Marije Vlaskamp

Opnieuw moet een president wijken in het door corruptie getergde Vietnam

De Vietnamese Communistische Partij probeert met harde hand greep te krijgen op de wijdverbreide corruptie in het land.
Nu ook president Vo Van Thuong woensdag zijn ontslag heeft ingediend, is het land de politieke instabiliteit nabij.

De Duitse Bondspresident Frank-Walter Steinmeier (in het blauw) wordt in in januari verwelkomd
in Vietnam door president Vo Van Thuong. Beeld Bernd von Jutrczenka / Getty

Net als een jaar geleden, toen Thuongs voorganger sneuvelde wegens ‘overtredingen en wangedrag’, neemt vice-president Vo Thi Anh Xuan tijdelijk het presidentschap waar, tot een definitieve kandidaat voor deze grotendeels ceremoniële functie is gevonden.

Het interne gerommel leidde tot ongebruikelijke afzeggingen van Vietnamese kant: zowel een staatsbezoek van het Nederlandse koningspaar als een bezoek van de president van de Wereldbank werden op het laatste nippertje uitgesteld.

Thuong was niet langer in de positie om koning Willem-Alexander en koningin Máxima te trakteren op een staatsbanket en een traditionele drakenbootrace, omdat hij volgens hardnekkige geruchten in verband wordt gebracht met corruptie in de bouwwereld. Bijvoorbeeld in de centrale provincie Quang Ngai, waar onlangs een voormalig provinciehoofd werd gearresteerd wegens betrokkenheid bij een schandaal rond een vastgoedgroep. Deze firma zou Thuong in zijn tijd als provinciaal partijsecretaris in die provincie een bedrag 2,4 miljoen dollar hebben gegeven voor de bouw van een familiegraf.

Ook kunnen er lijken in de kast zitten, resterend uit Thuongs tijd als partijsecretaris van Ho Chi Minh-stad, waar op dit moment de verdachten van een gigantisch verduisteringsschandaal voor de rechter staan. Dinsdag werd de doodstraf geëist tegen vastgoedkoningin Truong My Lan, die 12,5 miljard dollar wegmoffelde.

Spectaculaire val

Tot zijn spectaculaire val gold Thuong, die ook in het machtige Centraal Comité van de Vietnamese Communistische Partij zit, als vertrouweling van partijleider Nguyen Phu Trong. Onder het motto ‘Laaiende Oven’ voert Trong een intensieve anti-corruptiecampagne, die al duizenden partijfunctionarissen de kop heeft gekost.

Corruptie is in Vietnam een wijdverbreid fenomeen. Het land staat op nummer 83 van de zogenoemde corruptie-waarnemingslijst van de organisatie Transparency International, die wereldwijd corruptie in kaart brengt. Daarmee bevindt Vietnam zich in het gezelschap van landen als Burkina Faso, Kosovo en Zuid-Afrika. Trongs anti-corruptiecampagne concentreert zich op de energiesector, die belangrijk is voor de snelle economische groei van Vietnam, maar waarbinnen inefficiënte, corrupte staatsbedrijven de dienst uitmaken. Ook sneuvelen veel partijfunctionarissen bij corruptieonderzoek in de bouwwereld.

Trongs harde aanpak heeft echter ook risico’s. Vietnamese ondernemers en buitenlandse investeerders die hun activiteiten de afgelopen jaren van China naar Vietnam hebben overgeheveld, worden er onrustig van. De anti-corruptiecampagne heeft ook een verlammende werking op de staatsbureaucratie, omdat ambtenaren uit angst voor corruptiebeschuldigingen geen besluiten durven te nemen.

Coronaschandalen

Het grootste gevaar is toenemende politieke instabiliteit door de vele ontslagen binnen de partij. Sinds 2021 zijn vier van de achttien politbureauleden gesneuveld, evenals enkele ministers en staatssecretarissen. Zo moest de vorige president vertrekken wegens corruptieschandalen rond corona, zoals gesjoemel met aanbestedingsprocedures, de verkoop van ondeugdelijke testsetjes en partijfunctionarissen die door omkoping familieleden op peperdure repatriëringsvluchten naar Vietnam wisten te krijgen.

De 79-jarige partijleider Trong heeft een broze gezondheid en moet daarom gaan nadenken over wie het stokje van hem overneemt tijdens het congres van de Vietnamese Communistische Partij in 2026. Bij het vorige Partijcongres, in 2021, kwam er geen potentiële opvolger in beeld en kreeg Trong een ongebruikelijke derde termijn. Voor zijn ontslag werd Thuong, met 53 jaar de jongste president sinds het einde van de Vietnamoorlog, gezien als belangrijke kanshebber.

Deze tot dusver onbesliste opvolgingsstrijd speelt een doorslaggevende rol in de huidige stoelendans in de Vietnamese politiek. Rivaliserende fracties binnen de Vietnamese Communistische Partij zullen de komende twee jaar hun kandidaten op topposities proberen te krijgen, zodat ze in 2026 een kans hebben op verheffing tot een functie in het Politburo of zelfs het partijleiderschap. Daarbij is de presidentiële vacature van belang, want wie president wordt, kan die functie gebruiken om zijn machtsbasis te versterken.

Biefstuk met bladgoud

Volgens de Amerikaanse nieuwswebsite Radio Free Asia wordt er gespeculeerd dat Truong Thi Mai, een vrouw die het secretariaat van de Communistische Partij leidt, in aanmerking komt voor het presidentschap. Een andere naam die al geruime tijd rondzingt is To Lam, een hardliner die nu minister van Openbare veiligheid is en geldt als Trongs rechterhand bij de uitvoering van de anti-corruptiecampagne.

To is echter niet van onbesproken gedrag. In 2021 dook hij op in een video op het socialemediaplatform TikTok aan tafel in het peperdure Londense restaurant Nusr-Et. Daar stopte de chef een stukje met bladgoud bedekte biefstuk, die voor meer dan 1.000 euro op de kaart staat, in de mond van de Vietnamese veiligheidschef. To had in het Verenigd Koninkrijk een klimaatconferentie bijgewoond en een krans op het graf van Karl Marx gelegd. Het filmpje, dat na dertig minuten van TikTok verdween, heeft blijkbaar geen gevolgen voor de machtige minister gehad.

Marije Vlaskamp
Bron: De Volkskrant, 22 maart 2024

Direct link: https://caidinh.com/Archiefpagina/Actualiteiten/opnieuwmoeteenpresidentwijken.html