Deborah Jongejan / Ellen van Gaalen

Weg met ‘de allochtoon’!

Stigmatiserende term niet meer gebruikt in overheidsstukken © AD/Jan de Groen.

De Tweede Kamer besloot deze week dat het woord 'allochtoon'
niet meer mag voorkomen in overheidsdocumenten.
Politiek correcte onzin of schieten we hier iets mee op?

.

© AD. Norman, 65 jaar Arubaanse Nederlander, eerste generatie, woont in Rotterdam ,,Ik heb niets met het woord allochtoon, maar ik heb er ook niets tegen. Als iemand dat tegen me zegt, voel ik me niet beledigd of op een negatieve manier aangesproken. Ik denk dat er belangrijkere dingen zijn om ons druk over te maken. Bovendien, hoe weet je of iemand Turks-Nederlands of Marokkaans-Nederlands is? En wat zeg je tegen iemand met een Turkse vader en een Marokkaanse moeder die in Nederland is geboren? Allochtoon is zo'n ingeburgerd begrip. Ik vind het geen nuttige discussie.''

Misschien is het niet helemaal toevallig dat het initiatief deze week kwam van SP'er Sadet Karabulut en PvdA'er Ahmed Marcouch. Zij zijn als Nederlandse parlementariërs het toonbeeld van integratie, maar gelden officieel nog steeds als allochtoon. Dat etiket draag je nu eenmaal, als een van je ouders in het buitenland is geboren.

,,Het woord doet geen recht aan wie je bent,'' vindt Marcouch. ,,Mensen hebben meerdere identiteiten. Ik ben man, Kamerlid, Marokkaans, Amsterdams enzovoort. Veel mensen ervaren 'allochtoon' als stigmatiserend.''

'De ander'

Karabulut: ,,Mensen die hier geboren en getogen zijn, hebben er last van als 'de ander' bestempeld te worden. Hoogopgeleide kinderen van migranten denken: ik doe alles perfect, maar ik ben nog steeds geen Nederlander.''

Een krappe Kamermeerderheid (PvdA, SP, D66, ChristenUnie, GroenLinks, Kuzu en Öztürk, Partij voor de Dieren en 50Plus) wil van de term af en roept het kabinet op kritisch naar het eigen woordgebruik te kijken, ook bij semi-overheidsinstituten als het CBS en SCP. Het onderscheid is niet meer nodig, vindt de Kamer, zeker omdat het kabinet geen specifiek beleid voert voor allochtonen of autochtonen.

© AD. Karima Mahdi 48 jaar, Marokkaanse Nederlander, eerste generatie, woont in Rotterdam ,,Ik zeg zelf ook allochtoon als dat nodig is. Dat vind ik geen kwaad kunnen. Het is geen slecht woord. Het maakt niet uit hoe je ons noemt, ik vind het veel belangrijker dat we elkaars cultuur respecteren. We zijn allemaal hetzelfde.''

Taalhistoricus

Het is lang niet de eerste keer dat er stemmen opgaan om het woord allochtoon af te schaffen. Het woord dook in 1971 voor het eerst op in een overheidsrapport en was volgens taalhistoricus Ewoud Sanders al direct omstreden. Het woord diende als vervanging van de beladen termen 'buitenlanders' of 'gastarbeiders'.

Inmiddels heeft 'allochtoon' diezelfde negatieve lading gekregen. In 2008 riep toenmalig justitieminister Hirsch Ballin op het woord niet meer te gebruiken, omdat het valse tegenstellingen zou creëren. Er zijn nieuwe woorden verzonnen, zoals 'nieuwe Nederlanders' of 'medelanders', maar die raakten nooit in zwang.

© AD. Wandana Gajadien 30, Surinaams-Hindoestaanse Nederlander, tweede generatie, woont in Rotterdam ,,Het woord allochtoon vind ik niet prettig. Het lijkt of ik een buitenlander ben - ik ben bruin - maar ik ben hier geboren en getogen. Ik vind Surinaams-Hindoestaanse Nederlander een betere aanduiding. Ik ben echt Nederlander, maar heb ook Surinaams-Hindoestaanse roots. En daar ben ik trots op.''

