Timna Rauch

Da 5 Bloods

Vier zwarte Vietnamveteranen keren terug om het lichaam van een van hun gesneuvelde strijdmakkers te repatriëren. Bijkomend voordeel: het lichaam van deze soldaat ligt begraven naast een kist vol goudstaven. De motivatie voor deze reis hinkt daarmee een beetje op twee, of zelfs meer, benen. En dat geldt eigenlijk voor alles in Da 5 Bloods.

Zoals we gewend zijn van Spike Lee lopen realiteit en fictie, historie en actualiteit, vermaak en politieke boodschap moeiteloos door elkaar heen in Da 5 Bloods. De film opent met historische beelden van het Amerika eind jaren zestig. Quotes uit een interview met Muhammad Ali, beelden uit Vietnam, protesten tegen de oorlog, demonstraties voor de burgerrechtenbeweging, de maanlanding… Het was een bijzonder roerige tijd in Amerika waarin er voor genoeg te vechten was op eigen bodem, maar er een weinig idealistische strijd werd gevoerd in Zuid-Oost Azië. Die opening doet door de grote hoeveelheid aan referenties soms wat chaotisch aan, maar geeft belangrijke context voor het verhaal. De personages waar het in Da 5 Bloods om draait, zijn een voorbeeld voor al die Afro-Amerikaanse soldaten die een oorlog vochten die niet die van hun was. Dat geldt voor veel soldaten, helemaal wanneer een oorlog zo leeg is als die in Vietnam, maar voor de zwarte strijders misschien nog wel meer. Zoals een van hen zegt: ‘We fought in an immoral war that wasn’t ours, for rights we didn’t have.’

Die ogenschijnlijke chaos van de opening kenmerkt ook de rest van de film. De verwijzingen naar Vietnamklassiekers als Platoon en Apocalypse Now buitelen over elkaar heen. Tijdens de narratieve flashbacks van de oorlog verandert de beeldratio ineens naar 4:3 en zijn de kleuren uitbundiger aangezet. Wereldberoemde shots worden dunnetjes overgedaan en Wagners Die Walkure is duidelijk hoorbaar wanneer we de vier protagonisten over ‘de’ rivier zien varen. Die citaten voelen het ene moment als een ode, maar zijn net zo goed een kritiek op de manier waarop Hollywood deze oorlog probeert te herinterpreteren. De meeste helden in Vietnamfilms zijn immers wit, terwijl in de daadwerkelijke legereenheden het merendeel van de soldaten zwart was. Opnieuw schroomt Spike Lee niet om een van zijn personages het voor de zekerheid nog even te laten benoemen: ‘Hollywood tried to go back and win the war,’ zegt een van hen grappend wanneer ze praten over blanke filmhelden als Rambo.

Ook het verhaal bevindt zich soms in een moeilijke spagaat. Zijn de vier mannen nou teruggekeerd om hun vriend te eren, of zijn ze gewoon uit op de miljoenen die in de jungle begraven liggen? Want wat begint als een bijna te gezellige roadmovie gezien wat er op het spel staat, slaat om naarmate de veteranen dichter bij hun doel komen. Het onderlinge wantrouwen neemt toe, de vraag wat ze met hun buit moeten doen leidt tot steeds heftigere discussies en langzaamaan dreigen ze in de jungle opnieuw zichzelf te verliezen. Opnieuw, want ook met die toenemende paranoia verwijst Da 5 Bloods naar de eerdere vertellingen van de Vietnamoorlog. De angst voor onbekende gevaren in de jungle, het grijpen naar drugs of medicatie om pijn te onderdrukken, het gebrek aan vertrouwen in je kameraden, we zagen het allemaal eerder in de iconische films van weleer.

Uiteindelijk lijkt het soms alsof Spike Lee net iets te veel wil met zijn eerste Netflixproductie. Zowel qua cinematografische keuzes, als qua verhaal, als qua boodschap. Aan de andere kant was die tijd zelf een chaos. De oorlog zelf, maar ook alles dat zich in diezelfde periode aan het thuisfront afspeelde: chaos. En daarmee schetst Lee een context waarvan menigeen zich helaas nog niet altijd even bewust is. Want de verbinding tussen de burgerrechtenbeweging, de maanlanding, de moord op Martin Luther King en de oorlog in Vietnam is er wel degelijk. Sterker nog, die verbinding is door te trekken tot aan alles wat er nu in Amerika en wereldwijd, gebeurt. Ondergetekende hinkt zelf dan ook na het zien van deze film op twee benen. Ik weet niet of ik nu een meesterwerk heb gezien, of gewoon een prima film. Maar als er iets is dat ik meeneem na het zien van Da 5 Bloods is dat ik mijn handjes mag dichtknijpen dat ik dankzij de relatieve vrijheid en vrede waarin ik opgroei, het land waarin ik woon en zeker ook dankzij mijn huidskleur beide benen nog heb en niet voor het verlies van een van de twee heb te vrezen.

.

Timna Rauch

Uit: cine.nl