was het veertig kilometer fietsen. In de bibliotheek kopieerde ze Engelse boeken over het onderwerp, die ze thuis woord voor woord vertaalde. Ook stond ze als tiener voor middelbare schoolklassen, om te vertellen over de wildhandel. Ze was veruit de jongste vrijwilliger. Als ze huisarrest kreeg, klom ze uit het raam om alsnog naar Traffic te kunnen.

Na de middelbare school hielpen Engelse milieubeschermers haar om wildlife conservation in Liverpool te gaan studeren. Haar ouders dachten dat het milieukunde was. "Milieukunde zou leiden tot een bureaubaan, dat konden ze nog net verdragen."

Neushoornkunst

In Engeland begon Trang Nguyen een veel bekeken facebookpagina over natuurbescherming. Ze viel op en werd gevraagd om Rhino Art te organiseren in haar moederland. Dat is een kunstwedstrijd voor scholieren, om het lot van de neushoorn onder de aandacht te brengen. "Met dertig andere vrijwilligers gaven we lezingen op scholen. De meeste kinderen die een plaatje van een neushoorn te zien kregen, dachten dat het een varken was."

Uiteindelijk werden er tienduizend kunstwerken ingezonden. Overal in het land ontstonden wilde dierenclubs op scholen, geholpen door Trang Nguyen, en daarmee was stichting WildAct geboren.

De populariteit van vermalen neushoorn in Vietnam hangt samen met het feit dat het gezien wordt als geneesmiddel tegen kanker. Trang Nguyen: "Patiënten gebruiken allerlei medicijnen door elkaar heen, waardoor de oorzaak van genezing onbekend blijft. Zo ontstaat geloof in de werking van het neushoornpoeder. Westerse publicaties waarin staat dat de hoorn uit keratine bestaat, net als vingernagels, vinden ze niet interessant."

Undercover

Nguyen doet ook undercover werk in Zuid-Afrika en Cambodja, om de politie te helpen illegale handelaars op te pakken. China en Vietnam zijn traditioneel de afzetmarkten van illegale wildhandel, maar overal waar Chinezen zijn - zoals in Zuid-Afrika en Cambodja, neemt de vraag toe. "Er zijn steeds meer winkeltjes en markten met traditionele Chinese geneesmiddelen in Zuid-Afrika." Ze beschrijft hoe ze naar de markt in Durban ging met een verborgen camera onder haar shirt, om illegale wildproducten te kopen. "Omdat ik Aziatisch ben, keek niemand raar op." Ze liet de producten, soms ter waarde van 100.000 dollar, bezorgen in een hotel. De politie stond klaar om de handelaars te arresteren.

In Cambodja, waar de populariteit van ivoor elk jaar toeneemt, deed ze hetzelfde werk. Met onverwachte resultaten. "Na drie jaar gegevens verzamelen hadden we genoeg informatie om een paar winkels te sluiten. Tot we erachter kwamen dat de eigenaar van een politiek invloedrijke familie was. Als we ermee door waren gegaan, zouden we het land zijn uitgezet."

Is het niet moeilijk om optimistisch te blijven, nu de vraag naar hoorn en ivoor alleen maar toeneemt? Trang Nguyen schudt resoluut haar hoofd. "Juist nu de markt in Zuid-Afrika en Cambodja nog klein is, kunnen we haar de kop indrukken. Bovendien wordt er steeds meer onderschept aan de grenzen. Een teken dat samenwerkingen tussen organisaties als WildAct en de politie echt werken."

Haar hoop heeft ze ook gevestigd op de nieuwe generatie Vietnamezen, die via Wild-Act kennis maakt met bedreigde diersoorten. Voor scholieren die zich net als Nguyen voor natuurbescherming willen inzetten, biedt de nieuwe masteropleiding aan Vietnamese universiteiten straks uitkomst. De weg naar werken bij een ngo blijft lang, maar de master wildlife conservation biedt studenten een ingang tot veldonderzoek die er eerder niet was. "Ik heb al contact met onder meer Traffic, het Wereld Natuur Fonds en Free the Bears, zij willen graag stages aanbieden."

De internationale erkenning voor het werk van Trang Nguyen zorgde ervoor dat haar verhaal deze maand ook in boekvorm in Vietnam zal verschijnen. Daarmee heeft de nieuwe generatie natuurbeschermers eindelijk een inspirerend rolmodel.

Ook prijzen voor Amerikaan en Zwitserse

De jaarlijkse Future for Nature Award wordt uitgereikt aan jonge, veelbelovende internationale natuurbeschermers. Naast Trang Nguyen krijgen dit jaar ook Adam Miller (27) en Geraldine Werhahn (33) de prijs met bijbehorend prijzengeld uitgereikt.

De Amerikaan Miller werkt met zijn organisatie Planet Indonesia aan het terugdringen van de illegale handel in (zang)vogels en andere beschermde dieren uit het enorme regenwoud op het eiland Borneo.

Geraldine Werhahn, een Zwitserse onderzoekster, woont en werkt in Tibet en Nepal, om een zeldzame wolvensoort te beschermen.

.

Anne Broeksma
Uit: Trouw, 20.04.2018


Cái Đình - 2018