Verschillen benoemen

Het woord schrappen haalt dan ook niets uit, denkt VVD-Kamerlid Sjoerd Potters, die tegen de motie stemde. ,,In heel Nederland wordt onderscheid gemaakt. Je moet ook verschillen kunnen benoemen, bijvoorbeeld als het gaat om taalachterstand. Discriminatie moeten we natuurlijk hard aanpakken, maar daar helpt deze motie echt niet tegen. Het tegenovergestelde kan juist gebeuren. Dat mensen het gevoel hebben dat ze politiek correct moeten zijn en dat dat juist weerstand oproept tegen bepaalde groepen.''

Onderzoekers worstelen ermee. Ze willen niet bijdragen aan een tweedeling in Nederland, maar ontkomen er tegelijkertijd niet aan om onderscheid te maken. Dat is ook nuttig, zegt socioloog Arjen Leerkes van de Erasmus Universiteit, anders weten we niets over bijvoorbeeld discriminatie op de arbeidsmarkt. Hij pleit ervoor de kinderen van migranten voortaan aan te duiden als 'eerstegeneratieautochtonen', waarmee je aangeeft dat ze erbij horen.

© AD. Mohamed Ayachi 29, Marokkaanse Nederlander, tweede generatie, woont in Schoonhoven ,,Ik maak me er niet druk om als ze me allochtoon noemen. Dat maakt me echt niet uit. Ik voel me niet buitengesloten. Ik werk hier, heb Nederlandse vrienden, Marokkaanse vrienden. Als ze zo veel problemen hebben met het woord allochtoon, waarom willen ze dan wel Marokkaanse Nederlander gebruiken? Dat suggereert hetzelfde.''

Realiteit

Onderzoeker Marjolijn Distelbrink van het Kennisplatform Integratie & Samenleving probeert het begrip allochtoon in haar rapporten al zo veel mogelijk te vermijden. Liever benoemt ze specifieke groepen, als dat relevant is, zoals 'Turkse Nederlanders'. 

,,Ik vind dat niet politiek correct. Het sluit aan bij de realiteit: er is veel diversiteit. Ook onder autochtone Nederlanders. Als onderzoekers hebben we een maatschappelijke verantwoordelijkheid om daar goed mee om te gaan. Anders draag je onbedoeld bij aan een tweedeling in Nederland.'' 

De PvdA en SP hopen dat de overheid het goede voorbeeld geeft en de term ook op straat uit de mode raakt. Karabulut: ,,Ik heb niet de illusie dat je hiermee alle problemen oplost, maar het draagt bij. Daarnaast moet het kabinet nu echt iets gaan doen aan gesegregeerde buurten en discriminatie op de arbeidsmarkt.''

Zijne allochtone majesteit... © anp.

Zoekactie

Minister Lodewijk Asscher zegt in een reactie dat hij de term zelf al niet meer gebruikt, maar een simpele zoekactie leert dat dat niet helemaal klopt. 'Allochtoon' duikt nog geregeld op in brieven en onderzoeken van zijn ministerie van Sociale Zaken.

De Tweede Kamer draagt hem nu op daar iets aan te doen. ,,Ik wil graag kijken of het beter kan,'' stelt Asscher. ,,Ik ben er voor om aan te duiden wat iemands achtergrond is, als dat relevant is. Maar de verdeling van dit land in tweeën voegt niks toe.''

Zijne allochtone majesteit... Volgens de officiële definitie ben je allochtoon als een van je ouders buiten Nederland is geboren. Dat maakt van Willem-Alexander ook een allochtoon, zijn vader Claus was immers een Duitser.

De prinsesjes zijn zelfs 'niet-westerse allochtonen'. Volgens de definitie van het Centraal Bureau voor de Statistiek zijn dat allochtonen met wortels in Afrika, Latijns-Amerika, Azië (exclusief Indonesië en Japan) of Turkije. Aangezien koningin Máxima uit Argentinië komt, maakt dat van Amalia, Alexia en Ariane niet-westerse allochtonen.

Westerse allochtonen hebben volgens het CBS een achtergrond uit Europa (behalve Turkije), Noord-Amerika en Oceanië, Japan of Indonesië. Dat laatste land wordt als 'westers' meegeteld, omdat het vroeger Nederlands-Indië was.

Deborah Jongejan / Ellen van Gaalen
Uit: AD, 26/03/2016. Bron: http://www.ad.nl/ad/nl/1012/Nederland/article/detail/4270818/2016/03/26/Weg-met-de-allochtoon-Politiek-correcte-onzin.dhtml