Hanneke Chin-A-Fo

VK trekt niet de armste Vietnamezen

Mensensmokkel Migranten uit Vietnam betalen veel geld om het Verenigd Koninkrijk te bereiken.
Vaak zijn er smokkelaars in het spel.

Foto van Bui Thi Nhung, een van de vermoedelijke slachtoffers. Foto Kham/Reuters

De familie van de 19-jarige Bui Thi Nhung had 9.000 euro aan een mensensmokkelaar betaald voor een enkele reis naar het Verenigd Koninkrijk. De familie van de 26-jarige Pham Thi Tra My betaalde 35.000 euro. Beide families vrezen dat hun dochters zijn omgekomen in de koelwagen die woensdag in de Britse plaats Grays bij Londen is gevonden met 39 doden aan boord.

De politie dacht aanvankelijk dat het om Chinese migranten ging, vrijdag bleek dat zich onder de slachtoffers waarschijnlijk ook Vietnamezen bevinden. Als er inderdaad Vietnamezen in de truck blijken te zitten, dan zal dat Sara Thornton, de Britse Commissaris tegen Slavernij, niet verbazen. De onafhankelijke rapporteur publiceerde twee jaar geleden een grondig onderzoek naar de smokkel van Vietnamese migranten richting het VK. De verhalen die familieleden van de (vermoedelijke) slachtoffers vertellen, komen in grote mate overeen met de smokkelpraktijk zoals die al jaren bij de Britse overheid bekend is.

Drie miljoen wonen in buitenland

Arbeidsmigratie komt in Vietnam veel voor en wordt zelfs aangemoedigd door de overheid; zo’n 8 procent van het bbp komt van geld dat Vietnamezen vanuit het buitenland naar huis sturen. Drie miljoen Vietnamezen wonen permanent in het buitenland, schatten de Verenigde Naties. Honderdduizenden werken op contractbasis in Maleisië, Zuid-Korea, Taiwan en andere Aziatische landen. De nieuwe welvaart van migrantenfamilies – een mooier huis, afbetaalde schulden, schoolgeld voor de kinderen – motiveert anderen om ook te vertrekken.

Het VK is voor veel Vietnamezen een gedroomde bestemming, met salarissen die ook in het illegale circuit veel hoger liggen dan thuis. Ze hopen er werk te vinden in de bouw, in restaurants, nagelsalons of als huishoudelijke hulp. Niet zelden leidt hun illegale status tot uitbuiting. Tussen 2009 en 2016 waren er ruim 1.700 meldingen van vermoedens van mensenhandel over deze groep.

Vaak zijn het niet de allerarmsten die naar Engeland gaan, maar jonge mannen of vrouwen uit families die het geld bijeen kunnen krijgen om een smokkelaar te betalen. Van oudsher komen ze vooral uit de regio rond Hanoi, maar de laatste jaren ook uit de provincies Nghe An (waar de 19-jarige Bui woonde), Quang Binh en Ha Tinh, waar Pham vandaan kwam.

„Veel families hier zijn rijk geworden van het geld dat hun kinderen uit het buitenland naar huis stuurden”, zei een inwoner van het dorp waar Bui woonde tegen persbureau AP. Uit hetzelfde dorp zijn ook twee andere mensen vermist die op weg waren naar Engeland. In Phams dorp sprak Reuters met de vader van een eveneens vermiste twintigjarige jongen: „Ik raadde hem aan om niet te gaan. Ik zei tegen hem dat we niets hadden en het leven zwaar was voor onze kinderen, maar dat we ze toch prima hebben grootgebracht.”

Een illegale reis van Vietnam naar Londen kost meestal tussen de 9.000 en 30.000 euro: hoe hoger het bedrag, hoe minder tussenstops en risico’s volgens de smokkelaars. Dat Bui en Pham ondanks het grote verschil in betaling in dezelfde koelwagen terecht lijken te zijn gekomen, illustreert wel hoe weinig die beloftes waard zijn.

De reis verloopt vaak via China en Rusland naar een Midden-Europees land als Polen of Tsjechië. Van daaruit gaan de meesten naar Frankrijk voor de oversteek over het Kanaal, een kleinere groep verlaat het vasteland via België.

De vrachtwagen waarin woensdag de 39 lijken werden gevonden, heeft volgens gps-gegevens voor het vertrek uit Zeebrugge ook Lille en Duinkerken aangedaan. Het Zuidoost-Aziatische onderzoeksinstituut Irasec en de Franse organisatie France terre d’asile brachten in 2017 de bewegingen van Vietnamese migranten in deze regio in kaart.

Bij Angres, zo’n 50 kilometer van Lille, staat in het bos een vervallen huis dat al jaren Vietnam City wordt genoemd. Hier brengen Vietnamese migranten een paar dagen door voordat ze – met of zonder medeweten van de chauffeur – op parkeerplaatsen langs de snelweg naar Calais aan boord van een vrachtwagen klimmen. De kans om gesnapt te worden is hier veel kleiner dan in het havengebied. Vanuit deze regio vertrekken ook vrachtwagens met migranten naar de haven van Zeebrugge. Smokkelaars vertellen de migranten dat de kans op douanecontrole kleiner is als ze zich niet in een gewone vrachtwagen, maar in een koelwagen verstoppen.

.

Hanneke Chin-A-Fo

Uit: nrc, 28/10/2019